Στέφανου Σταμέλλου : "Στο δρόμο για την Πυθία"

του Γιάννη Σχίζα

Έχω τη τιμή και πιο πολύ ακόμα την ευχαρίστηση να παρουσιάζω το  δεύτερο βιβλίο του Στέφανου Σταμέλλου "Στο δρόμο για την Πυθία". Και λέω δεύτερο όχι γιατί κυριολεκτώ αλλά επειδή  είναι γραμμένο με βάση την ίδια συνταγή : Είναι  βιβλίο «χειροποίητο», βασισμένο  στην προσωπική πείρα του συγγραφέα, είναι  βιβλίο που θυμίζει τα λεγόμενα από  έναν μεγάλο της πεζοπορίας, τον Φρέντερικ Γκρος . Αυτός ο τελευταίος σημειώνει στο βιβλίο του «Περπατώντας» :  «Πολλά βιβλία έχουν γραφτεί έπειτα από την ανάγνωση άλλων βιβλίων, πολλά βιβλία έχουν τη μυρωδιά της βιβλιοθήκης όπου κλείστηκε ο συγγραφέας τους προκειμένου να τα ολοκληρώσει…… Άλλα βιβλία αποπνέουν ένα αέρα καθαρότητας. Είναι ο αέρας της υπαίθρου, των ψηλών βουνών, είτε πρόκειται για την παγωμένη πνοή των βουνοκορφών που κάνει το σώμα να ριγεί είτε για τον πρωϊνό, δροσερό αέρα του Νότου, που ευωδιάζει από τη μυρωδιά του πεύκου».

To βιβλίο του Σταμέλλου  διαθέτει μια λόγια διάθεση, αλλά σε τελευταία ανάλυση  δεν είναι προϊόν της σύνθεσης άλλων βιβλίων. Μας πηγαίνει σε μέρη γνωστά αλλά είναι προϊόν μιας πρωτογενούς πληροφορίας.

Ο Σταμέλλος είναι ένα άτομο πολυσχιδές, με εμπειρίες που προέρχονται από διάφορα  πεδία , αν και το τελευταίο καιρό δείχνει  ιδιαίτερη προτίμηση στη διαχείριση  των αποβλήτων, ακόμη και των αδέσποτων ; ζώων. Αναφέρω μόνο όσα παρήγαγε το τρέχον έτος και καταχωρήθηκαν στον ιστότοπο  ΟΙΚΟΛΟΓΕΙΝ:   

-       «Όσα δεν πήρε ο άνεμος του χρόνου – Λαμία 1991-2018  προτάσεις και παρεμβάσεις» Πρόκειται για ένα  Βιβλίο, που εμπεριέχει τις προτάσεις του διαχρονικά.

-       «Γιατί δεν έχει η Λαμία αγορά βιολογικών προϊόντων;»

-       Μονάδα Ανακύκλωσης Εκσκαφών Κατασκευών και Κατεδαφίσεων !

-       Τα αντιπλημμυρικά στο Σπερχειό: Ανάγκη για μια συνολική αποτίμηση και επανεκτίμηση των δεδομένων

-       Για τη σύσταση Τοπικού Συμφώνου Ποιότητας

Τετάρτη, 17 Απριλίου 2019

-       Η “ΧΑΡΤΑ” της Λαμίας : Πλαίσιο αρχών και κανόνων κοινωνικής συμπεριφοράς και συμβίωσης

-       Ιστορική Γέφυρα του Γοργοποτάμου: Μια ακόμα πρόταση στα αζήτητα

-       Η Λαμία εξακολουθεί να αγνοεί τον Ηρακλή

-       ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΑΠΝΙΣΤΙΚΟΥ ΝΟΜΟΥ ΣΤΗ ΛΑΜΙΑ

-       Αυτές θεωρούμε ότι πρέπει να είναι οι δεσμεύσεις των υποψηφίων δημάρχων για τη διαχείριση των απορριμμάτων

-       Με αφορμή την επιλογή της ασφάλτου στους δρόμους της Παύλιανης

 

Πιστεύω ότι αυτές  οι συμβολές δεν είναι εφαρμόσιμες  μόνο στη Λαμία αλλά μπορούν να γίνονται  πιλοτικά σε κάθε ελληνική πόλη, ή τουλάχιστον σε πόλεις μικρομεσαίες.

Εγώ προσωπικά τον θυμάμαι από μια πινακίδα που διέσωσε, που έδειχνε την  θρασύτητα  της ιδιοκτησίας. : Λέει η πινακίδα 

ΟΙ ΕΙΣΒΟΛΕΙΣ ΘΑ ΠΥΡΟΒΟΛΟΎΝΤΑΙ ΚΑΙ ΘΑ ΘΑΒΟΝΤΑΙ ΕΔΩ ! H πινακίδα δε στερείται χιούμορ, αλλά έχει επίσης και το νόημά της.

Ταυτόχρονα όμως με αυτές τις ασχολίες, στο παρελθόν έχει δείξει ιδιαίτερη έμφαση στην περιγραφή διαδρομών, στη περιγραφή τοπίων, στην παρατήρηση ζώων και φυτών, ακόμη και στη παρατήρηση ανθρώπων που απομένουν μέσα σε μια ύπαιθρο προβληματική. «Οι κωλοφωτιές σώζουν τη ψυχολογία μου», λέει εισάγοντας στο κυρίως θέμα του βιβλίου- θέλοντας να δείξει τη χαρά της συνάντησης με αυτό το περίεργο έντομο (πυγολαμπίδα) των ορεινών περιοχών (κυρίως),  που διασκεδάζει μια αποτυχία του. Οι αναφορές στο βιβλίο του έχουν λογοτεχνική ποιότητα, τέτοια ώστε το κάνουν ελκυστικό και       αφομοιώσιμο με μια και μόνο ανάγνωση.

Τι να πει κανείς για τον άνθρωπο που αισθάνεται συγκίνηση όταν ακούει μια Ολλανδέζα να λέει ότι θέλει να πάει στα Άγραφα και στην Ευρυτανία; Μπορεί να πει πολλά , όμως  ας ξεκινήσει  από τη  κύρια διαπίστωσή του  πως το περιβάλλον  είναι ευαίσθητο στις οικονομίστικες, στις ευρω-θηρευτικές  και ωφελιμιστικές  αντιλήψεις, που διέπονται από τους νόμους του προσωπικού συμφέροντος.

 Αυτό βέβαια  δεν τον αποθαρρύνει από το να προσπαθήσει να αλλάξει τα πράγματα.

Ξεκινάει λοιπόν από τη διαπίστωση  ότι το ευρωπαϊκό μονοπάτι – που αρχίζει  από τα Πυρηναία και φτάνει στο φυλάκιο της Νίκης, στη Φλώρινα Ε4 - είναι απαράδεκτα επικίνδυνο και κακοσυντηρημένο. Επιβεβαιώνει ότι το  τμήμα από το Καρπενήσι ως τους Δελφούς περπατιέται από αρκετά ξένα γκρουπ, από Ολλανδούς και Γερμανούς. Πάντως οι Ολλανδοί, ίσως επειδή προέρχονται από μια χώρα επίπεδη, όπου το πιο σύντομο ανέκδοτο θα μπορούσε να είναι «Οι Ολλανδικές Άλπεις» (!!!) βεβαιώνουν :  Δεν θα ξανάλθουν αν δε βελτιωθεί το Ε4…Επισημαίνει λοιπόν  την ανάγκη να είναι τα μονοπάτια πρωτίστως ασφαλή, και πορεύεται στο δρόμο του…Πορεύεται σε ένα τοπίο όπου τα  περισσότερα χωριά έχουν υψόμετρο 1050 -1350 μέτρα, όπου παρατηρείται η επικράτηση ως πλειοψηφικού ενός δασικού είδους (της ελάτης) και που προσφέρεται για την παρατήρηση των ιδιαιτεροτήτων της ορεινής φύσης.

Ο Στέφανος Σταμέλλος είναι θιασώτης του «Εναλλακτικού τουρισμού», ενός είδους που τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε εξαιρετική ανάπτυξη, που αντιτάσσεται στον κατεστημένο αφασιακό τουρισμό :  Στον τουρισμό που περιορίζεται στους παραλιακούς χώρους, στον τουρισμό που δεν εξερευνά και δεν γνωρίζει τον τόπο, που δεν προσθέτει εμπειρίες. Πάντως πριν απ’ όλα στις αναφορές  του προσθέτει   διάφορους στίχους, όχι απλώς για να «σπρώξει»  την αφήγηση  και να την κάνει πιο λογοτεχνική, αλλά για να δώσει στον αναγνώστη ένα μίτο  για να ακολουθήσει τη ροή των σκέψεών του.

Έτσι βάζει τον Γεώργιο Δροσίνη, ένα κατεξοχήν ποιητή της ελληνικής υπαίθρου, να λέει στα «Άνθη του γκρεμνού»    - που θυμίζουν τα «Άνθη του κακού» του Μπωντλαίρ    : «Όλα για σένα τα’ κοψα κι έλα, καλή μου πάρτα, -     του δράκου τις αγράμπελες και του γκρεμνού τα σπάρτα.»

Κι ακολουθεί η Κική Δημουλά , με το ποίημα «Πέρασα», ο Μανώλης Ρασούλης, με το «Αχ Ελλάδα σ’ αγαπώ – και πολύ σ’ ευχαριστώ», ο Χρόνης Μίσιος, που με τη θερμή του συνηγορία ζητάει από τους Έλληνες να πάρουν τα βουνά, τουτέστιν να ξαναεποικίσουν την Ελλάδα των ορέων που σήμερα είναι εγκαταλειμένη,  ο Οδυσσέας  Ελύτης, με τη «Γλυκιά περιπέτεια - Γλυκιά η ζωή», ο Νικηφόρος Βρεττάκος με τα «Ποιήματα για το ίδιο βουνό», και φυσικά ο Γιώργος Σεφέρης με τα «Άνθη της πέτρας» από τα σχέδιά του για ένα καλοκαίρι…Κι ακολουθούν άλλοι, μεταξύ των οποίων ο  Άγγελος Σικελιανός , που  με το ποίημα του για την αντίσταση κάνει τον καθένα να αναλογιστεί  τους αγώνες που έγιναν σ’ αυτό το τόπο. Και ο Σταμέλλος δεν χάνει την ευκαιρία να θυμίσει :«Στις αρχές του 1942 ολόκληρο το χωριό Χρύσω κάηκε σαν πυροτέχνημα από Ιταλικό τμήμα». Και άλλες πολλές τέτοιες περιπέτειες μας θυμίζει, δείγμα πως οι κάτοικοι που εποίκισαν αυτά τα μέρη είχαν ένα ηρωϊσμό μέσα τους…

 Κοντά στο   χωριό Στρώμη  ο Σταμέλλος  συναντά τη ΣΠΗΛΙΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΉΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ, όπου οι Βρετανοί σαμποτέρ και οι αντάρτες του ΕΛΑΣ  κατέστρωσαν το σχέδιο για την ανατίναξη του Γοργοποτάμου.  Εξερευνά  ακόμη και πιο πρόσφατα γεγονότα, θέλοντας να δείξει την επίπτωσή τους στη ζωή :  Στη Μανδρινή βρίσκει την έδρα της 2^ης μεραρχίας που έδρασε στον εμφύλιο, με επικεφαλής τον Καπετάν Γιώτη – τον  Χαρίλαο Φλωράκη.



Ο Στέφανος Σταμέλλος δεν είναι ο πρώτος που ξεκίνησε τα μεγάλα οδοιπορικά : Σαν παράδειγμα φέρνω το βιβλίο του Βασίλη Τσιακμάκη «1200 χιλιόμετρα με τα πόδια», που ξεκινάει την πορεία του  το 1995 από τη Θεσπρωτία για να την  οδηγήσει υπομονετικά μέχρι τον Έβρο ! Το βιβλίο του Σωτήρη Γοργογέτα «Φύση και παράδοση», που είναι 7 οδοιπορικά στα χωριά της Πίνδου», όπως και το βιβλίο του Μανόλη Μαρμαρά «Ξεχασμένα βουνά», που περιγράφει δέκα ορεινές διαδρομές και αναβάσεις στην Ελλάδα.  Όμως το βιβλίο του Σταμέλλου μας  εισάγει σε ένα συνδυασμό  πολυήμερου τρέκινγκ χωρίς διακοπή  με παράλληλη πορεία στον  κόσμο των αισθημάτων  που αναπτύσσει ένας μεμονωμένος παρατηρητής  ενώ βρίσκεται σε κίνηση, ενώ παράλληλα ενισχύει το «μείγμα»  με μια έγχυση  ποιητικών εικόνων και  μυθοπλασίας και ιστορίας  των βουνών. Θα έλεγα ότι έχει κάτι κοινό με  «Τα άγρια και τα ήμερα του βουνού και του λόγγου» του Στέφανου Γρανίτσα, κατά το ότι θέλει να διασώσει κάτι από  αυτή τη μυθική, σχεδόν ανιμιστική  διάσταση,  που πηγάζει  από τα βουνά.

Σε ένα σημείο του οδοιπορικού του  έρχεται αντιμέτωπος με τον τρόπο που  η Πυθία εκμαίευε απαντήσεις από τους ερχόμενους σ΄αυτήν…Βρίσκει αμέσως τη λύση κάνοντας την υπόθεση : Η Πυθία σε όλη τη διαδρομή είχε δικούς της ανθρώπους, που ρωτούσαν και μάθαιναν  για την ταυτότητα των προσώπων που προσέτρεχαν στις υπηρεσίες της…Το κόλπο είναι παλαιό, οι προβλέψεις περί  του μέλλοντος   ήταν σικέ, πάντως δεν έπαυε να είναι αριστοτεχνικό.



Βρίσκει μια ανεμογεννήτρια με ενδιαφέρον  του Γιώργου Δροσόπουλου, που βασικά δουλεύει με μια τρόμπα ποδηλάτου    και με μια βαλβίδα αντεπιστροφής  και βγάζει 900 λίτρα την ημέρα – που χρησιμοποιείται δηλαδή  για την άντληση νερού. Και προβαίνοντας σε μια σύγκριση με τις τερατώδεις   βιομηχανικές ανεμογεννήτριες με τα φαραωνικά χαρακτηριστικά , προσθέτει την άρνησή του : Το θέμα είναι η περιφρούρηση του τοπίου, η έξωση της πανίδας και όλων των χαρακτηριστικών των Αγράφων ,  η διατήρηση της ζωής εκεί… Κάνει λοιπόν σύνθημά του ότι  Ο ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ !



Στην Αρτοτίνα – χωριό της περιοχής-  βρίσκει ένα ξύλινο γεφύρι με σαπισμένα κάμποσα ξύλα. Αλλού βρίσκει κατοίκους που εγκατέλειψαν το χωριό λόγω μεγάλης κατολίσθησης (!) δηλώνοντας έτσι ένα κίνδυνο που ελλοχεύει στις ορεινές περιοχές. Η αιτία  της κατάρρευσης υποθέτει ότι είναι ανθρωπογενής:  Ότι είναι τα  βαριά μηχανήματα που παίζουν άσχημο παιχνίδι.



 Αναπτύσσει τη φυτογνωσία  αναγνωρίζοντας  τις τσαγιές και τους κόκκινους κρίνους. Και συνεχίζει κάνοντας σωρεία  φυσιογνωστικών παρατηρήσεων : Σπάνια να δει κανείς την ημέρα αγριογούρουνο  - τα είδη γίνονται πιο νυκτόβια !Σημειώνει τις  μυρωδιές των βοτάνων, του θυμαριού, της κουνούκλας και της ρίγανης. Θαυμάζει  τον  Ελαιώνα της Άμφισσας, που αποτελεί μέρος του περίφημου και προστατευόμενου Δελφικού τοπίου.



Βλέπει τη Γκιώνα σαν το βουνό των μεταλλείων, με κουμπότρυπες και ξεκοιλιάσματα παντού. Και θυμάται "τελείως τυχαία"  την υπόθεση του Στέφανου Κόλλια, που ήταν αναμεμειγμένος στην κίνηση κατά των εξορύξεων, που του έκαψαν το σπίτι, δυο μάλιστα φορες..

Στη Καλοσκοπή προσέχει  μια επιγραφή σε ένα ξενώνα : Τα όνειρα δεν κάνουν λάθη, οι άνθρωποι κάνουν.



Συναντιέται  με τον ΠΟΑ, στο  Roumeli Challenge, που έκαναν σε 15 ημέρες 11 κορυφές της Ρούμελης....Η συνάντηση είναι γοητευτική και ταυτόχρονα  χαρακτηριστική - πάντως διαφέρει από αυτούς τους ανθρώπους που  συλλέγουν  βιώματα και εμπειρίες αλλά όχι πληροφορίες για το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον.

Ο ίδιος δηλώνει ως  λατρεμένη ώρα  αυτήν του πρωϊνού, αλλά ως γνήσιος ορειβάτης ερωτοτροπεί με το δειλινό. Και με το βράδυ θα έλεγα :  γιατί εκεί, το βράδυ μέσα στο πλαίσιο των ορεινών περιοχών, μπορεί να συγκρίνει την έρημο με το βουνό, μπορεί να καταλήξει ότι τη νύχτα το βουνό  έχει το άπειρο βάθος του έναστρου ουρανού.

Και τελικά, χωρίς να περιορίζεται σε μια λογοτεχνίζουσα αφήγηση, χωρίς να κηρύσσει τον εαυτό του «επιτήδειο ουδέτερο» που περνάει από χώρους μένοντας κατά βάθος αδιάφορος, προτείνει την ανακήρυξη του Νομού ως περιφερειακού πάρκου ορεινής αμιγούς φύσης.  Αναθέτει δε στην  Ελληνική Ομοσπονδία Ορειβασίας- Αναρρίχησης (ΕΟΟΑ) να αναλάβει να συντονίσει τους ορειβατικούς συλλόγους της χώρας, ούτως ώστε  ο κάθε ορειβατικός σύλλογος να υιοθετήσει ένα τμήμα του Ε4:

Τέλος καλό, για μια αφήγηση που τα είχε όλα…