Ο απόλυτος έρωτας με τα κόκκινα κορίτσια του Φαζαρντί

Της Βέρας Παύλου

Ο έρωτας για τον Μάη

Για το μυθιστόρημα του Frederic H. Fajardie «Κόκκινα κορίτσια πάντα πιο όμορφα» (μτφρ. Γιάννης Καυκιάς, εκδ. Angelus Novus

"Αυτοί που δεν αγάπησαν ποτέ μια γυναίκα με την πρώτη ματιά, και για μια ολόκληρη ζωή, δεν θα με καταλάβουν. Δεν θα μπορέσει να μας χωρίσει ο χρόνος, μήτε ο θάνατος -θα είσαι η τελευταία εικόνα που θα πάρω μαζί μου. "Κόκκινα κορίτσια πάντα πιο όμορφα" διαλαλούσε ένα σύνθημα. Με αυτό το σύνθημα του Μάη του '68 ο Φρεντερίκ Φαζαρντί, ξυλουργός, ελαιοχρωματιστής, χτίστης που συμμετείχε ενεργά στις κινητοποιήσεις, συνδέει τον απόλυτο έρωτα και την αφοσίωση σε μια γυναίκα με τον έρωτα για την επανάσταση.

Με τη μετέπειτα αφοσίωσή του στην γραφή, όπως ανέφερε ο ίδιος σε συνέντευξή του, συνέχισε την εξέγερση. Στο βιβλίο αυτό, η πένα του ξεχύνεται ορμητικά σαν τα πλήθη του Μάη του '68 στους δρόμους, τα νοιώθουμε μέσα από τις λέξεις που αναβλύζουν ζωή, θυμό, έξαρση, επιθετικότητα, αφορισμούς, βρισιές, έρωτα, τρυφερότητα.

Ο Φρέντι είναι ήδη πάντα εκεί, αλλά σε έναν άλλο χρόνο στον οποίο έχει αγκιστρωθεί. Η κίνηση της γραφής αναδεύει την ιστορία.

"Τι γύρευα, εκείνη τη Δευτέρα 6 του Μάη, σ' αυτό το παλλόμενο Καρτιέ Λατέν όπου πλανιόταν η μυρωδιά του πικραμύγδαλου των δακρυγόνων; Νομίζω ότι περίμενα όλα όσα πίστευα ότι ήταν επανάσταση. Ήθελα "τα πάντα εδώ και τώρα". Η ορμή του εικοσάχρονου, η διάθεση αλλαγής και η αδυναμία αναμονής. Το "εδώ και τώρα" για ένα κόσμο τόσο λάθος δομημένο, σηματοδοτεί και το "ίσως ποτέ"… Με μία αυτοσαρκαστική, και κοινωνικοπολιτικά κριτική ματιά ο συγγραφέας, επισκέπτης στο Παρίσι, είκοσι χρόνια μετά, ανατέμνει το χθες μέσα από την κατάληξη της πόλης, την υποταγή, την ενσωμάτωση και αναστοχάζεται με δηκτικό τρόπο τις αιτίες της αποτυχίας, εαυτού συμπεριλαμβανομένου.

Αυτοεξόριστος ο Φρέντι από την ίδια του την πόλη στη Νότιο Αφρική επί 20 χρόνια, επιστρέφει στο Παρίσι το 1988. Μάης και πάλι. "Δεν το γνώριζα αυτό το μέρος". Βουλεβάρτο Σεν Μισέλ, Καρτιέ Λατέν, κήποι Λουξεμβούργου, Σορβόννη. Το απαίσιο "Ζωρζ Πομπιντού", ο ίδιος Πομπιντού που απαγόρευσε τις διαδηλώσεις. Περιπλάνηση στην πόλη όπου αναδύονται πυκνές και ολοζώντανες σχεδόν σωματικές μνήμες και όχι αναμνήσεις. Ο Φρέντι είναι ήδη πάντα εκεί, αλλά σε έναν άλλο χρόνο στον οποίο έχει αγκιστρωθεί. Η κίνηση της γραφής αναδεύει την ιστορία. "Οι ανυποχώρητοι της διασταύρωσης Ρασπάιγ-Μονπαρνάς, η κεφαλή της διαδήλωσης στην πλατεία Ντανφέρ-Ροσερό, η κατάληψη του Οντεόν, η αντιδιαδήλωση από το Μονπαρνάς στο σταθμό Αουστερλιτς". Η τοπογραφία του Μάη και η πυκνή χρονική της υφή αναπτύσσεται σε πέντε κεφάλαια, μετά τα τρία πρώτα όπου ο Φρέντι περιηγείται το 1988 και εμείς τον παρακολουθούμε το 2018.

Τον αποκλεισμό εισάγει αργότερα με το λογοπαίγνιο l' a-mur (mur=τοίχος) θέλοντας να αναδείξει τo αδύνατο, την σκοτεινή διάσταση της επιθυμίας για έρωτα, επανάσταση, αλλαγή...

Ο παιδικός φίλος Τέντι, μαζί στις τρέλες και στο ποδόσφαιρο, ισχυρός δεσμός φιλίας που συνεχίζεται στους δρόμους του Μάη. Η Φρανσίν, ο μεγάλος έρωτας, η αγιάτρευτη πληγή. Στα επόμενα είκοσι κεφάλαια ξεδιπλώνεται η περίοδος Ιουνίου- Σεπτεμβρίου 1968. Η κατρακύλα του κινήματος, η κυριαρχία του εκλογικίστικου λόγου, ο "υπέρτατος σωτήρας" Μιτεράν, ο κόσμος "είχε στενέψει, μικροσκοπικός, κατοικούνταν από νάνους". Ο Φρέντι και ο Τέντι περιφέρονται στην πόλη και στις διαδηλώσεις μέχρι τη στιγμή που γίνονται μάρτυρες ενός φόνου, ένας ματατζής σκοτώνει έναν άλλο. Λίγες μέρες μετά και πριν προλάβουν να αποδράσουν, ο αστυνομικός σκοτώνει με τρεις σφαίρες τον Τέντι. Βάζοντας ηρωίνη και μαριχουάνα στο δωμάτιό του, η υπόθεση χαρακτηρίζεται "ξεκαθάρισμα λογαριασμών". Ο Τέντι δικαιώνει τον φίλο του, σκοτώνοντας τον αστυνομικό Ρουσό και αυτοφυγαδεύεται.

Είκοσι χρόνια στη Νότιο Αφρική σε μία ατέρμονη, βασανιστική προσμονή μιας αναγέννησης, ενός νέου αντάρτικου. Και είκοσι χρόνια αναμονής, χωρίς να κάνει έρωτα, με την προσμονή να ξαναβρεθεί στην αγκαλιά της αγαπημένης του. Τίποτε από τα δύο δεν συνέβη. Απόλυτη ματαίωση των προσδοκιών. Μόνος, με πολλά χρήματα, σε ένα Παρίσι αποξενωμένο, με την αγαπημένη του να έχει παντρευτεί με δικαστή και την μεγάλη ανατροπή στα τρία τελευταία κεφάλαια: έχασε είκοσι χρόνια χωρίς λόγο.

Τι απομένει; Το ερώτημα: πενήντα χρόνια μετά και τόση σοφία, τι είναι πραγματικά ανατρεπτικό (subversif);

Ο Φρεντερίκ Φαζαρντί διασχίζει με την γραφή του την ιστορία, συλλογική, προσωπική και μαζί διασχίζει χωρίς φόβο και πάθος την "φαντασίωση" που κρατά τα πράγματα ακινητοποιημένα επί 20 χρόνια. Η φαντασίωση του "εδώ και τώρα", καμία αναβολή. Και ο χρόνος που δεν κυλά. Από την άλλη πλευρά σκιαγραφεί τον τρόπο με τον οποίο ο καπιταλισμός με την αλλοτριωτική του διάσταση που πυροδότησε την εξέγερση κατόρθωσε επίσης να την ρουφήξει, σαν νεανική -χωρίς βάση- τρέλα, μέσα από την διάλυση των δεσμών, κοινωνικών, προσωπικών και κυρίως του ίδιου του έρωτα. Le capitalisme exclue l' amour - o καπιταλισμός αποκλείει τον έρωτα θα πει ο Ζακ Λακάν. Τον αποκλεισμό εισάγει αργότερα με το λογοπαίγνιο l' a-mur (mur=τοίχος) θέλοντας να αναδείξει τo αδύνατο, την σκοτεινή διάσταση της επιθυμίας για έρωτα, επανάσταση, αλλαγή, διάσταση που εισάγει την έλλειψη: ή την λαμβάνει κάποιος υπόψη του και με τόλμη πράττει, ή την αγνοεί και καταβαραθρώνεται.

Ο Φαζαρντί σκάβει με την γλώσσα και φτάνει στο τέλος της προσωπικής ιστορίας του πρωταγωνιστή του, της δικής του και του Μάη. Ο Φρέντι αυτοκτονεί στέλνοντας ένα γράμμα στην αγαπημένη του, ο Φαζαρντί αφήνει αυτό τον κόσμο στα εξήντα του χρόνια ενώ οι καταθλίψεις και οι αυτοκτονίες κορυφώνονται σε συλλογικό επίπεδο στη Γαλλία τα επόμενα χρόνια. Τι απομένει; Το ερώτημα: πενήντα χρόνια μετά και τόση σοφία, τι είναι πραγματικά ανατρεπτικό (subversif);

Η Βέρα Παύλου είναι ψυχαναλύτρια.

→ Στην κεντρική εικόνα η Anne Wiazemsky και ο Jean-Pierre Léaud από την ταινία «Η κινέζα» του Jean-Luc Godard. 

Κόκκινα κορίτσια, πάντα πιο όμορφα
Frederic H.Fajardie
Μτφρ.Γιάννης Καυκιάς
Angelus Novus 2018
Σελ. 192, τιμή εκδότη €12,72

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ FREDERIC H. FAJARDIE