του Γιάννη Ζήβα
Τώρα που η φύση στρώνει το γιορτινό φθινοπωρινό της τραπέζι, ίσως θα ταίριαζε να κάνουμε ένα αφιέρωμα σε ένα βουνό που το χαρακτηρίζει η ηπιότητα και η γλυκύτητα του αναγλύφου του. Αναφέρομαι φυσικά στην Οίτη, το βουνό που εκτείνεται στα κεντροδυτικά της Φθιώτιδας. Για όσους έρχονται από την Αθήνα η πρόσβαση γίνεται είτε μέσω Λαμίας---Υπάτης, είτε μέσω Μπράλου--- Παύλιανης. Άν εξαιρέσουμε τις δυσπρόσιτες βόρειες και βορειοανατολικές πλαγιές του όρους, η πρόσβασή του με τα υφιστάμενα μονοπάτια είναι ευχερής, ιδιαίτερα από τα νότια και τα δυτικά κράσπεδα, ενώ από τα ανατολικά η ανάβαση είναι σχετικά δύσκολη. Εκτείνεται βόρεια της Γκιώνας και του Καλλιδρόμου και βορειοανατολικά των Βαρδουσίων. Περιμετρικά η Οίτη περιστοιχίζεται από πολλά χωριά, και συγκεκριμένα στα βόρεια συναντούμε τους Μεξιάτες, τον Κωσταλέξη, τον Φραντζή, τους Κομποτάδες, την Υπάτη, τον Λυχνό και το Μεσοχώρι. Στα δυτικά συναντούμε την Καστανιά, το Περιστέρι, τον Πύργο, το Νεοχώρι ( το ψηλότερο χωριό της Οίτης με υψόμετρο 1240 μέτρα), και την Καστριώτισσα. Στα νότια συναντούμε το Μαυρολιθάρι, την Πυρά, την Παύλιανη, το ομώνυμο με το βουνό χωριό Οίτη και τον Σκαμνό. Στα ανατολικά συναντούμε τον Μπράλο, το Σκλήθρο, το Κουμαρίτσι, τα Δύο Χωριά , το Δελφίνο και το χωριό Γοργοπόταμος, στις όχθες του ποταμού. Εκεί έλαβε χώρα η γνωστότερη αντιστασιακή πράξη με ενωμένες τις ανταρτικές δυνάμεις ΕΛΑΣ , ΕΔΕΣ και Βρετανούς, δηλαδή η ανατίναξη της γέφυρας στις 24 Νοεμβρίου του 1942.
Η Οίτη με υψηλότερη κορυφή τον Πύργο στα 2152 μέτρα, χαρακτηρίζεται από εκτεταμένα οροπέδια και λειβάδια, λίγες χαράδρες και μικρούς ποταμούς. Από την Οίτη πηγάζουν οι ποταμοί Γοργοπόταμος και Ασωπός, ενώ στα βορειοδυτικά του ορεινού συγκροτήματος κυλά τα νερά του ο Ίναχος ή Μπίστριτσα ( σλαβική ονομασία). Ο Γοργοπόταμος ο οποίος πηγάζει εντός του δρυμού αρχικά ονομάζεται Βαλόρεμα και με πορεία ανατολική διέρχεται από ένα εντυπωσιακής αγριότητας φαράγγι για να εξέλθει πλέον πλουσιότερος σε νερά στην πεδιάδα του Σπερχειού. Ο Ασωπός διαρρέει το ανατολικό τμήμα του όρους, και όπως ο Γοργοπόταμος διέρχεται μέσα από μία χαράδρα η οποία έχει μήκος μερικά χιλιόμετρα παράλληλα με την σιδηροδρομική γραμμή Αθηνών-Θεσσαλονίκης.
Από το 1966 μεγάλο τμήμα του βουνού κυρίως στα βόρεια έχει χαρακτηρισθεί εθνικός δρυμός. Η βλάστηση της Οίτης είναι πλουσιότατη. Κυριαρχούν σε χαμηλό υψόμετρο, τα σχίνα, τα πουρνάρια, τα πλατάνια, οι βελανιδιές ,οι καστανιές, ψηλότερα τα έλατα και τα μαυρόπευκα ενώ τα ρόμπολα τα συναντούμε στα μεγάλα υψόμετρα. Απαντώνται πολυάριθμα βότανα και άνθη. Το βουνό αυτό είναι ένας πραγματικός βοτανικός κήπος. Στα εκτεταμένα λειβάδια βόσκουν πρόβατα και κατσίκια. Είναι γνωστή η φήμη της Οίτης για τα εξαιρετικά γαλακτοκομικά της προϊόντα. Από άποψη πανίδας , στο βουνό ζούν αγριόγιδα, ζαρκάδια, αλεπούδες, ασβοί, κουνάβια και αγριόχοιροι.
Άν επιχειρήσουμε μία ανάβαση στο βουνό από τα βόρεια, συνιστάται η έναρξη της πεζοπορίας μας να γίνει από την Υπάτη, την κωμόπολη με τα θερμά λουτρά της, και το φημισμένο μοναστήρι Αγάθωνος. Ιδρύθηκε κατά τον 12ο αιώνα .Κατά την επανάσταση του 1821 το μοναστήρι αποτέλεσε εστία εξέγερσης κατά των Τούρκων . Μέχρι πρότινος ο ηγούμενος της μονής ήταν ο θρυλικός πατήρ Ανυπόμονος, προσωνύμιο που απέκτησε με την ένταξή του στον ΕΛΑΣ κατά την Κατοχή. Η Υπάτη, καταστράφηκε από τα ναζιστικά στρατεύματα και πολλοί κάτοικοί της εκτελέστηκαν. Πρέπει να σημειωθεί ότι το βουνό ήταν μία από τις σημαντικότερες εστίες αντίστασης κατά των κατακτητών. Στις ρεματιές και στις ράχες της συχνά πορεύθηκε και ο ίδιος ο Άρης Βελουχιώτης, που καταγόταν από την γειτονική Σπερχειάδα.
Η Οίτη λόγω του ομαλού αναγλύφου της επιτρέπει σχετικά άνετες διασχίσεις. Οι δύο βασικές προσβάσεις πραγματοποιούνται από βορρά και από νότο. Συγκεκριμένα εμείς θα επιχειρήσουμε την πρώτη που έχει ως αφετηρία την Υπάτη, από την οποία ξεκινά ανηφορικό μονοπάτι με νότια κατεύθυνση για να μας φέρει μετά από περίπου μία ώρα σε ξέφωτο, όπου συναντούμε τα πρώτα έλατα, ενώ μετά από μαγευτική διαδρομή μιάς ώρας και είκοσι λεπτών μέσα στο ελατοδάσος φθάνουμε στην Αμαλιόβρυση. Η πηγή αυτή ονομάσθηκε έτσι διότι το σημείο αυτό το είχε επισκεφθεί η βασίλισσα Αμαλία. Παρεμπιπτόντως θα σημειώσουμε μία μικρή σε διάρκεια ανάβαση , επίσης από την Υπάτη που με πορεία νοτιοανατολική μας οδηγεί στο παλαιό μοναστήρι Αρσαλή, σε γραφικό τοπίο. Μετά από λίγο φθάνουμε στην Περδικόβρυση για να καταλήξουμε λίγο αργότερα στο καταφύγιο της Οίτης στην θέση Τράπεζα( 1750μέτρα). Από το καταφύγιο ανηφορίζουμε και σε μικρή απόσταση συναντούμε έναν παραμυθένιο χώρο. Το οροπέδιο Λειβαδιές στα 1800 μέτρα υψόμετρο. Εδώ την άνοιξη στήνεται πανηγύρι χρωμάτων και λουλουδιών!!! Είναι τόπος που πραγματικά σε μαγεύει. Κατά τον χειμώνα και την άνοιξη στις Λειβαδιές σχηματίζεται λίμνη που ξεραίνεται κατά το καλοκαίρι.Εδώ μπορούμε να κατασκηνώσουμε , να πάρουμε δυνάμεις και να συνεχίσουμε την εξερεύνηση του βουνού. Απέναντι και ανατολικά από τις Λειβαδιές υψώνεται η δεύτερη σε ύψος από τις κορυφές της Οίτης , το Γρεβενό στα 2114 μέτρα. Από το Γρεβενό με βορειοανατολική κατεύθυνση και μετά από μιάμιση περίπου ώρα φθάνουμε στον Κρεμαστό , επιβλητικό τοπίο με μεγάλο καταρράκτη. Αφού επιστρέψουμε στις Λειβαδιές μπορούμε με πορεία νοτιοδυτική μετά από 1,5 ώρα να προσεγγίσουμε την μεγαλύτερη κορυφή της Οίτης , τον Πύργο στα 2152 μέτρα. Από την κορυφή της Οίτης με πορεία νοτιοανατολική και μετά από 2,5 ώρες σχετικά εύκολης πορείας φθάνουμε στην Καταβόθρα της Οίτης . Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό άνοιγμα σαν χοάνη σε όρθιο βράχο, όπου βυθίζονται τα νερά του οροπεδίου της Καταβόθρας για να καταλήξουν υπόγεια στον Γοργοπόταμο. Από το σημείο αυτό και με νότια πορεία φθάνουμε μετά από είκοσι περίπου λεπτά , αφού παρακάμψουμε το χαμηλό Ξεροβούνι, στα ερείπια αρχαίου ναού που φέρει την ονομασία Πυρά Ηρακλέους . Εδώ είχε καταφύγει ο ήρωας μετά την ένδυσή του με δηλητηριασμένο χιτώνα , τον οποίο του είχε προσφέρει για να τον εκδικηθεί η πρώην αγαπημένη του Διηάνειρα. Ο ημίθεος μήν αντέχοντας τους ανυπόφορους πόνους από τον χιτώνα που του έτρωγε τις σάρκες παρεκάλεσε τον αγαπημένο του ήρωα της Τροίας Φιλοκτήτη να ανάψει φωτιά για να καεί και να σταματήσει το μαρτύριό του. Η μυθολογία μας λέγει ότι ένα σύννεφο άρπαξε τον Ηρακλή και τον μετέφερε στον Όλυμπο, για να καθήσει δίπλα στους Δώδεκα Θεούς σχεδόν ως ισάξιός τους. Από την Πυρά Ηρακλέους εύκολα κατηφορίζουμε πρός την Παύλιανη , την νότια έξοδο του ορεινού συγκροτήματος.
Τα τελευταία χρόνια έχουν διανοιγεί πολλοί χωματόδρομοι που επιτρέπουν σε πολλούς κυνηγούς να λεηλατούν την πανίδα του όμορφου βουνού. Θα έπρεπε όσο είναι καιρός να σταματήσει αυτό το κακό για να σωθεί ο εξαιρετικού κάλλους δρυμός της Οίτης. Παράλληλα έχουν ακουσθεί φήμες περί σχεδίων εκμετάλλευσης των ανατολικών τμημάτων του βουνού για εξόρυξη μεταλλευμάτων. Αυτό θα αποτελέσει μία μεγάλη πληγή, άλλη μία πληγή στο σώμα του Ηρακλή, που εδώ ήλθε για να αφήσει την τελευταία του πνοή. Ευτυχώς υπάρχουν τοπικοί σύλλογοι που αντιστέκονται στα ποικιλώνυμα συμφέροντα που ορέγονται πλούτη από την εκμετάλλευση του υπεδάφους της Οίτης. Το κακό προηγούμενο της Γκιώνας , με τις πληγές στο σώμα της από την εξόρυξη βωξίτη πρέπει να αποτελέσει άλλο ένα στοιχείο για την αποτροπή αυτών των σχεδίων.
Τώρα που η φύση στρώνει το γιορτινό φθινοπωρινό της τραπέζι, ίσως θα ταίριαζε να κάνουμε ένα αφιέρωμα σε ένα βουνό που το χαρακτηρίζει η ηπιότητα και η γλυκύτητα του αναγλύφου του. Αναφέρομαι φυσικά στην Οίτη, το βουνό που εκτείνεται στα κεντροδυτικά της Φθιώτιδας. Για όσους έρχονται από την Αθήνα η πρόσβαση γίνεται είτε μέσω Λαμίας---Υπάτης, είτε μέσω Μπράλου--- Παύλιανης. Άν εξαιρέσουμε τις δυσπρόσιτες βόρειες και βορειοανατολικές πλαγιές του όρους, η πρόσβασή του με τα υφιστάμενα μονοπάτια είναι ευχερής, ιδιαίτερα από τα νότια και τα δυτικά κράσπεδα, ενώ από τα ανατολικά η ανάβαση είναι σχετικά δύσκολη. Εκτείνεται βόρεια της Γκιώνας και του Καλλιδρόμου και βορειοανατολικά των Βαρδουσίων. Περιμετρικά η Οίτη περιστοιχίζεται από πολλά χωριά, και συγκεκριμένα στα βόρεια συναντούμε τους Μεξιάτες, τον Κωσταλέξη, τον Φραντζή, τους Κομποτάδες, την Υπάτη, τον Λυχνό και το Μεσοχώρι. Στα δυτικά συναντούμε την Καστανιά, το Περιστέρι, τον Πύργο, το Νεοχώρι ( το ψηλότερο χωριό της Οίτης με υψόμετρο 1240 μέτρα), και την Καστριώτισσα. Στα νότια συναντούμε το Μαυρολιθάρι, την Πυρά, την Παύλιανη, το ομώνυμο με το βουνό χωριό Οίτη και τον Σκαμνό. Στα ανατολικά συναντούμε τον Μπράλο, το Σκλήθρο, το Κουμαρίτσι, τα Δύο Χωριά , το Δελφίνο και το χωριό Γοργοπόταμος, στις όχθες του ποταμού. Εκεί έλαβε χώρα η γνωστότερη αντιστασιακή πράξη με ενωμένες τις ανταρτικές δυνάμεις ΕΛΑΣ , ΕΔΕΣ και Βρετανούς, δηλαδή η ανατίναξη της γέφυρας στις 24 Νοεμβρίου του 1942.
Η Οίτη με υψηλότερη κορυφή τον Πύργο στα 2152 μέτρα, χαρακτηρίζεται από εκτεταμένα οροπέδια και λειβάδια, λίγες χαράδρες και μικρούς ποταμούς. Από την Οίτη πηγάζουν οι ποταμοί Γοργοπόταμος και Ασωπός, ενώ στα βορειοδυτικά του ορεινού συγκροτήματος κυλά τα νερά του ο Ίναχος ή Μπίστριτσα ( σλαβική ονομασία). Ο Γοργοπόταμος ο οποίος πηγάζει εντός του δρυμού αρχικά ονομάζεται Βαλόρεμα και με πορεία ανατολική διέρχεται από ένα εντυπωσιακής αγριότητας φαράγγι για να εξέλθει πλέον πλουσιότερος σε νερά στην πεδιάδα του Σπερχειού. Ο Ασωπός διαρρέει το ανατολικό τμήμα του όρους, και όπως ο Γοργοπόταμος διέρχεται μέσα από μία χαράδρα η οποία έχει μήκος μερικά χιλιόμετρα παράλληλα με την σιδηροδρομική γραμμή Αθηνών-Θεσσαλονίκης.
Από το 1966 μεγάλο τμήμα του βουνού κυρίως στα βόρεια έχει χαρακτηρισθεί εθνικός δρυμός. Η βλάστηση της Οίτης είναι πλουσιότατη. Κυριαρχούν σε χαμηλό υψόμετρο, τα σχίνα, τα πουρνάρια, τα πλατάνια, οι βελανιδιές ,οι καστανιές, ψηλότερα τα έλατα και τα μαυρόπευκα ενώ τα ρόμπολα τα συναντούμε στα μεγάλα υψόμετρα. Απαντώνται πολυάριθμα βότανα και άνθη. Το βουνό αυτό είναι ένας πραγματικός βοτανικός κήπος. Στα εκτεταμένα λειβάδια βόσκουν πρόβατα και κατσίκια. Είναι γνωστή η φήμη της Οίτης για τα εξαιρετικά γαλακτοκομικά της προϊόντα. Από άποψη πανίδας , στο βουνό ζούν αγριόγιδα, ζαρκάδια, αλεπούδες, ασβοί, κουνάβια και αγριόχοιροι.
Άν επιχειρήσουμε μία ανάβαση στο βουνό από τα βόρεια, συνιστάται η έναρξη της πεζοπορίας μας να γίνει από την Υπάτη, την κωμόπολη με τα θερμά λουτρά της, και το φημισμένο μοναστήρι Αγάθωνος. Ιδρύθηκε κατά τον 12ο αιώνα .Κατά την επανάσταση του 1821 το μοναστήρι αποτέλεσε εστία εξέγερσης κατά των Τούρκων . Μέχρι πρότινος ο ηγούμενος της μονής ήταν ο θρυλικός πατήρ Ανυπόμονος, προσωνύμιο που απέκτησε με την ένταξή του στον ΕΛΑΣ κατά την Κατοχή. Η Υπάτη, καταστράφηκε από τα ναζιστικά στρατεύματα και πολλοί κάτοικοί της εκτελέστηκαν. Πρέπει να σημειωθεί ότι το βουνό ήταν μία από τις σημαντικότερες εστίες αντίστασης κατά των κατακτητών. Στις ρεματιές και στις ράχες της συχνά πορεύθηκε και ο ίδιος ο Άρης Βελουχιώτης, που καταγόταν από την γειτονική Σπερχειάδα.
Η Οίτη λόγω του ομαλού αναγλύφου της επιτρέπει σχετικά άνετες διασχίσεις. Οι δύο βασικές προσβάσεις πραγματοποιούνται από βορρά και από νότο. Συγκεκριμένα εμείς θα επιχειρήσουμε την πρώτη που έχει ως αφετηρία την Υπάτη, από την οποία ξεκινά ανηφορικό μονοπάτι με νότια κατεύθυνση για να μας φέρει μετά από περίπου μία ώρα σε ξέφωτο, όπου συναντούμε τα πρώτα έλατα, ενώ μετά από μαγευτική διαδρομή μιάς ώρας και είκοσι λεπτών μέσα στο ελατοδάσος φθάνουμε στην Αμαλιόβρυση. Η πηγή αυτή ονομάσθηκε έτσι διότι το σημείο αυτό το είχε επισκεφθεί η βασίλισσα Αμαλία. Παρεμπιπτόντως θα σημειώσουμε μία μικρή σε διάρκεια ανάβαση , επίσης από την Υπάτη που με πορεία νοτιοανατολική μας οδηγεί στο παλαιό μοναστήρι Αρσαλή, σε γραφικό τοπίο. Μετά από λίγο φθάνουμε στην Περδικόβρυση για να καταλήξουμε λίγο αργότερα στο καταφύγιο της Οίτης στην θέση Τράπεζα( 1750μέτρα). Από το καταφύγιο ανηφορίζουμε και σε μικρή απόσταση συναντούμε έναν παραμυθένιο χώρο. Το οροπέδιο Λειβαδιές στα 1800 μέτρα υψόμετρο. Εδώ την άνοιξη στήνεται πανηγύρι χρωμάτων και λουλουδιών!!! Είναι τόπος που πραγματικά σε μαγεύει. Κατά τον χειμώνα και την άνοιξη στις Λειβαδιές σχηματίζεται λίμνη που ξεραίνεται κατά το καλοκαίρι.Εδώ μπορούμε να κατασκηνώσουμε , να πάρουμε δυνάμεις και να συνεχίσουμε την εξερεύνηση του βουνού. Απέναντι και ανατολικά από τις Λειβαδιές υψώνεται η δεύτερη σε ύψος από τις κορυφές της Οίτης , το Γρεβενό στα 2114 μέτρα. Από το Γρεβενό με βορειοανατολική κατεύθυνση και μετά από μιάμιση περίπου ώρα φθάνουμε στον Κρεμαστό , επιβλητικό τοπίο με μεγάλο καταρράκτη. Αφού επιστρέψουμε στις Λειβαδιές μπορούμε με πορεία νοτιοδυτική μετά από 1,5 ώρα να προσεγγίσουμε την μεγαλύτερη κορυφή της Οίτης , τον Πύργο στα 2152 μέτρα. Από την κορυφή της Οίτης με πορεία νοτιοανατολική και μετά από 2,5 ώρες σχετικά εύκολης πορείας φθάνουμε στην Καταβόθρα της Οίτης . Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό άνοιγμα σαν χοάνη σε όρθιο βράχο, όπου βυθίζονται τα νερά του οροπεδίου της Καταβόθρας για να καταλήξουν υπόγεια στον Γοργοπόταμο. Από το σημείο αυτό και με νότια πορεία φθάνουμε μετά από είκοσι περίπου λεπτά , αφού παρακάμψουμε το χαμηλό Ξεροβούνι, στα ερείπια αρχαίου ναού που φέρει την ονομασία Πυρά Ηρακλέους . Εδώ είχε καταφύγει ο ήρωας μετά την ένδυσή του με δηλητηριασμένο χιτώνα , τον οποίο του είχε προσφέρει για να τον εκδικηθεί η πρώην αγαπημένη του Διηάνειρα. Ο ημίθεος μήν αντέχοντας τους ανυπόφορους πόνους από τον χιτώνα που του έτρωγε τις σάρκες παρεκάλεσε τον αγαπημένο του ήρωα της Τροίας Φιλοκτήτη να ανάψει φωτιά για να καεί και να σταματήσει το μαρτύριό του. Η μυθολογία μας λέγει ότι ένα σύννεφο άρπαξε τον Ηρακλή και τον μετέφερε στον Όλυμπο, για να καθήσει δίπλα στους Δώδεκα Θεούς σχεδόν ως ισάξιός τους. Από την Πυρά Ηρακλέους εύκολα κατηφορίζουμε πρός την Παύλιανη , την νότια έξοδο του ορεινού συγκροτήματος.
Τα τελευταία χρόνια έχουν διανοιγεί πολλοί χωματόδρομοι που επιτρέπουν σε πολλούς κυνηγούς να λεηλατούν την πανίδα του όμορφου βουνού. Θα έπρεπε όσο είναι καιρός να σταματήσει αυτό το κακό για να σωθεί ο εξαιρετικού κάλλους δρυμός της Οίτης. Παράλληλα έχουν ακουσθεί φήμες περί σχεδίων εκμετάλλευσης των ανατολικών τμημάτων του βουνού για εξόρυξη μεταλλευμάτων. Αυτό θα αποτελέσει μία μεγάλη πληγή, άλλη μία πληγή στο σώμα του Ηρακλή, που εδώ ήλθε για να αφήσει την τελευταία του πνοή. Ευτυχώς υπάρχουν τοπικοί σύλλογοι που αντιστέκονται στα ποικιλώνυμα συμφέροντα που ορέγονται πλούτη από την εκμετάλλευση του υπεδάφους της Οίτης. Το κακό προηγούμενο της Γκιώνας , με τις πληγές στο σώμα της από την εξόρυξη βωξίτη πρέπει να αποτελέσει άλλο ένα στοιχείο για την αποτροπή αυτών των σχεδίων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου