Λογοτεχνικές "εργασίες"

του Άντη Ροδίτη

Η παρούσα εργασία μου, ως λογοτέχνη, είναι η μεταγραφή του Κατά Λουκάν ευαγγελίου.

Κάπου στα μέσα της εργασίας αυτής διερωτήθηκα πώς ήταν δυνατόν να μην είχε κάνει κι άλλος αυτή τη δουλειά. Οπότε ανακάλυψα ότι το έκανε, ως μετάφραση, και ο Άγγελος Βλάχος το 1974. Το βιβλίο είναι εξαντλημένο. Βρήκα, όμως, ένα αντίτυπο στην Κυπριακή Βιβλιοθήκη και το φωτοτύπησα.

Στην πορεία, ένας φίλος από την Ελλάδα με πληροφόρησε ότι και ο Ντίνος Χριστιανόπουλος έκαμε μετάφραση του Κατά Ματθαίον (1997). Την αναζήτησα και πληροφορήθηκα από το Σολώνειο ότι είχαν ένα αντίτυπο σε μισή τιμή (6.50 ευρώ από 13.00) επειδή έμενε απούλητο. Πήγα και το πήρα.

Το μήνυμα είναι το «απούλητο».

Παρεμπιπτόντως αναφέρω ότι και ο Σεφέρης μετέφρασε την Αποκάλυψη του Ιωάννη.

Χθες βράδυ, μετά το διάβασμα, είπα να ρίξω μια ματιά στο ArtCafe του περασμένου Σαββάτου (ευχαριστώ CYTA), για ξεκούραση.

Εκεί φιλοξενούνταν και μιλούσε η εικαστικός Μαρία Λοϊζίδου. Την άκουγα και προσπαθούσα να καταλάβω τι έλεγε. Δυσκολευόμουν. Σε μια στιγμή αποφάσισα να καταγράψω την άποψή της για την τέχνη. Νά την:

«Το παρελθόν σίγουρα εξαρτάται από τις πολιτισμικές κατανοήσεις του παρόντος όπως αυτές συναρτώνται μέσα από τις προσδοκίες της κοινωνίας μας για το μέλλον. Αν μια κοινωνία υστερεί μέσα από τις προσδοκίες της για το μέλλον, με τη στέρηση των συνθηκών του παρόντος που μπορούν να επιτρέψουν τη δημιουργία των πραγμάτων, η ευθύνη δεν είναι του εικαστικού, είναι της κοινωνίας.

»Ο καλλιτέχνης επιχειρεί να συνδεθεί με τον κόσμο μέσα από το παρόν και ελευθερώνει χώρο από το παρελθόν παρατηρώντας το· οφείλει δηλαδή κάθε πρόταση να δημιουργήσει την οικειότητα αυτή που μας απομακρύνει από το παρελθόν και ελευθερώνει χώρο για το μέλλον. Αυτό κάνει ο καλλιτέχνης.

»Συντηρητικές κοινωνίες όπως οι δικές μας, συνήθως παραμένουν στην έντονη περιγραφή του παρελθόντος γιατί τη θεωρούν σαν σίγουρη αξία και η επένδυση απέναντι στο μέλλον είναι ουσιαστική. Χρειάζεται να την πιστέψουμε. Χρειάζεται  να εκτιμήσουμε ότι η τέχνη δεν είναι μια απλοϊκή ενασχόληση αλλά μια επείγουσα ανάγκη να σώσουμε τον πολιτισμό. Ο καλλιτέχνης αυτό το θεωρεί δεδομένο. Αν του το στερήσεις απλώς θα περιορίσεις τις δυνατότητες τις οποίες προσφέρει».

Ωραία. Τι προσπαθεί να πει με τόσο δυσνόητο τρόπο;

Το διάβασα πολλές φορές για να καταλάβω: Για να συνεχίσει, λέει, να υπάρχει πολιτισμός στο μέλλον, πρέπει να ξεκολλάμε από το παρελθόν και να πιστεύουμε στο μέλλον. Το μέλλον εξαρτάται από το πόσο εύκολα ξεκολλάμε από το παρελθόν. Εμείς είμαστε συντηρητικοί και δυσκολευόμαστε να ξεκολλήσουμε ώστε να έχουμε μέλλον. Ποιο είναι αυτό το «μέλλον»; Ποιος είναι ο «πολιτισμός» που πρέπει να σωθεί;

Έγραψα πριν λίγες μέρες (και γράφτηκε στα παλιά παπούτσια των «ιθυνόντων») ότι το θέατρό μας πελαγοδρομεί στο μηδέν και πότε άραγε θα γίνει γόνιμο αυτό το μηδέν και να παραγάγει κάτι που αληθινά να μας είναι αναγκαίο;

Κάτι τέτοιο συμβαίνει και με τον τομέα των εικαστικών και άλλων τεχνών. Έχουν «αγοράσει» κάτι από το ευρωπαϊκό παρελθόν (από το οποίο δεν μπορούν να ξεκολλήσουν) που στοιχειώνει το παρόν και μάχεται να κυριαρχήσει και στο μέλλον μας. Το «κάτι» που αγόρασαν είναι η πίστη στο μέλλον ως αυταξία. Δηλαδή ένα μέλλον που πίστευε στον εαυτό του, που αρχικά δεν είχε περιεχόμενο ή είχε μόνο τον εαυτό του ως ομώνυμο της «προόδου», που ξαφνικά γέμισε μόνο από μια και μόνη πραγματικότητα: τη ξέφρενη τεχνολογική ανάπτυξη.

Νομίζω οι τέχνες μας στην Κύπρο (και στην Ελλάδα – μακάρι να έχω λάθος) δεν πήραν είδηση τι έγινε. Βρίσκονται ακόμα στην κατεδάφιση του παρελθόντος υπέρ του μέλλοντος, που απ’ ό,τι δείχνει το παρόν θα είναι πέρα και από εφιαλτικό.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ξεχωριστοί και σημαντικοί καλλιτέχνες (Έλιοτ, Σεφέρης, Βλάχος, Χριστιανόπουλος, ακόμα και Ρεμπώ και άλλοι, Ντοστογιέφσκι, Τολστόη, Γουάλας Laurie Lipton [https://vimeo.com/356729842] κ.α.) στρέφουν το βλέμμα πίσω χωρίς να τρέχουν τυφλά με το κεφάλι προς τον τοίχο (το μέλλον).

ΑΡ