Χριστίνα – Παναγιώτα Γραμματικοπούλου: «Όψη γυναίκας στη Σελήνη έχει ο άντρας, σου είπα»

Του Κώστα Στοφόρου

Tον  παράξενο  στίχο του τίτλου, μπορεί κανείς να διαβάσει στο οπισθόφυλλο μιας πολύ ενδιαφέρουσας νουβέλας με τίτλο Η σεληνιακή όψη του άντρα που κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο από τις εκδόσεις Βακχικόν. Συγγραφέας η Χριστίνα – Παναγιώτα Γραμματικοπούλου.
Δυο γυναίκες οι πρωταγωνίστριες, μέσα σε ένα παιχνίδι ομολογημένων και ανομολόγητων επιθυμιών. Η μια ζει τον έρωτα, η άλλη τον φαντάζεται. Ρομαντισμός και αισθησιασμός από τη μια, θλίψη της καθημερινότητας που συνθλίβει από την άλλη. Δυο διαφορετικές όψεις, που κάπου συναντιούνται όμως.
Αναπάντεχη εξέλιξη και πλοκή σε αυτό το σύντομο κείμενο με έντονα τα ποιητικά στοιχεία, όπου η συγγραφέας καταφέρνει να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα μυστηρίου, χωρίς να γράφει μια αστυνομική ιστορία.
Είναι τα όσα κρύβουμε μέσα μας, ακόμη κι από τον ίδιο μας τον εαυτό. Τα όνειρα που πνίγουμε, αλλά ζητούν την εκδίκησή τους.
Φαντασιώσεις και σκέψεις που χάνονται.
Τι θα γίνει όμως αν τολμήσουμε να περάσουμε από την πίσω πλευρά του καθρέφτη;

Θα ήθελες να μας πεις κάτι περισσότερο για τον τίτλο που διάλεξες; Ποιά είναι η «σεληνιακή όψη του άντρα»;

Στην αστρολογία και στην τέχνη ο άντρας είναι ο ήλιος, ο πατέρας, και η γυναίκα η σελήνη, η μάνα. Η σελήνη σχετίζεται με το υγρό στοιχείο, τα όνειρα, το μυστήριο, τις κληρονομικές καταβολές, την επιστροφή στις ρίζες, τη διαίσθηση, τον μυστικισμό, τη θρησκευτικότητα, τη σκοτεινή, «διαβολική» μας πλευρά. Κατά συνέπεια, η σεληνιακή όψη του άντρα αφορά τα θηλυκά χαρακτηριστικά τής προσωπικότητας των αντρών.

Η έννοια εδώ είναι διττή, καθώς η πλοκή εξελίσσεται υπό την επιρροή της πανσέληνου, όπου ήλιος και σελήνη βρίσκονται αντικριστά, σε πλήρη ισοτιμία και ολότητα, με αποτέλεσμα το φως να διαχέεται παντού και να μας κάνει να βλέπουμε ξεκάθαρα κάθε σκοτεινή πτυχή της ζωής ή της ψυχής μας. Κατά τη διάρκεια της πανσελήνου το αρσενικό και το θηλυκό στοιχείο εναρμονίζονται, καταδυόμαστε στην προσωπική μας αλήθεια την οποία δεν μπορούμε, πλέον, να αγνοήσουμε. Τα δύο φύλα αναγνωρίζουν το ένα τα θετικά χαρακτηριστικά του άλλου και υιοθετούν εκείνα από τα οποία αντιλαμβάνονται ότι πάσχουν. Το μαγνητικό πεδίο του ουράνιου φαινομένου προκαλεί το να «σεληνιαζόμαστε», να υπάρχουν εντάσεις, καβγάδες, αποκαλύψεις, να βλέπουμε όνειρα και να συναισθανόμαστε την αθέατη, κοσμική πλευρά των πραγμάτων –όπως γίνεται στο έργο μου.

Δημιουργείς μια ατμόσφαιρα μυστηρίου και υπάρχει το στοιχείο της έκπληξης. Μοιάζει με αστυνομικό διήγημα, χωρίς να είναι. Υπάρχουν τέτοιες επιρροές;

«Αγαπώ την εποχή μου, όσο δύσκολη ή σκληρή κι αν είναι. Την καθημερινότητα. Τους ανθρώπους της διπλανής πόρτας. Τα πραγματικά, αληθινά πρόσωπα, όχι τους χαρακτήρες. Οι χαρακτήρες είναι καρικατούρες»

Όχι, δεν υπάρχουν. Αναφέρεστε προφανώς στην τεχνοτροπία της συγγραφής του κειμένου, που είναι η κινηματογραφική γραφή. Πιστεύω πως, επειδή το είδος αυτό είθισται να χρησιμοποιείται στο αστυνομικό διήγημα, οδηγεί τον έμπειρο αναγνώστη και ικανό κριτικό στα παραπάνω συμπεράσματα. Προσωπικά είναι η αγαπημένη μου: μου αρέσει η ρεαλιστική, ωμή αναπαράσταση των πραγμάτων. Αγαπώ την εποχή μου, όσο δύσκολη ή σκληρή κι αν είναι. Την καθημερινότητα. Τους ανθρώπους της διπλανής πόρτας. Τα πραγματικά, αληθινά πρόσωπα, όχι τους χαρακτήρες. Οι χαρακτήρες είναι καρικατούρες.

Τι δικό σου υπάρχει μέσα στις ηρωίδες σου;

Σίγουρα υπάρχουν στοιχεία μου –τόσο ως προς το χαρακτήρα όσο και ως προς την κοσμοθεωρία μου. Ωστόσο, δεν θα ήθελα να εκφραστώ πάνω σε αυτό. Δε θέλω να επηρεάσω τους αναγνώστες. Η τέχνη έχει τη δική της υποκειμενική ερμηνεία.

Άντρες και γυναίκες: πόσο μπορούν να καταλάβουν οι μεν τους δε;

Δεν θεωρώ πως τελικά μπορούν να καταλάβουν οι μεν τους δε. Ούτε σε επίπεδο συναισθημάτων, ούτε σε επίπεδο αναγκών. Σπάνιες είναι οι περιπτώσεις, όπου τα δύο φύλα μπορούν εν τέλει να συμπλεύσουν. Στις διαπροσωπικές σχέσεις, ιδίως στις ερωτικές, χρειάζεται πολύ μεγάλη κατανόηση, αγάπη και επένδυση προσωπικού χρόνου και ενέργειας, ώστε να επιτευχθούν θετικά αποτελέσματα. Οι περισσότεροι άνθρωποι στην εποχή μας αποφεύγουν τη δέσμευση, διότι δεν είναι διατεθειμένοι να θυσιάσουν τα κεκτημένα και την προσωπική τους ελευθερία, τον πολύτιμο χρόνο τους, για ένα άλλο πρόσωπο. Ζούμε στην εποχή του ιντιβιντουαλισμού.

Παρόλα αυτά, οι άντρες αποτελούν αναμφισβήτητα το «αλατοπίπερο» στη ζωή των γυναικών και το αντίστροφο. Υπάρχει μια αμοιβαία, «σαδομαζοχιστική» θα λέγαμε, σχέση: μαζί δεν κάνουν και χώρια δεν μπορούν. Όσοι το αρνούνται ψεύδονται ασύστολα.

Υπάρχει αυτό που λέμε «γυναικεία λογοτεχνία»; Κι αν ναι, εντάσσεις τη δική σου δουλειά σε ένα τέτοιο ρεύμα;

Αρκετές γυναίκες συγγραφείς και αναγνώστριες έχουν την τάση να γράφουν και να διαβάζουν για τα λεγόμενα «γυναικεία» θέματα: ερωτικά, επαγγελματικά, οικογενειακά, συναισθηματικά, όπως η Έλεν Φίλντινγκ, η Ιλντίκο φον Κύρτι, η Μάριαν Κίς, σε πιο «βαριά» επίπεδα η Βιρτζίνια Γούλφ και πολλές άλλες σύγχρονές μας πλέον. Δεν εντάσσομαι σε ένα τέτοιο ρεύμα. Τα έργα μου δεν αναφέρονται ούτε απευθύνονται αποκλειστικά στο γυναικείο κοινό. Αντίθετα. Η νουβέλα μου άρεσε ιδιαίτερα στους άντρες αναγνώστες που τη διάβασαν. Όσο για τα ποιήματά μου, ιδίως όσα εμπεριέχονται στην ποιητική συλλογή 38, την πρώτη ενότητα του έργου μου PersonaGramma, πρέπει να σημειωθεί πως κάποιοι κριτικοί που είχαν διαβάσει ορισμένα από αυτά, χωρίς να γνωρίζουν το όνομα του ποιητή, πίστευαν αρχικά πως ο συντάκτης τους είναι άντρας.

Ποίηση και νουβέλα. Τί είναι αυτό που σε κάνει να θες να εκφραστείς με αυτούς τους διαφορετικούς δρόμους;

Έχω ξαναπεί πως γράφω από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Το γράψιμο είναι η φυσική προέκτασή μου. Αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ύπαρξής μου, κυριαρχεί σε κάθε έκφανση της προσωπικότητάς μου. Γράφω σχεδόν όλα τα λογοτεχνικά είδη –ακόμα και επιστημονικές εργασίες. Το πώς η ιδέα που θέλω κάθε φορά να εκφράσω θα πραγματωθεί, δεν είναι κάτι που σχεδιάζω ή ελέγχω. Επιτρέπω αυτό που είναι να μου «βγει» να έρθει φυσικά.