του Γιάννη Ζήβα
Τα βουνά είναι φυσικό να καταλαμβάνουν την μερίδα του λέοντος ως προς τις φυσιολατρικές αναφορές των ταξιδιωτών μιά και σ' αυτά φυλάσσεται σαν σε Κιβωτό του Νώε ο μέγας πλούτος της χλωρίδας και της πανίδας. Σ' αυτά θα συναντήσει ο οδοιπόρος-ορειβάτης πληθώρα δένδρων, θάμνων, ποών, ζώων, εντόμων, πηγών, λειβαδιών, οροπεδίων κλπ. Είναι γνωστό το ποίημα του Κώστα Κρυστάλλη, που ύμνησε την ομορφιά των βουνών, όταν ικετεύει έναν αετό να τον σηκώσει και να τον ανεβάσει στα ύψη, κοντά στις βουνοκορφές, ''γιατί θα τον φάει ο κάμπος''. Ο κάμπος λοιπόν, πάντοτε συνδέεται με την μεγάλη ζέστη το καλοκαίρι και το δριμύ ψύχος τον χειμώνα, αλλά και με τις καλλιέργειες και με τον μόχθο των αγροτών.
Αυτή τη φορά δεν θα πάρουμε κατά το κοινώς λεγόμενο τα βουνά, αλλά θα περιδιαβούμε μια πεδιάδα, που προέκυψε μετά από πολυετή και μεγάλη αποξήρανση, την πεδιάδα της Κωπαϊδας. Η Κωπαϊδα αρχαιόθεν ήταν μία τεράστια λίμνη, που αποξηράνθνκε οριστικά στις αρχές της δεκαετίας του '30. Μέχρι τότε οι παραλίμνιοι οικισμοί υπέφεραν από ελονοσία και από άλλα νοσήματα. Η αποξήρανση απέδωσε μία τεράστια έκταση καλλιεργήσιμου εδάφους ανερχόμενη σε 230 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Κύρια καλλιέργεια αυτής της μεγάλης πεδιάδας ήταν και είναι η βαμβακοπαραγωγή και δευτερευόντως η καλλιέργεια δημητριακών. Διαρρέεται από τον Βοιωτικό Κηφισό και στις παρυφές της εκτείνονται οι λίμνες Υλίκη και Παραλίμνη, που σχηματίσθηκαν μετά την τελική αποξήρανση της μεγάλης λίμνης. Η συνεταιριστική γεωργία μετά την αποξήρανση της λίμνης είχε μεγάλη ανάπτυξη εδώ και αποκατέστησε την αξιοπρέπεια των αγροτών. Όμως η παρακμή των συνεταιρισμών επέφερε καίριο πλήγμα τόσο στην ποσότητα , όσο και στην ποιότητα της παραγωγής. Σήμερα εδώ λειτουργούν μεγάλα εκκοκιστήρια βάμβακος.
Από αρχαιολογικής άποψης η περιοχή της Κωπαίδας παρουσιάζει ενδιαφέρον λόγω της ύπαρξης λειψάνων αρχαίων ναών στις αρχαίες πόλεις του Ορχομενού και του Ακραιφνίου. Έχουν ανακαλυφθεί πολλά μαρμάρινα και λίθινα αντικείμενα κατά τις ανασκαφές στην ευρύτερη περιοχή που χρονολογούνται στον Ορχομενό από την 4η χιλιετηρίδα π.Χ. και εντεύθεν, στο δε Ακραίφνιο από τους 8ο και 3ο π.Χ. αιώνες. Στον Ορχομενό ανακαλύφθηκαν υπολείμματα ακρόπολης, που είχε κτισθεί στις όχθες της μεγάλης λίμνης. Περίφημος είναι και ο θολωτός τάφος των αρχαίων Μινυών, κατοίκων της περιοχής, οι οποίοι είχαν επινοήσει και κατασκευάσει ένα θαυμάσιας τεχνικής αποχετευτικό και υδρευτικό σύστημα. Σήμερα από τον θολωτό τάφο, μεγάλο τμήμα του οποίου έχει καταστραφεί, σώζεται ένας νεκρικός θάλαμος. Η οροφή αυτού του θαλάμου είναι επενδυμένη με πράσινες πλάκες. Στην ανατολική πλευρά της λίμνης υπήρχε τριγωνικού σχήματος νησίδα με φρούριο, η ακρόπολη της Άρνης, η μετέπειτα επονομασθείσα νησίδα του Γλά. Εκεί βρέθηκαν λείψανα οχυρώσεων μεγάλης και ισχυρής ακρόπολης, υποδειγματικής φρουριακής αρχιτεκτονικής. Υπήρχε ακόμη θέατρο και μεγάλος ναός του 8ου αιώνα π.Χ. Είναι άξιο μνείας το τελειότατο από άποψη τεχνικής περιτείχισμα της αρχαίας πόλης στις παρυφές της λίμνης. Εντός των τειχών είχε κατασκευασθεί ένα μεγάλο συγκρότημα κατοικιών και ανακτόρων με πλήθος διαδρόμων και αιθουσών αλλά και με πολλές εισόδους και εξωτερικές πύλες. Όταν έλαβε χώρα η κάθοδος των Δωριέων στα 1100 π.Χ.οι Θηβαίοι κατέστρεψαν τα τεχνικά αντιπλημμυρικά έργα της ακρόπολης για να να πνιγούν οι εισβολείς, με αποτέλεσμα να βυθισθεί το τεράστιο πολεοδομικό συγκρότημα και να απομείνει εντός της επεκταθείσας λίμνης η νησίδα που προαναφέραμε με μερικά υπολείμματα του μεγάλου φρουρίου.
Στην ανατολική επίσης πλευρά της Κωπαϊδας, παρά το χωριό Ακραίφνιο δεσπόζει το όρος Πτώο, με το ομώνυμο Ιερό, φημισμένο μαντείο και λείψανα ναού ανεγερθέντος προς τιμήν του Απόλλωνα.Βρέθηκαν λίθινα και μεταλλικά αντικείμενα προερχόμενα από ναό του 3ου π.Χ. αιώνα, που είχε κτισθεί επάνω στα ερείπια προγενεστέρου ναού του 8ου π.Χ. αιώνα.
Σήμερα οι σημαντικότερες κωμοπόλεις της Κωπαϊδας είναι ο Βοιωτικός Ορχομενός (σε αντιδιαστολή προς τον Πολύμυλο Ορχομενό της Μαντινείας στην Αρκαδία), ο Αλίαρτος, ο Άγιος Δημήτριος και οι Αλαλκομενές.
Η πρόσβαση στην Κωπαϊδα είναι ευχερέστατη είτε οδικά είτε σιδηροδρομικά και από το κλεινόν άστυ απέχει περίπου 115 χιλιόμετρα.
Τα βουνά είναι φυσικό να καταλαμβάνουν την μερίδα του λέοντος ως προς τις φυσιολατρικές αναφορές των ταξιδιωτών μιά και σ' αυτά φυλάσσεται σαν σε Κιβωτό του Νώε ο μέγας πλούτος της χλωρίδας και της πανίδας. Σ' αυτά θα συναντήσει ο οδοιπόρος-ορειβάτης πληθώρα δένδρων, θάμνων, ποών, ζώων, εντόμων, πηγών, λειβαδιών, οροπεδίων κλπ. Είναι γνωστό το ποίημα του Κώστα Κρυστάλλη, που ύμνησε την ομορφιά των βουνών, όταν ικετεύει έναν αετό να τον σηκώσει και να τον ανεβάσει στα ύψη, κοντά στις βουνοκορφές, ''γιατί θα τον φάει ο κάμπος''. Ο κάμπος λοιπόν, πάντοτε συνδέεται με την μεγάλη ζέστη το καλοκαίρι και το δριμύ ψύχος τον χειμώνα, αλλά και με τις καλλιέργειες και με τον μόχθο των αγροτών.
Αυτή τη φορά δεν θα πάρουμε κατά το κοινώς λεγόμενο τα βουνά, αλλά θα περιδιαβούμε μια πεδιάδα, που προέκυψε μετά από πολυετή και μεγάλη αποξήρανση, την πεδιάδα της Κωπαϊδας. Η Κωπαϊδα αρχαιόθεν ήταν μία τεράστια λίμνη, που αποξηράνθνκε οριστικά στις αρχές της δεκαετίας του '30. Μέχρι τότε οι παραλίμνιοι οικισμοί υπέφεραν από ελονοσία και από άλλα νοσήματα. Η αποξήρανση απέδωσε μία τεράστια έκταση καλλιεργήσιμου εδάφους ανερχόμενη σε 230 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Κύρια καλλιέργεια αυτής της μεγάλης πεδιάδας ήταν και είναι η βαμβακοπαραγωγή και δευτερευόντως η καλλιέργεια δημητριακών. Διαρρέεται από τον Βοιωτικό Κηφισό και στις παρυφές της εκτείνονται οι λίμνες Υλίκη και Παραλίμνη, που σχηματίσθηκαν μετά την τελική αποξήρανση της μεγάλης λίμνης. Η συνεταιριστική γεωργία μετά την αποξήρανση της λίμνης είχε μεγάλη ανάπτυξη εδώ και αποκατέστησε την αξιοπρέπεια των αγροτών. Όμως η παρακμή των συνεταιρισμών επέφερε καίριο πλήγμα τόσο στην ποσότητα , όσο και στην ποιότητα της παραγωγής. Σήμερα εδώ λειτουργούν μεγάλα εκκοκιστήρια βάμβακος.
Από αρχαιολογικής άποψης η περιοχή της Κωπαίδας παρουσιάζει ενδιαφέρον λόγω της ύπαρξης λειψάνων αρχαίων ναών στις αρχαίες πόλεις του Ορχομενού και του Ακραιφνίου. Έχουν ανακαλυφθεί πολλά μαρμάρινα και λίθινα αντικείμενα κατά τις ανασκαφές στην ευρύτερη περιοχή που χρονολογούνται στον Ορχομενό από την 4η χιλιετηρίδα π.Χ. και εντεύθεν, στο δε Ακραίφνιο από τους 8ο και 3ο π.Χ. αιώνες. Στον Ορχομενό ανακαλύφθηκαν υπολείμματα ακρόπολης, που είχε κτισθεί στις όχθες της μεγάλης λίμνης. Περίφημος είναι και ο θολωτός τάφος των αρχαίων Μινυών, κατοίκων της περιοχής, οι οποίοι είχαν επινοήσει και κατασκευάσει ένα θαυμάσιας τεχνικής αποχετευτικό και υδρευτικό σύστημα. Σήμερα από τον θολωτό τάφο, μεγάλο τμήμα του οποίου έχει καταστραφεί, σώζεται ένας νεκρικός θάλαμος. Η οροφή αυτού του θαλάμου είναι επενδυμένη με πράσινες πλάκες. Στην ανατολική πλευρά της λίμνης υπήρχε τριγωνικού σχήματος νησίδα με φρούριο, η ακρόπολη της Άρνης, η μετέπειτα επονομασθείσα νησίδα του Γλά. Εκεί βρέθηκαν λείψανα οχυρώσεων μεγάλης και ισχυρής ακρόπολης, υποδειγματικής φρουριακής αρχιτεκτονικής. Υπήρχε ακόμη θέατρο και μεγάλος ναός του 8ου αιώνα π.Χ. Είναι άξιο μνείας το τελειότατο από άποψη τεχνικής περιτείχισμα της αρχαίας πόλης στις παρυφές της λίμνης. Εντός των τειχών είχε κατασκευασθεί ένα μεγάλο συγκρότημα κατοικιών και ανακτόρων με πλήθος διαδρόμων και αιθουσών αλλά και με πολλές εισόδους και εξωτερικές πύλες. Όταν έλαβε χώρα η κάθοδος των Δωριέων στα 1100 π.Χ.οι Θηβαίοι κατέστρεψαν τα τεχνικά αντιπλημμυρικά έργα της ακρόπολης για να να πνιγούν οι εισβολείς, με αποτέλεσμα να βυθισθεί το τεράστιο πολεοδομικό συγκρότημα και να απομείνει εντός της επεκταθείσας λίμνης η νησίδα που προαναφέραμε με μερικά υπολείμματα του μεγάλου φρουρίου.
Στην ανατολική επίσης πλευρά της Κωπαϊδας, παρά το χωριό Ακραίφνιο δεσπόζει το όρος Πτώο, με το ομώνυμο Ιερό, φημισμένο μαντείο και λείψανα ναού ανεγερθέντος προς τιμήν του Απόλλωνα.Βρέθηκαν λίθινα και μεταλλικά αντικείμενα προερχόμενα από ναό του 3ου π.Χ. αιώνα, που είχε κτισθεί επάνω στα ερείπια προγενεστέρου ναού του 8ου π.Χ. αιώνα.
Σήμερα οι σημαντικότερες κωμοπόλεις της Κωπαϊδας είναι ο Βοιωτικός Ορχομενός (σε αντιδιαστολή προς τον Πολύμυλο Ορχομενό της Μαντινείας στην Αρκαδία), ο Αλίαρτος, ο Άγιος Δημήτριος και οι Αλαλκομενές.
Η πρόσβαση στην Κωπαϊδα είναι ευχερέστατη είτε οδικά είτε σιδηροδρομικά και από το κλεινόν άστυ απέχει περίπου 115 χιλιόμετρα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου