Μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι: Το πέρασμα από τα ορεινά μονοπάτια στους δρόμους της ανάπτυξης

του Γιάννη Σάρου
Εδώ και εκατοντάδες χρόνια, οι κτηνοτρόφοι της χώρας αυτή την εποχή μετακινούν τα κοπάδια τους από τους χειμερινούς στους θερινούς βοσκότοπους. Η πρακτική αυτή έχει σημείο αναφοράς την παράδοση, τον λαϊκό πολιτισμό και την κοινωνική συγκρότηση των ορεινών κοινοτήτων.
Η πολύχρονη εμπειρία των κτηνοτρόφων είναι εξαιρετικά πλούσια σε γνώσεις και πρακτικές που έχουν σχέση με την καλύτερη αξιοποίηση των φυσικών πόρων, όπως επίσης και την παραγωγή προϊόντων υψηλής διατροφικής αξίας. Παρά, λοιπόν, αυτή την πλούσια πολιτισμική και κοινωνική παρακαταθήκη, οι αρμόδιοι φορείς δεν έχουν συντονίσει συστηματικές προσπάθειες μέχρι τώρα, ώστε αυτή να αξιοποιηθεί προς όφελος των εμπλεκομένων και της χώρας γενικότερα.
Μία αξιοπρόσεκτη προσπάθεια ξεκίνησε το 2012 για τη δημιουργία ενός δικτύου, με στόχο την προώθηση και την προβολή αυτής της δραστηριότητας. Στο σχήμα αυτό, εκτός από τους κτηνοτρόφους, συμμετέχουν και διάφορες άλλες ειδικότητες, οι οποίες έχουν άμεση σχέση με τον τομέα. Η έρευνα, η διάσωση, όπως και η ανάδειξη αυτής της κουλτούρας είναι σαφές ότι αποτελούν ζητήματα στα οποία εμπλέκεται άμεσα και η πανεπιστημιακή κοινότητα της χώρας.
Τα αποτελέσματα δεν άργησαν να φανούν, όπως εξηγεί ο Θοδωρής Σδρούλιας, αντιπρόεδρος του δικτύου. «Αυτό το πολιτισμικό –και όχι μόνο– γεγονός που πραγματοποιείται κάθε χρόνο από χιλιάδες κτηνοτρόφους αποτελεί μία σημαντική πηγή πλούτου, γνώσης, επιχειρηματικότητας και άλλων εργαλείων που, αν αξιοποιηθούν σωστά, θα έχουμε σημαντικά αποτελέσματα. Ο όρος “μετακινούμενη κτηνοτροφία” εγγράφηκε στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 2017. Παράλληλα, εμείς, ως φορέας, συντάξαμε φάκελο υποψηφιότητας προς την επιτροπή της σύμβασης για τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, ο οποίος θα εξεταστεί τον Νοέμβριο του 2019».
Μέχρι σήμερα, το δίκτυο αυτό έχει διοργανώσει δύο συνέδρια μετακινούμενης κτηνοτροφίας και προβλέπεται να γίνει ένα τρίτο, το οποίο θα πραγματοποιηθεί προς τα τέλη του Ιουλίου, στα Άγραφα.

Μια εικόνα από την πατρίδα μας

Μεταξύ των περίπου 3.500 μετακινούμενων κτηνοτρόφων, εκτός νομού είναι και ο Αργύρης Μπαϊρακτάρης από τον Τύρναβο, κτηνοτρόφος και μέλος του διοικητικού συμβουλίου των μετακινούμενων κτηνοτρόφων.

Παρά τον εμφανή ενθουσιασμό του για την ομορφιά αυτής της δραστηριότητας, περιγράφει με σκεπτικό τρόπο τα σοβαρά και δύσκολα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος σήμερα. «Η ανάδειξη αυτής της δραστηριότητας μας ανοίγει ένα μεγάλο κεφάλαιο για την ελληνική κτηνοτροφία. Δυστυχώς, υπάρχουν σημαντικές αδυναμίες, οι οποίες αποτελούν τροχοπέδη στην περαιτέρω εξέλιξη.

Οι υποδομές υγείας είναι ανύπαρκτες στις ορεινές περιοχές που δραστηριοποιούμαστε και τρέμουμε μη μας συμβεί κάτι. Οι δρόμοι είναι ελάχιστοι, οι ποτίστρες για τα ζώα μας είναι λίγες, καθώς και η έλλειψη φωτοβολταϊκών για τις άμεσες ανάγκες λειτουργίας αμελακτηρίων και της καλύτερης διαχείρισης του γάλακτος που παράγουμε».

Τι συμβαίνει στην Ιταλία

Η μετακινούμενη κτηνοτροφία δεν είναι μία υπόθεση μόνο της χώρας μας, αλλά αφορά τους κτηνοτρόφους και άλλων χωρών της Ευρώπης, όπου η πλούσια εμπειρία τους έχει αναδειχθεί και αποτελεί πλέον ένα σημαντικό κομμάτι του εναλλακτικού τουρισμού. Οι τοπικές αρχές των περιοχών αυτών, με συστηματικές πολιτικές, έχουν καταφέρει να προσελκύσουν το ενδιαφέρον χιλιάδων τουριστών, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο και την τοπική οικονομία.
Παράλληλα, προβάλλουν και προωθούν τα τοπικά προϊόντα που παράγουν. Ο Νίκολας Ντι Νίρο, υπεύθυνος μετακινούμενης κτηνοτροφίας της Ιταλίας, περιγράφει μία ξεχωριστή εικόνα από τον τρόπο ζωής των μετακινούμενων κτηνοτρόφων και μοιράζεται τις εμπειρίες του από την πολυετή ενασχόληση με την κτηνοτροφία και τον διαφορετικό αυτόν τρόπο μετακίνησης και βόσκησης των ζώων του.
«Η μετακινούμενη κτηνοτροφία εντάσσεται στην πολιτιστική κληρονομιά και απώτερος σκοπός μας είναι να την αναδείξουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Κάθε χρόνο, μετακινούμε τα κοπάδια μας από το Μολίζε στα βουνά του Γκαργκάνο, μία απόσταση γύρω στα 380 χιλιόμετρα. Κατά τη διάρκεια της διαδρομής, αναδεικνύουμε τον τόπο που περνάμε, την τοπική γαστρονομία και τους αρχαιολογικούς χώρους.
Ένας μεγάλος αριθμός επισκεπτών ακολουθεί τα ζώα καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής, βιώνοντας από κοντά τις δικές μας συνήθειες και παραδόσεις».

Τοπικές γεύσεις στη φύση

Η άμεση επαφή με τη φύση και την παράδοση αλλάζει και τον τρόπο ζωής και, όπως δηλώνει ο ίδιος, «μαζί με τους επισκέπτες και συνοδοιπόρους μας γευόμαστε την τοπική κουζίνα, κοιμόμαστε έξω στη φύση, περνάμε από εκπληκτικές διαδρομές και ταυτόχρονα γνωρίζουμε την πατρίδα μας καλύτερα. Το θετικό είναι το γεγονός ότι ο επισκέπτης είναι παράλληλα και καταναλωτής.
Γνωρίζοντας την ταυτότητα των προϊόντων μας, γίνεται δέκτης της δικής μας παράδοσης και της πολιτιστικής μας ταυτότητας. Είναι μία δραστηριότητα η οποία πρέπει να απασχολήσει και τους συναδέλφους στην Ελλάδα, διότι με αυτόν τον τρόπο αναδεικνύουν την εργασία τους και τον σημαντικό ρόλο που έχουν στην κοινωνική, οικονομική, πολιτιστική και περιβαλλοντική ζωή του τόπου τους».
ΠΗΓΗ 
https://www.ypaithros.gr/