ΗΛΙΑΣ ΒΕΝΕΖΗΣ : ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ, Α΄. ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΙ ΘΕΜΑΤΑ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΩΝ (1924-1952)

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Χ. Λ. ΚΑΡΑΟΓΛΟΥ – ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΡΒΕΛΑ

Εκδόσεις ΕΣΤΙΑ

«Ο Ηλίας Βενέζης (Αϊβαλί, 4/17 Μαρτίου 1904 ­- Αθήνα, 3 Αυγούστου 1973), στα πενήντα χρόνια (1924-1973) της πλούσιας συγγραφικής παραγωγής του, εξέδωσε, όσο ζούσε, είκοσι δύο βιβλία: επτά συλλογές διηγημάτων, τέσσερα μυθιστορήματα, ένα θεατρικό έργο, τέσσερα ταξιδιωτικά και έξι ακόμα έργα («αφηγήσεις» και «χρονικά»). [...] Μεγάλο, ωστόσο, μέρος του έργου του παραμένει ακόμα διάσπαρτο στον Τύπο (ημερήσιο και περιοδικό), με συνέπεια, πενήντα πέντε χρόνια μετά τον θάνατό του, να μην έχουμε σχηματίσει ολοκληρωμένη εικόνα της συγγραφικής του προσωπικότητας. [...]

Αυτήν ακριβώς την άγνωστη πλευρά του Βενέζη φιλοδοξεί να αναδείξει η ανά χείρας έκδοση. Είναι όμως ευνόητον ότι ο πολύ μεγάλος αριθμός και, κυρίως, η θεματική (και όχι μόνον) ανομοιογένεια των «εφήμερων» κειμένων δεν επέτρεψαν μια συγκεντρωτική έκδοσή τους, αλλά επέβαλαν ως μόνη ενδεδειγμένη λύση την επιλογή τους. Στον παρόντα τόμο, από το σύνολο των επιλεγμένων κειμένων, περιέχονται τα πρώτα 176, τα οποία δημοσιεύτηκαν από το 1924 έως και τον Δεκέμβριο του 1952· είναι χωρισμένα σε δύο μέρη, με χρονολογική κατάταξη στο εσωτερικό κάθε μέρους: άρθρα, επιφυλλίδες κ.ά.π. (156), συνεντεύξεις και επιστολές (20). [...]

Το πρώτο κείμενο της έκδοσης είναι μια επαινετική βιβλιοκρισία του Βενέζη για τη Ζωή εν Τάφω του Μυριβήλη, δημοσιευμένη στην Καμπάνα της Μυτιλήνης, τον Απρίλιο του 1924, δηλαδή λίγους μόλις μήνες μετά την επιστροφή του από τη σκληρότατη πολύμηνη αιχμαλωσία του στα τάγματα εργασίας της Ανατολής. Το 1925, αρχίζει να συνεργάζεται τακτικά με την εφημερίδα Ταχυδρόμος της Μυτιλήνης, όπου δίνει χρονογραφήματα αλλά και διάφορα άρθρα και κριτικές από την τοπική, την ελληνική και τη διεθνή πνευματική κίνηση. Με τη μετεγκατάστασή του στην Αθήνα, το 1932, διοχετεύει την αρθρογραφία του σε αθηναϊκά περιοδικά και σε εφημερίδες· το 1942-1943 συνεργάζεται με την Πρωία, όπου δημοσιεύει επιφυλλίδες για σημαντικά θέματα της εποχής: το νεοελληνικό μυθιστόρημα, την κριτική, τον δημοτικισμό κ.ά.

Η παρουσία του Βενέζη στα γράμματά μας πυκνώνει εντυπωσιακά από τον Οκτώβριο του 1946, όταν αρχίζει η τακτική εβδομαδιαία συνεργασία του με το Βήμα – συνεργασία που θα διαρκέσει ώς τον θάνατό του. [...]

Ο ανά χείρας τόμος ολοκληρώνεται με τον «κατάλογο» των κειμένων που δεν περιλαμβάνονται στην έκδοσή μας, καθώς και με το (απαραίτητο για τη χρηστικότητά του) ευρετήριο προσώπων, έργων και θεμάτων για τα οποία γίνεται λόγος στα κείμενα του Βενέζη.»

[Από την εισαγωγή του βιβλίου]

O Ηλίας Βενέζης γεννήθηκε το 1904 στο Aϊβαλί της Mικράς Aσίας και πέθανε το 1973 στην Aθήνα. Kατά τη Μικρασιατική Καταστροφή ο Bενέζης συλλαμβάνεται από τους Tούρκους και στέλνεται στα τάγματα εργασίας (Σεπτέμβριος 1922). H οικογένειά του καταφεύγει στη Mυτιλήνη, που εκείνη την εποχή γνώριζε τη λεγόμενη «Λεσβιακή Άνοιξη». H εφημερίδα Kαμπάνα, που εκδίδει ο Στράτης Mυριβήλης, πρωτοδημοσιεύει σε συνέχειες Tο Nούμερο 31328 (Φεβρουάριος 1924). Tο 1927 η Nέα Eστία βραβεύει το διήγημα του Bενέζη «O θάνατος». Eίναι η πρώτη του εμφάνιση στα αθηναϊκά γράμματα. Tο 1931 εκδίδεται στη Mυτιλήνη Tο Nούμερο 31328. Tο βιβλίο καθιερώνει τον Bενέζη ως συγγραφέα· είναι μόλις είκοσι έξι ετών. Tο 1932 ο Bενέζης εγκαθίσταται στην Aθήνα και διορίζεται υπάλληλος στην Tράπεζα της Eλλάδος, όπου και παραμένει μέχρι την εκλογή του στην Aκαδημία Aθηνών το 1957. Γνωρίζεται με όλους τους λογοτέχνες και καλλιτέχνες της Γενιάς του ’30, της οποίας θεωρείται από τους σημαντικότερους εκπροσώπους. Tον Δεκέμβριο του 1939 κυκλοφορεί το μυθιστόρημά του Γαλήνη, που βραβεύεται με το Kρατικό Bραβείο Λογοτεχνίας και με Έπαινο της Aκαδημίας Aθηνών. Στις 14 Δεκεμβρίου του 1943 κυκλοφορεί η Aιολική Γη. H έκδοση εξαντλείται μέσα σε δύο εβδομάδες.

Aμέσως μετά τον πόλεμο, τα βιβλία του Bενέζη μεταφράζονται σε πολλές γλώσσες και είναι τα πρώτα που φέρνουν την άγνωστη ώς τότε ελληνική λογοτεχνία στον έξω κόσμο.