ΜΙΑ ΚΡΙΣΗ ΒΑΡΕΩΝ –ΒΑΡΩΝ

Του Γιάννη Σχίζα *

Στο βουνό της Καρυστίας, την Όχη, που έχει δοκιμασθεί από την εγκατάσταση των ανεμογεννητριών και από όσα αυτές συνεπάγονται –κυρίως  ένα πυκνό οδικό δίκτυο – ο παρατηρητής βλέπει  σύννεφα σκόνης να δημιουργούνται με το παραμικρό φύσημα του αέρα. Όπου είναι δρόμος, τα εδάφη έχουν υποστεί κανονική «απόξεση», και όπου δεν είναι περιμένουν την ίδια τύχη από τη συνδυασμένη δράση πολλών παραγόντων.

Τα κόμματα ευαγγελίζονται την παραγωγική ανασυγκρότηση  της χώρας και ιδιαίτερα της πρωτογενούς παραγωγής – και «ιδιαίτατα»  της αγροτικής και κτηνοτροφικής παραγωγής- κι όμως η δομικότερη όλων  κρίση είναι σε εξέλιξη.

Το έδαφος είναι βασικό υλικό της ζωής, η δε διαδικασία του σχηματισμού του είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη. Ερημοποίηση είναι η διαδικασία υποβάθμισης των εδαφών, μέχρι του σημείου να χάνουν απολύτως τη γονιμότητά τους. Θυμάμαι τον καθηγητή Μάργαρη που αναφέρονταν στην ερημοποίηση των εδαφών σε μια περιοχή της Βόρειας Ελλάδας και αναρωτιέμαι τι θα έγραφε για την υπόλοιπη χώρα και ειδικά για τις Κυκλάδες, όπου η εγκατάλειψη της καλλιέργειας  στις πεζούλες είχε ολέθριες  συνέπειες στην κατάσταση των εδαφών…

Η εδαφογένεση εξαρτάται από  σειρά  παραγόντων  , που είναι το μητρικό υλικό, το κλίμα, η τοπογραφία, οι οργανισμοί που ζουν στο συγκεκριμένο έδαφος – και φυσικά ο χρόνος. Κάποτε ακούγαμε από τους «ειδικούς» ότι τα νέα εδάφη δημιουργούνται μετά παρέλευση 600-700 ετών, τώρα πάντως αφήνουμε τους χρονικούς υπολογισμούς για πιο ψύχραιμες και συγκεκριμένες κρίσεις. Το κλίμα πάντως είναι το καθοριστικό στοιχείο της  όλης διαδικασίας,  με τις  βροχές  να προηγούνται όλων: Εκεί που η κατανομή των βροχοπτώσεων είναι εξαιρετικά άνιση,  όπου έχουμε φαινόμενα «τροπικοποίησης» του κλίματος, εκεί παρατηρούνται φαινόμενα απόσπασης του επιφανειακού εδαφικού υλικού, του οποίου το βάθος δεν ξεπερνάει τα 35 με 50 εκατοστά.

Ο Ακαδημαϊκός Χρήστος Ζερεφός μιλάει για  μείωση των βροχοπτώσεων τα τελευταία 100  χρόνια στη Δυτική Ελλάδα κατά 20%, ενώ στα Ανατολικά της χώρας η μείωση είναι μικρότερη. Η διαδικασία αυτή δεν  οφείλεται μόνο στην κλιματική αλλαγή, αλλά και σε λάθος ανθρώπινες παρεμβάσεις – υποστηρίζει ο Διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών  Χρήστος Γιαννακόπουλος .   Οφείλεται φυσικά στις πυρκαγιές, οφείλεται στο «κανονάκι» με το οποίο γίνονται οι αρδεύσεις – μέρα μεσημέρι, σε φυτά που δεν μπορούν να αξιοποιήσουν ούτε το 1% των νερών που προσλαμβάνουν…

Και όμως, υπάρχουν παραδείγματα υγιούς διαχείρισης/ανάκτησης  εδαφών. Έτσι στο Σαχέλ της Αφρικής δεν χρειάστηκαν τρεις εκλογικές αναμετρήσεις και  μια Ημέρα κατά της Ερημοποίησης, για να αποκαταστήσουν 50 εκατομμύρια στρέμματα από υποβαθμισμένες εκτάσεις γης…

ΑΥΓΗ 5.7.19