Θευδέριχος

ΧΑΡΤΗΣ 10 {ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2019}

{Αρχιτεκτονική} Τέχνες

του Μανόλη Κορρέ

Το παλάτι του Θευδἐριχου. Ψηφιδωτό από τη βασιλική του Αγίου Απολλινάριου του Νέου, Ραβέννα, 6ος αι.

Μα­θη­τής ακό­μα στο γυ­μνά­σιο, εί­χα δει σε μια εγκυ­κλο­παί­δεια το πα­ρά­ξε­νο πέ­τρι­νο πο­λυ­γω­νι­κό κτή­ριο και μου εί­χαν κά­νει εντύ­πω­ση δύο λε­πτές, σχε­δόν αέ­ρι­νες το­ξω­τές σκά­λες που περ­νώ­ντας πά­νω από ένα πλημ­μυ­ρι­σμέ­νο προ­αύ­λιο οδη­γού­σαν στην θύ­ρα του δεύ­τε­ρου πα­τώ­μα­τος. Εί­χα επί­σης προ­σέ­ξει ότι τα τό­ξα τους εί­χαν οδο­ντω­τούς αρ­μούς, όπως εκεί­να επά­νω από τις εξω­τε­ρι­κές κόγ­χες του κτη­ρί­ου για να μη ολι­σθαί­νουν οι λί­θοι. Ο σχε­δια­στής εί­χε προ­σθέ­σει και κά­ποιες αν­θρώ­πι­νες μορ­φές, τε­λεί­ως ται­ρια­στές στη με­λαγ­χο­λι­κή ατμό­σφαι­ρα της ει­κό­νας με τις φω­το­σκιά­σεις και το πε­ρι­με­τρι­κό ξε­θώ­ρια­σμα. Ο θό­λος δεν μου εί­χε φα­νεί άξιος λό­γου, μιας και δεν κα­τα­λά­βαι­να ότι εί­ναι μο­νο­λι­θι­κός εκα­το­ντά­δων τό­νων –αλη­θι­νό αί­νιγ­μα η ανύ­ψω­σή του–, εί­χα όμως προ­σέ­ξει τα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά εξάρ­μα­τα κα­τά μή­κος της πε­ρι­μέ­τρου του.
Προς το τέ­λος των σπου­δών μου ήξε­ρα για το κτί­σμα τό­σα, ώστε να θέ­λω να το επι­σκε­φθώ. Τού­το όντως έγι­νε, αλ­λά μό­λις το 1989, την 16η Ιου­νί­ου. Με ανά­μει­κτα συ­ναι­σθή­μα­τα εί­δα ότι οι λί­θι­νες κλί­μα­κες, αυ­θαί­ρε­τα αλ­λά κα­λο­σχε­δια­σμέ­να έρ­γα του 18ου αιώ­να, εί­χαν ήδη αφαι­ρε­θεί και την άνο­δο υπη­ρε­τού­σε μια απλή τσι­με­ντέ­νια σκά­λα στο πί­σω μέ­ρος. Ο και­ρός ήταν έξο­χος, οι επι­σκέ­πτες ελά­χι­στοι και η διά­θε­σή μου για πα­ρα­τή­ρη­ση με­γά­λη. Με­τά από δύο ώρες γνώ­ρι­ζα ήδη κά­ποιες ση­μα­ντι­κές αλ­λά άγνω­στες πτυ­χές της κα­τα­σκευ­ής. Ό,τι ακό­μη έμε­νε ήταν πολ­λές ημέ­ρες στη με­γα­λύ­τε­ρη αρ­χαιο­λο­γι­κή βι­βλιο­θή­κη της Ρώ­μης, η σύ­ντα­ξη πλή­θους σχε­δί­ων, η κα­τα­σκευή τρισ­διά­στα­των ομοιω­μά­των, κά­ποιες δια­λέ­ξεις και η επι­στη­μο­νι­κή δη­μο­σί­ευ­ση των απο­τε­λε­σμά­των της νέ­ας έρευ­νας.

Φέ­τος, τον Ιού­νιο, εκα­τό χρό­νια με­τά την αφαί­ρε­ση των λί­θι­νων κλι­μά­κων και τριά­ντα από την επί­σκε­ψή μου, σχέ­δια που εί­χα ετοι­μά­σει τό­τε, αλ­λά που δεν εί­χαν πε­ρι­λη­φθεί στη δη­μο­σί­ευ­ση, βρέ­θη­καν χά­ρις στην πα­ρό­τρυν­ση του Νί­κου Ζή­βα δί­πλα στα εκ­θέ­μα­τα μιας έκ­θε­σης αντι­κει­μέ­νων της Συλ­λο­γής Μι­χε­λά, στη Ζή­βας-Άρτ.
Ο τί­τλος της έκ­θε­σης, όπως δια­μορ­φώ­θη­κε από τον Ζή­βα, εί­ναι λί­αν ανα­λυ­τι­κός: «Αρ­χι­μή­δης, τρο­χα­λί­ες, κο­χλί­ες και το αί­νιγ­μα της Ρα­βέν­νας». Όπως το ένα φέρ­νει το άλ­λο, έπρε­πε να ετοι­μά­σω κεί­με­να για τον σχε­τι­κό κα­τά­λο­γο. Ένα από αυ­τά εί­ναι και η ιστο­ρι­κή ει­σα­γω­γή του τρί­του μέ­ρους, η οποία όμως, για κά­ποιους λό­γους, δεν τυ­πώ­θη­κε ολό­κλη­ρη. Εξ αυ­τού ορ­μώ­με­νος ο Δη­μή­τρης Κα­λο­κύ­ρης, έχο­ντας δει κα­λά την έκ­θε­ση και τον κα­τά­λο­γο, με πα­ρό­τρυ­νε να δώ­σω το πλή­ρες κεί­με­νο αυ­τής της ει­σα­γω­γής στον Χάρ­τη, μα­ζί με κά­ποιες ει­κό­νες. Έτσι, αυ­τά βρί­σκο­νται τώ­ρα εδώ για κά­θε εν­δια­φε­ρό­με­νο, με την εξής όμως προει­δο­ποί­η­ση: οι σχε­τι­κές με το θέ­μα εξι­στο­ρή­σεις, αν και βα­σί­ζο­νται στις ίδιες πη­γές, πα­ρου­σιά­ζουν απο­κλί­σεις, ασή­μα­ντες ίσως για το γε­νι­κό πλαί­σιο, κρί­σι­μες όμως για μια δί­καια απο­τί­μη­ση της δια­γω­γής των πρω­τα­γω­νι­στών.
Ομοί­ως οι λε­πτο­μέ­ρειες των σχε­δί­ων δεν εί­ναι βέ­βαιες. Διό­λου τυ­χαία, αυ­τά αν και ρε­α­λι­στι­κά, δεν εί­χαν θέ­ση δί­πλα σε εκεί­να που τε­λι­κά ετοί­μα­σα για τη δη­μο­σί­ευ­ση.

Ο Θευ­δέ­ρι­χος και η επο­χή του

Τον Ε΄ αιώ­να συμ­βαί­νουν στην Ευ­ρώ­πη πε­ρί­που ταυ­τό­χρο­να τα εξής: συ­νέ­χι­ση της πα­ρακ­μής και δι­χο­τό­μη­ση της Ρω­μαϊ­κής Αυ­το­κρα­το­ρί­ας, πο­λι­τι­κή διά­λυ­ση του δυ­τι­κού τμή­μα­τος αυ­τής, άνευ προη­γου­μέ­νου οι­κο­νο­μι­κή κα­τάρ­ρευ­ση, γορ­γή ελάτ­τω­ση πλη­θυ­σμού, δρα­μα­τι­κή συρ­ρί­κνω­ση ή εγκα­τά­λει­ψη αστι­κών κέ­ντρων, «με­τα­κι­νή­σεις λα­ών», βαρ­βα­ρι­κές ει­σβο­λές, ει­σχώ­ρη­ση ασια­τι­κών φύ­λων στα βό­ρεια του Δού­να­βη πε­δι­νά, ει­σχώ­ρη­ση και μό­νι­μη εγκα­τά­στα­ση γερ­μα­νι­κών φύ­λων σε Βαλ­κα­νι­κή, Ιτα­λία, Γαλ­λία, Βρε­τα­νία, Ιβη­ρι­κή και Βό­ρεια Αφρι­κή, συ­νε­χής εξά­πλω­ση του Χρι­στια­νι­σμού.
Τα φαι­νό­με­να αυ­τά εί­ναι αλ­λη­λέν­δε­τα, χω­ρίς όμως να εί­ναι προ­φα­νές ή πά­ντο­τε σα­φές ποια προη­γού­νται ως αί­τια και ποια έπο­νται. Πά­ντως, ένα από αυ­τά, η βαθ­μιαία προ­έ­λα­ση Ούν­νων από την Ασία, η βρα­χύ­βια ύπαρ­ξη δι­κού τους κρά­τους ευ­ρύ­τε­ρου της ση­με­ρι­νής Ουγ­γα­ρί­ας και οι άγριες επι­δρο­μές τους, φαί­νε­ται ότι ήταν ο κυ­ριό­τε­ρος λό­γος της προς όλες τις κα­τευ­θύν­σεις με­τα­κί­νη­σης των γερ­μα­νι­κών φύ­λων. Ένα από αυ­τά, οι Γότ­θοι, που εί­χε και σκαν­δι­να­βι­κές κα­τα­βο­λές, κι­νή­θη­κε από το μέ­ρος της Βαλ­τι­κής προς το νό­το της νυν Ου­κρα­νί­ας και τη Μαύ­ρη Θά­λασ­σα. Εκεί ακρι­βώς, λό­γω πα­λαιό­τε­ρων εσω­τε­ρι­κών δια­φο­ρών, δι­χά­σθη­κε σε δύο κλά­δους, έναν δυ­τι­κό και έναν ανα­το­λι­κό, που έγι­ναν γνω­στοί ως Βη­σι­γότ­θοι και Οστρο­γότ­θοι.
Ό,τι ακο­λού­θη­σε ήταν πρώ­τα η με­τα­κί­νη­ση των Βη­σι­γότ­θων κα­τά μή­κος των ακτών της Μαύ­ρης Θά­λασ­σας, ο προ­ση­λυ­τι­σμός τους στη χρι­στια­νι­κή πί­στη σύμ­φω­να με τη δι­δα­σκα­λία του Αρεί­ου, κά­ποιες εγκα­τα­στά­σεις τους στα νό­τια του Δού­να­βη (376), δια­δο­χι­κές επι­θέ­σεις προς νό­τον, μια κα­τα­στρο­φι­κή για την Ελ­λά­δα εκ­στρα­τεία (395) υπό τον πε­ρί­φη­μο ηγέ­της τους Αλά­ρι­χο, η τα­πεί­νω­σή τους στην Πε­λο­πόν­νη­σο από μια ικα­νή αυ­το­κρα­το­ρι­κή δύ­να­μη οδη­γη­μέ­νη από τον χα­ρι­σμα­τι­κό στρα­τη­γό Στη­λί­χω­να (και αυ­τός με γερ­μα­νι­κό αί­μα), η με­τα­κί­νη­σή τους μέ­σω Ιλ­λυ­ρί­ας και Δαλ­μα­τί­ας (397) στην Ιτα­λία με απο­τέ­λε­σμα την κα­τά­λη­ψη ενός με­γά­λου μέ­ρους της, έως το 410, η προ­έ­λα­σή τους στη νό­τια Γα­λα­τία (418), η ίδρυ­ση ενός βα­σι­λεί­ου στην Toulouse και εν τέ­λει η εγκα­τά­στα­σή τους στην Ιβη­ρι­κή (500 κ.ε.), όπου ίδρυ­σαν ένα βη­σι­γοτ­θι­κό ισπα­νι­κό βα­σί­λειο, που αφού ανά­γκα­σε τους Βαν­δά­λους να εγκα­τα­λεί­ψουν την Ιβη­ρι­κή και να πε­ριο­ρι­σθούν στην Βό­ρεια Αφρι­κή (428), δια­τη­ρή­θη­κε έως την αρα­βι­κή κα­τά­λη­ψη (711-718). Βη­σι­γότ­θοι επί­σης ήταν οι πρώ­τοι που άρ­χι­σαν την χρι­στια­νι­κή ανα­κα­τά­λη­ψη (reconquista, 722 κ.ε., ίδρυ­ση του κρά­τους της Aστού­ριας, στη βο­ρειο­δυ­τι­κή γω­νία της Ιβη­ρι­κής).

Από την άλ­λη πλευ­ρά, οι Οστρο­γότ­θοι, πα­ρέ­με­ναν στα βό­ρεια του Δού­να­βη και όταν οι Βη­σι­γότ­θοι κα­τέ­βαι­ναν στην Ελ­λά­δα, εκεί­νοι προ­χω­ρού­σαν προς την Παν­νο­νία (νυν βο­ρειο­δυ­τι­κή Σερ­βία, δυ­τι­κή Ουγ­γα­ρία κλπ), όπου όμως επι­βί­ω­ναν με όρους υπο­τέ­λειας στους Ούν­νους και δε­σμευ­τι­κές συμ­φω­νί­ες με τον αυ­το­κρά­το­ρα του Aνα­το­λι­κού Ρω­μαϊ­κού Κρά­τους (Βυ­ζά­ντιο).
Τον ίδιο και­ρό στην Ιτα­λία συ­νέ­βαι­ναν πολ­λά. Ο στρα­τη­γός Στη­λί­χων, ο πλέ­ον άξιος φρου­ρός του Ρω­μαϊ­κού κρά­τους ένα­ντι των Βη­σι­γότ­θων, εί­χε θα­να­τω­θεί στη Ρα­βέν­να (408) από τον αγνώ­μο­να προ­στα­τευό­με­νό του νε­α­ρό αυ­το­κρά­το­ρα Ονώ­ριο, που εύ­κο­λα πί­στευε κό­λα­κες και συ­νω­μό­τες. Με­τά από αυ­τό, ο Αλά­ρι­χος, ανε­μπό­δι­στος πλέ­ον, εί­χε ει­σβά­λει στη Ρώ­μη και ακο­λού­θως εί­χε λε­η­λα­τή­σει τον ιτα­λι­κό Νό­το. Πα­ντού επι­κρα­τού­σε δια­φθο­ρά και πα­ρακ­μή. Με­τά τον θά­να­το του Ονώ­ριου (423) η κα­τά­στα­ση δεν γνώ­ρι­σε κα­μιά βελ­τί­ω­ση. Ο νέ­ος αυ­το­κρά­το­ρας Βα­λε­ντι­νια­νός III, γιός της Γκά­λα Πλα­σί­ντια και ανε­ψιός του Ονώ­ριου, δεν μπό­ρε­σε να εμπο­δί­σει την κα­τά­λη­ψη των επαρ­χιών της Βό­ρειας Αφρι­κής από τους Βαν­δά­λους.

Το 451, οι Ούν­νοι, έχο­ντας φθά­σει στο μέ­γι­στο της στρα­τιω­τι­κής τους δύ­να­μης και λαμ­βά­νο­ντας αφορ­μή από τις πε­ρί­πλο­κες δι­πλω­μα­τι­κές σχέ­σεις τους με τη Ρώ­μη (που πε­ριεί­χαν ακό­μη ένα υπο­νο­μευό­με­νο βα­σι­λι­κό συ­νοι­κέ­σιο και μια προ­δο­τι­κή προ­σφο­ρά από την αδελ­φή του Βα­λε­ντι­νια­νού III), προ­έ­λα­σαν στην Γερ­μα­νία, πέ­ρα­σαν το Ρή­νο και ει­σέ­βα­λαν στην Γα­λα­τία με απώ­τε­ρο σκο­πό την κα­τά­λη­ψη του βη­σι­γοτ­θι­κού Κρά­τους της Toulouse. Το σχέ­διο βα­σι­ζό­ταν του­λά­χι­στον στην ανο­χή του Δυ­τι­κού Ρω­μαϊ­κού Κρά­τους και σε μια πι­θα­νή υπο­στή­ρι­ξη του Γκι­ζέ­ρι­χου, βα­σι­λιά των Βαν­δά­λων της Αφρι­κής (428-477). Σε εκεί­νη την φά­ση οι Οστρο­γότ­θοι, εξ ανά­γκης σύμ­μα­χοι του Ατ­τί­λα, πή­ραν το μέ­ρος των Βη­σι­γότ­θων, όπως άλ­λω­στε οι (επί­σης Γερ­μα­νοί) Βουρ­γούν­διοι και οι Φράν­κοι, ακό­μη και οι ντό­πιοι Κέλ­τες. Έτσι, όλοι μα­ζί, ενω­μέ­νοι υπό τον Ρω­μαίο στρα­τη­γό Αέ­τιο, κα­τε­νί­κη­σαν τους Ούν­νους και τους συμ­μά­χους τους, οι οποί­οι υπο­χώ­ρη­σαν προς την Παν­νο­νία (νυν Ουγ­γα­ρία). Το επό­με­νο έτος οι Ούν­νοι προ­κά­λε­σαν ανεί­πω­τες κα­τα­στρο­φές, αλ­λά με τις δυ­νά­μεις τους πο­λύ μειω­μέ­νες εγκα­τέ­λει­ψαν τα φι­λό­δο­ξα σχέ­δια μιας τολ­μη­ρής επί­θε­σης κα­τά της Ρώ­μης και υπο­χώ­ρη­σαν ορι­στι­κά προς ανα­το­λάς, όπου ήδη ένα στρά­τευ­μα της Κων­στα­ντι­νού­πο­λης συ­μπλή­ρω­νε έτι πε­ραι­τέ­ρω το έρ­γο των Βη­σι­γότ­θων. Το 453 ο Ατ­τί­λας απε­βί­ω­σε και αμέ­σως με­τά το κρά­τος του δια­λύ­θη­κε. Τό­τε ακρι­βώς άρ­χι­σε η με­γά­λη ακ­μή των (ήδη εκ­χρι­στια­νι­σμέ­νων) Οστρο­γότ­θων και η ορ­γά­νω­ση δι­κού τους κρά­τους στην Παν­νο­νία, υπό τον ηγε­μό­να τους Theodemir. Τό­τε επί­σης, μό­λις ένα έτος με­τά τον θά­να­το του Ατ­τί­λα ήρ­θε στον κό­σμο ο Θευ­δέ­ρι­χος (γερμ. Theoderich = αρ­χη­γός λα­ού), υιός του Theodemir και της Ereleuva, η οποία ως χρι­στια­νή Κα­θο­λι­κή έφε­ρε το όνο­μα Ευ­σε­βία. Ο μι­κρός Θευ­δέ­ρι­χος πο­λύ σύ­ντο­μα βρέ­θη­κε στην Κων­στα­ντι­νού­πο­λη ως όμη­ρος και εγ­γύ­η­ση για την τή­ρη­ση των συμ­φω­νη­μέ­νων οστρο­γοτ­θι­κών δε­σμεύ­σε­ων. Κα­τ’ αυ­τόν τον τρό­πο, όμως, απέ­κτη­σε βα­σι­λι­κή αγω­γή και υψη­λή μόρ­φω­ση.
Το 454 στη Ρα­βέν­να, ο στρα­τη­γός Αέ­τιος, νι­κη­τής των Ούν­νων και απο­τε­λε­σμα­τι­κός υπε­ρα­σπι­στής του θρό­νου, όπως πα­λαιό­τε­ρα ο Στη­λί­χων, θα­να­τώ­θη­κε ως δή­θεν προ­δό­της από τον ανά­ξιο και προ­λη­πτι­κό Βα­λε­ντι­νια­νό, ο οποί­ος όμως και αυ­τός θα­να­τώ­θη­κε το επό­με­νο έτος στη Ρώ­μη από δύο εκ­δι­κη­τές. Ο διά­δο­χός του, επί­σης ανά­ξιος, λι­θο­βο­λή­θη­κε από τον λαό και ό,τι ακο­λού­θη­σε ήταν μια νέα δή­ω­ση της Ρώ­μης, από τον Γκι­ζέ­ρι­χο και τους Βαν­δά­λους του (455). Ως μό­νη φω­τει­νή εξαί­ρε­ση, ο αυ­το­κρά­το­ρας Μα­γιο­ρια­νός (457 -461) αφιέ­ρω­σε πά­σα δύ­να­μη στην αντι­με­τώ­πι­ση των σω­ρευ­μέ­νων προ­βλη­μά­των, όπως πριν από έναν αιώ­να εί­χε πρά­ξει ο Ιου­λια­νός. Δυ­στυ­χώς ο άξιος Μα­γιο­ρια­νός εξο­ντώ­θη­κε με δό­λο από τον Φλά­βιο Ρι­κι­μέ­ριο, Γερ­μα­νό στρα­τη­γό του με πο­λι­τι­κή επιρ­ροή και κρυ­φά σχέ­δια, ο οποί­ος στη συ­νέ­χεια κυ­βέρ­νη­σε πα­ρα­σκη­νια­κά επί δε­κα­ε­τία και πλέ­ον, ανε­βά­ζο­ντας και κα­τε­βά­ζο­ντας εφή­με­ρους αυ­το­κρά­το­ρες-μα­ριο­νέ­τες, πα­ρά τις αντι­δρά­σεις των αυ­το­κρα­τό­ρων της Κων­στα­ντι­νού­πο­λης. Με­τά τον θά­να­τό του (472), το προ­δο­τι­κό έρ­γο του συ­νε­χί­σθη­κε από τον επί­σης γερ­μα­νι­κής κα­τα­γω­γής αυ­το­κρα­το­ρι­κό στρα­τη­γό Οδό­α­κρο, ο οποί­ος κα­τέ­λυ­σε ορι­στι­κά την αυ­το­κρα­το­ρι­κή εξου­σία της Ρώ­μης (476) και ανα­κη­ρύ­χθη­κε Βα­σι­λεύς της Ιτα­λί­ας. Τού­το προ­κά­λε­σε τη μή­νη του Αυ­το­κρά­το­ρα στην Κων­στα­ντι­νού­πο­λη (Ζή­νων, 474-475, 476-491), αλ­λά ο Οδό­α­κρος συ­νέ­χι­σε την δρά­ση του, αφαι­ρώ­ντας από την ανα­το­λι­κή αυ­το­κρα­το­ρία ση­μα­ντι­κό μέ­ρος της Βαλ­κα­νι­κής.

Εν τω με­τα­ξύ, όμως, το 471, σε ηλι­κία 17 ετών, ο Θευ­δέ­ρι­χος εί­χε κα­τα­φέ­ρει να φύ­γει από την Κων­στα­ντι­νού­πο­λη και να βρε­θεί πά­λι στην Παν­νο­νία, κο­ντά στους δι­κούς του. Δύο χρό­νια αρ­γό­τε­ρα ο Theodemir απε­βί­ω­σε και ο νε­α­ρός πρί­γκη­πας τον δια­δέ­χθη­κε ως ηγε­μών των Οστρο­γότ­θων της Παν­νο­νί­ας. Το 484, τρια­κο­ντα­ε­τής πλέ­ον, εί­χε επι­βά­λει την εξου­σία του σε όλους τους Οστρο­γότ­θους έως τη Θρά­κη και εί­χε κερ­δί­σει τον σε­βα­σμό της Κων­στα­ντι­νού­πο­λης. Τό­τε ακρι­βώς ο Ζή­νων του απέ­δω­σε υψη­λούς τί­τλους με ση­μα­ντι­κό­τε­ρο εκεί­νον του αρ­χι­στρά­τη­γου της Αυ­το­κρα­το­ρί­ας, τί­τλο που του επέ­τρε­πε, αλ­λά και του επέ­βα­λε κα­τό­πιν δια­τα­γής να ει­σβά­λει στην Ιτα­λία και να συ­γκρου­σθεί με τον πα­νί­σχυ­ρο Οδό­α­κρο. Το 488 ο Θευ­δέ­ρι­χος, βα­σι­λέ­ας των Οστρο­γότ­θων πλέ­ον, ει­σέ­βα­λε στην Ιτα­λία ως αυ­το­κρα­το­ρι­κός αρ­χι­στρά­τη­γος και προ­ο­δευ­τι­κά, κερ­δί­ζο­ντας πολ­λές δύ­σκο­λες μά­χες, κα­τέ­λα­βε τις σπου­δαιό­τε­ρες πό­λεις του Βορ­ρά. Τε­λευ­ταία πο­λιόρ­κη­σε σκλη­ρά την απόρ­θη­τη Ρα­βέν­να, έσχα­το αμυ­ντή­ριο του Οδό­α­κρου. Η πό­λη έπε­σε τον Ια­νουά­ριο του 493 και ο Οδό­α­κρος κλή­θη­κε σε συ­νά­ντη­ση συν­θη­κο­λό­γη­σης με­τά την οποία ο Θευ­δέ­ρι­χος τον θα­νά­τω­σε – ίσως κα­τ’ απαί­τη­ση της Κων­στα­ντι­νού­πο­λης.
Ό,τι ακο­λού­θη­σε ήταν μια συ­νε­χής διοι­κη­τι­κή φρο­ντί­δα, με­ρι­κή τή­ρη­ση κά­ποιων συμ­φω­νιών με την Κων­στα­ντι­νού­πο­λη, απο­τρο­πή των επι­θέ­σε­ων των Βαν­δά­λων, προ­σέγ­γι­ση με τους Βη­σι­γότ­θους, έλεγ­χος των Φρά­γκων, επέ­κτα­ση της πο­λι­τι­κής επιρ­ρο­ής της Ρα­βέν­νας και εν τέ­λει μια γοτ­θι­κή αυ­το­κρα­το­ρία εκτει­νό­με­νη από τον Ατλα­ντι­κό έως την νυν Ουγ­γα­ρία, με πο­λι­τι­κό έλεγ­χο εκτει­νό­με­νο από τη Βό­ρεια Αφρι­κή έως το Πα­ρί­σι. Αντί­θε­τα προς τους κα­τά και­ρούς βρα­χεί­ας θη­τεί­ας αρ­χη­γούς και ηγέ­τες, ο Θευ­δέ­ρι­χος ήταν αδια­φι­λο­νί­κη­τος ηγε­μό­νας επί μι­σό σχε­δόν αιώ­να. Ει­δι­κό­τε­ρα κα­τά τις δε­κα­ε­τί­ες από την κα­τά­λη­ψη της Ρα­βέν­νας (493) έως τον θά­να­τό του (526), ανέ­πτυ­ξε μια μο­να­δι­κή για την επο­χή της πο­λι­τι­κή με­γά­λων δη­μό­σιων και καλ­λι­τε­χνι­κών έρ­γων. Στις μέ­ρες του η Ρα­βέν­να έγι­νε κέ­ντρο υψη­λής αρ­χι­τε­κτο­νι­κής και καλ­λι­τε­χνι­κής δη­μιουρ­γί­ας, ενώ πά­μπολ­λα δη­μό­σια έρ­γα στην Ιτα­λία και αλ­λού συ­ντη­ρή­θη­καν ή συ­μπλη­ρώ­θη­καν.

Σχέδιο Μ. Κ.

Πα­ρά ταύ­τα η επο­χή του Θευ­δέ­ρι­χου δεν ευ­νο­ού­σε μα­κρό­βιες συν­θή­κες ησυ­χί­ας και ασφά­λειας. Ως εκ τού­του το με­γά­λο πο­λι­τι­κό έρ­γο του δεν θα μπο­ρού­σε να δια­τη­ρη­θεί ανε­πη­ρέ­α­στο από την πα­ντού επι­κρα­τού­σα δυ­να­μι­κή αστά­θεια, πό­σω μάλ­λον που ο ίδιος δεν ευ­τύ­χη­σε να έχει τους επι­θυ­μη­τούς άρ­ρε­νες απο­γό­νους που θα διέ­πρε­παν σε πε­δία μα­χών και τρα­πέ­ζια σκλη­ρών πο­λι­τι­κών δια­δι­κα­σιών. Με­τά τον θά­να­τό του, μό­νος διά­δο­χος ήταν ο ανή­λι­κος εγ­γο­νός του Αθα­λά­ρι­χος, τον οποίο έως το 534 εκ­προ­σω­πού­σε η μη­τέ­ρα του Αμα­λα­σούν­θα, κό­ρη του Θευ­δέ­ρι­χου. Με­ρι­κά χρό­νια αρ­γό­τε­ρα (540), επί Ιου­στι­νια­νού, ο στρα­τη­γός Βε­λισ­σά­ριος έθε­σε υπό τον έλεγ­χο της Κων­στα­ντι­νού­πο­λης το με­γα­λύ­τε­ρο μέ­ρος του κρά­τους του Θευ­δέ­ρι­χου. Ακο­λού­θως ό άξιος Βη­σι­γότ­θος Το­τί­λα, ως εκλεγ­μέ­νος βα­σι­λιάς των Οστρο­γότ­θων ανα­κα­τέ­λα­βε τα ίδια εδά­φη, τα οποία όμως και πά­λι (552) πε­ρι­ήλ­θαν στο Ανα­το­λι­κό Κρά­τος, χά­ρις στην επέμ­βα­ση ενός με­γά­λου βυ­ζα­ντι­νού στρα­τού, απο­τε­λού­με­νου από Γέ­πι­δες, Έρου­λους και Λομ­βαρ­δούς υπό τον στρα­τη­γό Ναρ­σή. Με­τά τον θά­να­το του Ιου­στι­νια­νού (556), οι Λομ­βαρ­δοί, ένα άλ­λο γερ­μα­νι­κό φύ­λο, κα­τέ­λα­βαν τα εδά­φη των Οστρο­γότ­θων στην Παν­νο­νία και πο­λύ σύ­ντο­μα έγι­ναν κύ­ριοι πρώ­τα της βό­ρειας και κα­τό­πιν σχε­δόν όλης της Ιτα­λί­ας (558-774). Κα­τ’ αυ­τόν τον τρό­πο έλη­ξε ανε­πι­στρε­πτί η κυ­ριαρ­χία των Οστρο­γότ­θων στην Ιτα­λία. Ωστό­σο ο Θευ­δέ­ρι­χος δεν ξε­χά­στη­κε τε­λεί­ως. Τα κα­τορ­θώ­μα­τά του πέ­ρα­σαν σε διά­φο­ρους λαϊ­κούς μύ­θους του Βορ­ρά, στους οποί­ους δεν εί­ναι άλ­λος από τον έν­δο­ξο Dietrich von Bern –δη­λα­δή Ντί­τριχ της Βε­ρό­νας–, με την γνω­στή κα­τα­λυ­τι­κή συμ­με­το­χή του στα τε­λευ­ταία επει­σό­δια του μυ­θι­κού κύ­κλου των Νι­μπε­λούν­γκεν, όπου εξο­ντώ­νει τον Έτσελ (=Ατ­τί­λα). Οι μύ­θοι αυ­τοί κά­πο­τε έχα­σαν το πα­λαιό δει­σι­δαί­μον και αφε­λές κοι­νό τους, αλ­λά σύ­ντο­μα απέ­κτη­σαν ένα νέο: εκεί­νο της λα­ο­γρα­φί­ας και της φι­λο­λο­γί­ας ή των με­γά­λων μου­σι­κών έρ­γων του Βά­γκνερ.

Όμως ακό­μη εντο­νό­τε­ρα και πά­ντως πο­λύ αμε­σό­τε­ρα, η ιστο­ρι­κή δρά­ση του Θευ­δέ­ρι­χου δο­ξά­ζε­ται έως σή­με­ρα από τα μο­να­δι­κά χρι­στια­νι­κά μνη­μεία της Ρα­βέν­νας. Ένα από αυ­τά, το πλέ­ον πα­ρά­ξε­νο λό­γω της μορ­φής του, και πλέ­ον θαυ­μα­στό, λό­γω της ύλης και της δο­μής του, εί­ναι το πε­ρί­φη­μο Μαυ­σω­λείο του οστρο­γότ­θου βα­σι­λιά.

Kτι­σμέ­νο τό­τε δί­πλα στο κύ­μα, κα­λά ορα­τό από τα πλοία και τους στό­λους έξω από τη Ρα­βέν­να, δεί­χνει συμ­βο­λι­κά ότι ο ένοι­κός του αγνά­ντευε, όπως ίσως και σή­με­ρα, πέ­ρα από την Αδρια­τι­κή προς τις δαλ­μα­τι­κές ακτές και τις Δι­να­ρι­κές Άλ­πεις, και τον πί­σω από αυ­τές αγα­πη­μέ­νο του Δού­να­βη και τους απέ­ρα­ντους κά­μπους της Παν­νο­νί­ας όπου κά­πο­τε εί­χε δει για πρώ­τη φο­ρά το φως της ημέ­ρας και το αλη­σμό­νη­το πρό­σω­πο της μά­νας του.