Σωτήρη Ραυτόπουλου: ΜΟSTRO ANTICO -3

Άπλωσε το χέρι του και κατέβασε έναν κύλινδρο από το ράφι των σχεδίων. Τον άνοιξε με επιδέξια κίνηση:
__Ιδού –θα το βρείτε σε σμίκρυνση και στη σελίδα 11 του «προσπέκτους» μας: Μηνοειδή τόξα που εφάπτονται σε μεγαλύτερα, μηνοειδείς δρομείς που μετακυλίουν βάρη σε υψηλότερο επίπεδο, αλλά απαιτούν μικρή, μόνο, μηχανική ενέργεια… Εξοικονόμηση ενέργειας και αποτέλεσμα • εάν δεν πιστεύετε στα θαύματα, η «Γερανοτεχνική» είναι ένας χώρος που θα σας κάνει να αλλάξετε γνώμη…
Αλήθεια, πίστευα στα θαύματα; Αυτός ο επηρμένος μικρομέγαλος μου ξεφούρνιζε τη λύση του μυστηρίου. Ο Συνερκάς είχε πάρει χαμπάρι τον γερανό της εταιρίας, ήξερε ότι η σύγχρονη αυτή εφαρμογή (ίσως κάποιου αφανούς μηχανικού που πληρωνόταν με πενταροδεκάρες –και άφηνε όλη τη δόξα στον κομψευόμενο Βίκτωρα Πέτρου) έδινε τη λύση στα προβλήματα της αρχαίας Μηχανικής, δεν θέλησε να καρπωθεί αυτός τον επιστημονικό θρίαμβο, αφού δεν ήταν δικός του –κι’ έγραψε ένα ολόκληρο βιβλίο για να «θάψει» μια παραπομπή. Κι’ αυτήν, με τη μορφή συντομογραφίας! Στη συνέχεια, εκείνος που θα ήθελε να προχωρήσει την έρευνα, θα έπρεπε να ψάξει την πραγματική πηγή της πληροφορίας, να δει ότι τα στοιχεία είχαν αντληθεί από μία τεχνική εταιρεία, κι’ όχι από ένα θεωρητικό ερευνητικό πρόγραμμα, να αποδώσει «τα του Καίσαρος τω Καίσαρει».. Διαφορετικά, θα είχε να κάνει με τον Ζάο και την ειρωνεία του, που θα τον ακολουθούσε μέχρι τον τάφο. Αυτό ακριβώς τον έστειλε στον τάφο! Θυμήθηκα το ύστατο παγωμένο βλέμμα του νεκρού Συνερκά, μετά το όνειρό μου εκείνου του παγωμένου πρωϊνού: «μωρό δεν βρέθηκε». Δεν είχε βρεθεί τίποτε άλλο σ’ αυτή την έρευνα, παρά ο θάνατος του ευφυούς κονφερανσιέ, που την εισηγήθηκε στην επιστημονική κοινότητα με πάσα σεμνότητα.
Τόση σεμνότητα, που εκλήφθηκε ως ύβρις.
Θυμήθηκα τη «σφενδόνη» των Δελφών και την εργασία του Λευτέρη του Δά.
__Να ρισκάρω μια πρόβλεψη; Ο συνάδελφος ήταν ο κύριος Λευτέρης Δάς…
Με κύτταξε με λοξό βλέμμα: Όχι, κύριε Τζέλο. Πέσατε έξω. Κι’ εγώ δυσκολεύτηκα να τον βρω, ξέρετε…
__Τί θέλετε να πείτε;
__Δεν παρουσιάσθηκε σ’ εμένα ο αρχαιολόγος που διεύθυνε την έρευνα. Όχι, πάντως, το «μεγάλο κεφάλι»… Ήρθε ένας όμιλος εικοσιδυάχρονων φοιτητών, με δημοσιογραφικά εγγραφής φωνής, με «λάπτοπ», με μπλοκάκια, με φωτογραφικές μηχανές… Ένα «ερευνητικό πρόγραμμα», μια «μεταπτυχιακή εργασία»… Αυτά επικαλέσθηκαν. Δεν τρώμε, όμως, κουτόχορτο. Φυσικά, εάν βρισκόμασταν στο στάδιο της τεχνολογικής έρευνας, δεν θα τους μιλούσα ποτέ… Αλλά είναι βέβαιον ότι οι ανταγωνιστές μας έχουν ήδη αναλύσει τον μηχανισμό μας και γνωρίζουν τις αρχές λειτουργίας του. Δεν μπορούν, όμως, να ξεκινήσουν παραγωγή, το νομικό μας τμήμα προστατεύει τα δικαιώματά μας. Κατάλαβα αμέσως ότι, αυτός που τους έστειλε, δεν θα ήθελε να ομολογήσει την οφειλή του σ’ εμάς.
__Και τι κάνατε;
__Έκανα το ίδιο που κάνω τώρα. Προσποιήθηκα ότι δεν μ’ ένοιαζε καθόλου να τους δώσω σχέδια και περιγραφές. Όχι τα πιο αναλυτικά, αλλά τα βασικά, για να κατά-λάβουν τις αρχές λειτουργίας. Στο τέλος, έμαθα ποιος ήταν ο υπεύθυνος της έρευνας. Όχι από το πρόγραμμα της Σχολής τους, αλλά από ένα άλλο στοιχείο…
(Μπορεί να μην ήταν αυτός ο βασικός εγκέφαλος της «ΓΕΡΑΝΟΤΕΧΝΙΚΗΣ» –ήταν όμως, σίγουρα, ένας άξιος αντίπαλος για τον «άνθρωπό» μας..)
__Ποιό στοιχείο, εάν έχετε την καλοσύνη…
__Τον αριθμό τους! Ήρθαν εκείνη την ημέρα, δεκάξι παιδιά. Τους έστειλαν όλους μαζί, μια «εκπαιδευτική εκδρομή», για να μην υπάρχει η αίσθηση μιας κυρίαρχης προσωπικότητας, που διεύθυνε το εγχείρημα. Ναι, ήταν αρχαιολόγοι στο τέταρτο έτος, έδωσαν την ονομασία του «πρότζεκτ», το όνομα ενός Λέκτορα… Όμως, όλ’ αυτά ήταν προκάλυμμα. Το κατάλαβα όταν «μπήκα» στον κόμβο της Σχολής. Το μόνο όνομα αρχαιολόγου που διέθετε μάθημα με δεκάξι φοιτητές στο τελευταίο έτος, και δίδασκε αντικείμενο με τον τίτλο «τεχνικά έργα στον αρχαίο κόσμο», ήταν εκείνο της κυρίας Αμαλίας Κόρακα. Αχ, εσείς οι αρχαιολόγοι, τι κρυψίνοες… Μοιάζετε, τελικά, με ‘μας τους μηχανικούς! Μην με κακολογήσετε, κύριε Τζέλο, για ‘μένα ήταν μόνον ζήτημα κορεσμού της περιέργειάς μου. Δεν μου αρέσει να κινούμαι στο σκοτάδι. Και δεν με πειράζει που θα στηριχθεί στην έρευνα των υπαλλήλων μας μία αρχαιολογική εργασία, εξ’ άλλου μπορώ πάντοτε να το αποδείξω –και να το προβάλω σ’ ένα τεχνικό φυλλάδιο ή σε μία διαφημιστική καμπάνια. Άσε την, ας κάνει το «κομμάτι» της αύριο, σ’ εκείνην την επιστημονική σας πασαρέλα, στην «Αρχαιολογική Εταιρεία»..
Ο «γκολντενμπόης» με χάζευε, παρατηρώντας με ενδιαφέρον τις αντιδράσεις μου. Πανάθεμά τον, ακόμη και χωρίς την παρέμβασή μου, αυτή η κυρία θα την είχε πατήσει από τον τεχνοκράτη.. Ο Πέτρου θα ξεμπρόστιαζε, σε ανύποπτο χρόνο, το πράγμα για το οποίο εκείνη είχε φθάσει μέχρι τον φόνο για να μην αποκαλυφθεί! Προσπαθούσα να μην δείχνω την έξαψη στην οποία βρισκόμουν.
Η Αμαλία Κόρακα, καμμιά πενηνταριά χρονών σήμερα, η Διευθύντρια των ανασκαφών στην Ίμβρο, που είχε δημιουργήσει, πριν από χρόνια, θύελλα αντιδράσεων για τη συνεργασία της με τις τουρκικές αρχές στο νησί. Την έλεγαν προσκυνημένη, θυμάμαι… Είχε κερδίσει μία θέση στο Πανεπιστήμιο νεώτατη, υποσκελίζοντας αρχαιότερους συναδέλφους της. Βρισκόταν, στον κατάλογό μου (μια υποδιαίρεση εκείνου που μου έδωσε ο Ερμής, στον οποίο κατέληξα μετά την έρευνά μου στη βιβλιοθήκη) ανάμεσα στα λίγα ονόματα των αρχαιολόγων που, ενώ ασχολούνταν με θέματα του ίδιου τομέα με τον Συνερκά, εντούτοις οι επιστημονικοί τους δρόμοι δεν είχαν συμπέσει. Αισθάνθηκα τύψεις που υποπτεύθηκα τον αγαθό Λευτέρη Δά.
Η Κόρακα ήταν εκείνη της οποίας το έργο δεν διασταυρωνόταν σε κανένα σημείο μ’ εκείνο του Συνερκά. Αυτό, όμως, δεν ήταν και το ζητούμενο; Εάν ο δολοφόνος ήταν όντως Αρχαιολόγος, δεν θα υπήρχε καμμία μνεία στο έργο του Συνερκά γι 'αυτόν, ούτε στο έργο του για τον Συνερκά. Θα ήταν σα να μη ζούσαν στο ίδιο σύμπαν. Θα είχαν διαφορετικό κοινωνικό προφίλ, διαφορετικές κοινωνικές επαφές, θα δούλευαν με διαφορετικό μοντέλο έρευνας, θα είχαν και διαφορετική επαγγελματική ηθική.
Ο μόνος για τον οποίο οι πηγές θα σιγούσαν παντελώς, θα ήταν εκείνος που θα ‘χε επιμελώς φροντίσει γι' αυτό.
Η Κόρακα… Και, πράγματι, αύριο θα γινόταν η παρουσίαση του βιβλίου της στην «Εταιρεία», στο κτίριο της Πανεπιστημίου. Το «έπαιζαν», από χτες, όλα τα κανάλια. Ασφαλώς, ήταν η μόνη που αντελήφθη που οδηγούσε η μυστηριώδης βιβλιογραφική παραπομπή –ένας πραγματικά άξιος επίγονος του μεγάλου δάσκαλου… Μόνο που ο Ζάος είχε πέσει έξω, ακόμη μία φορά, στην αναζήτησή του για τον καλό του μαθητή. Η σωστή συνταγή για έναν λάθος κόσμο…Αυτό σήμαινε και το βλέμμα του νεκρού, με το «ενοχλητικό αντεπιχείρημα» μπροστά του –τον ίδιο του τον θάνατο. Έστω κι’ αν αυτός που είχε τραβήξει τη σκανδάλη δεν ήταν η ίδια, αλλά ένας στυγνός επαγγελματίας φονιάς, ο Συνερκάς είχε καταλάβει ότι είχε έρθει αντιμέτωπος με τη μοναδική του επιστημονική εκκρεμότητα.
Επέστρεψα, επ’ ίσοις, το υπερφίαλο ύφος του Πέτρου:
__Επί του παρόντος, δεν θα ήταν και τόσο προς το συμφέρον σας να ανακοινώσετε κάτι τέτοιο, ακούστε τη συμβουλή μου και αφήστε το γι’ αργότερα. Στην ιστορία αυτή υπάρχει ήδη ένα πτώμα. Τώρα, όσον αφορά τις ανθρωπιστικές σπουδές, υπάρχει ακόμη η δυνατότητα στον χώρο αυτόν να εκδοθεί μία πρωτότυπη εργασία, της οποίας ο συγγραφέας να διεκδικεί την πατρότητα μιας θεωρίας, ακόμη κι’ αν έτσι δεν θεμελιώνονται οικονομικά δικαιώματα… Θα ήταν τιμή μου εάν, κάποτε, γνώριζα τους υπαλλήλους σας που εφηύραν τον μηχανισμό…
Με παρακολουθούσε που έφευγα με σκεπτικό βλέμμα. Η αυτοπεποίθηση είναι μεγάλο πράγμα, όταν βέβαια τα θεμέλιά του δεν είναι σαθρά…
(Συνεχίζεται στις 21 8ου) )

5. Οργιλώτεροι μέν τῶν κυνιδίων ὄντες,
δειλότεροι δέ τῶν λαγωῶν.
(Λουκιανός, ῾Αλιεῦς ή΄ ἀναβιοῦντες]
Τέρας τι γέγονεν, ἐν τῶι Ρωμαίων στρατοπέδωι…
(Προκόπιος, Καρχηδονιακά)
Και τώρα; Έφυγα πάλι με το φορτηγάκι του Νώντα, δεν θα έπρεπε να μάθει ακόμα η Κόρακα ότι την είχα εντοπίσει. Σίγουρα δεν ήταν μόνη της σ’ αυτό, είχε έναν ολόκληρο μηχανισμό από πίσω της, τεχνικούς υπολογιστών, διαρρήκτες, ανθρώπους παντός μέσου και παντός καιρού… Αυτά, όμως, ήταν δουλειά του Δημήτρη. Αυτός θα έπρεπε να βρει ποιος ήταν το όργανο του φόνου. Αμφέβαλλα, όμως, για το κατά πόσον θα μπορούσε να επέμβει κάποιος εισαγγελέας, με τα στοιχεία που είχα στα χέρια μου. Άλλο πράγμα η λύση ενός μυστηρίου –άλλο πράγμα η απόδοση δικαιοσύνης. Σήμερα το πρωΐ, πριν φύγω για τη «Γερανοτεχνική», του είχα ξεφουρνίσει του υπαστυνόμου και τη δική μου, αμήχανη εκδοχή, για το παρελθόν που έκρυβα. Με άκουσε σοβαρός, δίχως να κάνει σχόλια… Θα με ξαναεμπιστευόταν, άραγε, με τον ίδιο τρόπο; Άντε τώρα να του δώσεις να καταλάβει τι σημαίνει σ’ αυτόν τον κύκλο ο όρος «χρωστάω αμαρτίες».
Έπρεπε, όμως, να τα μάθει τώρα, πριν η κυρία καθηγήτρια κάνει την επόμενη κίνησή της. Σίγουρα είχε κι’ άλλα σχέδια για ΄μένα…
Φθάνοντας στο γραφείο, το μεσημεράκι, είδα ότι είχα ένα μήνυμα στο κινητό μου: Ο Ερμής ήταν, μού επεσύναπτε έναν σύνδεσμο για «μπλόγκ» –και συμπλήρωνε: ΔΕΣ ΤΟ! (με κεφαλαία γράμματα και θαυμαστικό).
Μπήκα. Το «μπλόγκ» αναφερόταν στον αρχαιολόγο Ιακώβ-Ιωάννη Τζέλα, και την υπόθεση κλεψιτυπίας για την οποία είχε κατηγορηθεί. Ο υπέρτιτλος ήταν: «ΩΦΕΙΛΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΜΗ ΑΠΟΔΙΔΟΜΕΝΑ: ΚΛΕΨΙΤΥΠΙΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ». Γινόταν, ακόμη, και κάποιος υπαινιγμός για μια «δεύτερη καριέρα» αυτού του αρχαιολόγου, που είχε παραιτηθεί από την Υπηρεσία..
Μπορούσα να πω ότι το περίμενα. Το χτύπημα κάτω από τη ζώνη ήταν το λογικότερο επακόλουθο της έρευνάς μου. Τώρα, πια, το παιχνίδι είχε μετονομαστεί • από «το κυνήγι του δολοφόνου», είχε γίνει «τα παίζω όλα για όλα». Ή θα έβγαινα νικητής, ή θα έπρεπε να αρχίσω να πακετάρω ξανά τα πράγματά μου και να ψάχνω για μια τρίτη καριέρα… Τι τά ‘θελα… Θυμήθηκα τους στίχους του Μπλάκ Μπάρτ, του ληστή των σιδηροδρόμων της Άγριας Δύσης: «But on my corns too long you ‘ve tread / you, fine-haired sons of b-----s”.
Μου τηλεφώνησαν, διαδοχικά, η Νάπια, η Νόρα και ο Δημήτρης –τα λόγια τους λίγα, καθησυχαστικά… Οι γυναίκες μ’ αυτό το ψευτοανέμελο στυλ που δεν αντέχω, ότι τάχα δεν θα λάβει έκταση και δεν θα επηρεάσει το επάγγελμά μου. Ο Δημήτρης για να μου πει ότι έψαχνε, ήδη, τις διασυνδέσεις του «μπλόγκερ»… Δεν ήθελα να του πω ότι ήταν μάταιο –άσε που ήξερα ότι το ήξερε αυτό, κι’ ακόμη ότι ήξερε πως το ήξερα ότι το ήξερε… Οι τυπικότητες μεταξύ των ανδρών παίρνουν, κάποτε, τη μορφή ιεροτελεστίας.
__Άκου, Δημήτρη, αύριο το βράδυ είναι εκείνη η ομιλία της κυρίας Αμαλίας Κόρακα, στο κτίριο της Αρχαιολογικής Εταιρείας. Θα είμαι εκεί, πρώτη σειρά, θα ’θελα να το ξέρεις –ακόμη κι’ αν δεν στηθείς εκεί με τους «δικούς» σου. Θα προσπαθήσω να την ξεμπροστιάσω…
__Τί θες να πεις; Αυτή είναι…….;
__Ναι, αυτή είναι ο άνθρωπός μας, πέρ’ από κάθε αμφιβολία.
__Μα, απ’ ό, τι λένε τα κανάλια, θα την παρασημοφορήσει ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου… Κύττα, μην κάνεις καμμιά βλακεία, θα φας το κεφάλι σου και δεν θα μπορέσεις να ξαναδουλέψεις ως ντετέκτιβ!
Αναστέναξα. «Θα με υποστείς για πολλά χρόνια ακόμη, Δημήτρη, μην ανησυχείς… Δεν θα την κατηγορήσω για τον φόνο δημόσια, δεν είμαι βλάκας… Θα την κάνω να καταλάβει ότι μπορώ να αποδείξω τη δική της κλεψιτυπία…»
__Τί είναι αυτά που λες;
__Θα έρθω από ‘κεί να τα πούμε…
Ακολούθησε ένα ακόμη τηλεφώνημα, από την Τατιάνα. Δεν μπορούσα να της αποκρύψω ότι υπήρχαν καινούργια στοιχεία –ήταν, εξ άλλου, η εργοδότης μου. Δεν της ανέφερα το όνομα της Κόρακα, της είπα, όμως, ότι το κίνητρο ήταν αυτό που φαντάσθηκε –η επαγγελματική αντιζηλία. Και, καθώς το έλεγα, σκέφθηκα ότι ήξερα, τελικά, πολύ λίγα για τους μηχανισμούς της αντιζηλίας. Την παρακάλεσα να μην μιλήσει σε κανέναν • υπήρχε ο κίνδυνος να «πετάξει το πουλάκι»…
Ο Δημήτρης, όπως είχα προβλέψει, δεν είχε βρει τίποτε άλλο για την υπόθεση της πρωϊνής παρακολούθησης. Του εξέθεσα τα πράγματα με λεπτομέρειες, ήδη φοβόμουν αρκετά μήπως μου συμβεί κάτι –και πάρω την ανακάλυψή μου στον τάφο μου.
Ήταν η σειρά του, πάντως, να μου κάνει τη δική του επίδειξη:
__Κύττα, η υπόθεση Συνερκά είναι η κορυφή του παγόβουνου..
__Τί θέλεις να πεις;
__Μόλις ξεκίνησα να ψάχνω στοιχεία για την κυρία, και να ζητώ χάρες από τις «άκρες» μου, δέχθηκα τηλεφώνημα από αξιωματικό της ΕΥΠ. Ζητούσε άμεση ενημέρωση, γιατί διεξήγε παράλληλη έρευνα. Φυσικά, εφηύρα μια δικαιολογία, κάτι σχετικά με την ανασκαφή της στην Ίμβρο και ενδεχόμενο κίνδυνο της ζωής της… Δεν νομίζω να με πίστεψε…
__Τί νομίζεις, λοιπόν, ότι συμβαίνει;
__Η γενική εικόνα είναι η ακόλουθη: Η κυρία Κόρακα, ως πρέσβυς του επιστημονικού πνεύματος, ανοίχτηκε σε επικίνδυνα παιχνίδια διπλωματίας. Την χρησιμοποίησαν –και τώρα δεν μπορεί να κινηθεί με την ίδια ευχέρεια. Με την παντοδυναμία που της φάνηκε ότι κατείχε, επέτρεψε στον εαυτό της μία «πολυτέλεια», να ξεφορτωθεί ένα «μικρό» αλλά ενοχλητικό μυστικό, από τον «δικό» της, τον επιστημονικό κύκλο. Και οι ισχυροί «φίλοι» της, της επέτρεψαν αυτή την «πολυτέλεια» -την εξόντωση του Συνερκά: Αρκεί η «πριγκήπισσά» τους να ήταν ευχαριστημένη. Τώρα, με αυτόν τον τρόπο, την κρατούν στο χέρι… Η ιστορία αυτή είναι μέρος ενός μεγάλου μωσαϊκού, που ίσως και να μην το αντιληφθούμε ποτέ στην πλήρη του μορφή.
Έφυγα από το Τμήμα αργά το απόγευμα. Η Νόρα ήταν το τελευταίο πρόσωπο που θα περίμενα να βρω μπροστά στην πόρτα μου. Με παραμόνευε από το γωνιακό γαλακτοπωλείο, ολοφώτιστη κάτω από τα ροζέ «νέον», που έκαναν τα μακριά της μαλλιά να στέφονται από μια απόκοσμη αύρα.
_Στάσου, Γιάννη…
Στάθηκα. Έπρεπε να λέω συνεχώς από μέσα μου ότι θα φορέσω το αδιάφορό μου ύφος. Το είδωλό μου στη τζαμόπορτα έλεγε μια διαφορετική ιστορία.
…………………………………………………………………………………………………………Μου φάνηκε απίστευτο που είχα ξεχάσει την μυρωδιά των πυκνών της μαλλιών, μετά από μια νύχτα έρωτα, γεμάτη εξωτικά μύρα και τροπική βροχή. Ή το γεμάτο σώμα της, που δίπλωνε σε μεγάλες μαλακές πτυχές κάτω από το φεγγαρόφωτο _που βρήκε τρόπο να περάσει κάτω από το νέφος του καμμένου νοβοπάν_ όπως μιας οδαλίσκης σε ελαιογραφία της εποχής του ρομαντισμού.
__Μην πάς αύριο στην «Εταιρεία»…
__Μίλησες με τον Δημήτρη ;
__Ναι, του μίλησα… Μου είπε ότι αυτή η Κόρακα κάτι ξέρει για την υπόθεση του φόνου, κι’ ότι ήσουν έτοιμος να κάνεις αυτό που θα τα καταστρέψει όλα, την πιο ακατάλληλη στιγμή, να την προκαλέσεις με μια παρορμητική σου κίνηση… Σε ξέρω καλά, και κατάλαβα ότι είχε δίκιο… Δεν θα πετύχει αυτό που σκέφτεσαι, θα σε βγάλουν τσουβαληδόν από το αμφιθέατρο, δεν θα συνέλθεις ποτέ από τέτοιο χτύπημα…
(Άραγε ο Δημήτρης λάμβανε μέτρα για να με προφυλάξει από τον εαυτό μου –ή μου έστελνε, με το πρόσχημα αυτό, τη Νόρα στο κρεβάτι μου;)
__Ούτε που φαντάζεσαι από τί χτυπήματα έχω συνέλθει…
__Απ’ αυτό, πάντως, δεν θα συνέλθεις. Δεν θα ‘σαι πια ο ίδιος, το ξέρω.
Με φίλησε με τρυφερότητα στο σημείο που ενώνονται οι κλείδες μου, στη βάση του λαιμού. Δεν ήξερα αν η υγρασία ήταν δάκρυα –ή ο ίδιος ο ιδρώτας που έκανε τα σώματά μας να γλυστρούν.
Δεν ήμουν κανένας ήρωας, αυτό το ήξερα καλά. Θα ήμουν, όμως, αύριο, στημένος στην πρώτη σειρά των καθισμάτων –και θα είχα το βλέμμα μου στυλωμένο επάνω στην ομιλήτρια, που θα παρουσίαζε τις τελευταίες της ανακαλύψεις.
Στην πραγματικότητα, βρισκόμουν στην τρίτη σειρά, πίσω από έναν θορυβώδη όμιλο κουστουμαρισμένων κυρίων, αρκετών παλαιών συναδέλφων και περισσότερων πολιτικών. Είχα ρουφήξει τον πρωϊνό ήλιο της τελευταίας Αλκυονίδας ημέρας, παρέα μ’ ένα περιοδικό ποικίλης ύλης, σε μια καφετέρια στ’ Αναφιώτικα –για όλη την επόμενη εβδομάδα η ΕΜΥ προέβλεπε συννεφιές και βροχή. Σαν έτοιμος από καιρό, είχα συγκροτήσει τις σκέψεις μου, είχα το σχέδιό μου __δεν έβλεπα όμως πουθενά κανέναν κοντινό γνωστό, ούτε και τον Δημήτρη με τα «παιδιά» του. Ο υπαστυνόμος θα είχε αποφασίσει να κρατηθεί μακρυά ; Η ομιλήτρια άρχισε να διαβάζει το κείμενο που είχε μπροστά της, ούτε που σήκωνε τα μάτια από το χαρτί, όλοι την κυττούσαν μέσα σε κατανυκτική σιωπή. Πώς έκανε τα θαύματα της αρχαίας μηχανικής να ακούγονται τόσο βαρετά!… Αυτό ήταν ένα πραγματικό κατόρθωμα! Πάσα επιστήμη, χωριζομένη δικαιοσύνης… Ήταν από τα μεγάλα μυαλά του καιρού της, είχα αναζητήσει φωτογραφίες της στο διαδίκτυο, την είχα βρει, νεαρή φοιτήτρια σε ανασκαφή, να στρέφει με χαμόγελο στο φακό ένα φωτεινό, καθαρό πρόσωπο… Πώς μπόρεσε να βυθιστεί τόσο μέσα στα περιττά –και, σταδιακά, και μέσα στα περιττώματα…
Περίμενα με αγωνία να τελειώσει η ανακοίνωσή της, ν’ αρχίσουν οι ερωτήσεις. Θα έκανα ακριβώς την ερώτηση που δεν θα ήθελε ν’ ακούσει, για τον ρόλο της σύγχρονης τεχνολογίας στην δική της έρευνα. Δεν έχετε δει ποτέ την παραπομπή του Συνερκά στην εργασία της «Γερανοτεχνικής»; Όχι; Περίεργο, αυτό έχει προηγηθεί της δικής σας εργασίας… Με τον τρόπο αυτό θα είχα καταστήσει όλη της την εγκληματική δραστηριότητα, μία δραστηριότητα χωρίς αποτέλεσμα.. Δεν θα πήγαινε, ίσως, φυλακή –θα πήγαινε όμως στον βρόντο το «έργο» της. Δεν θ’ άντεχε το βάρος, θα λύγιζε…
Η ώρα περνούσε. Ήγγικεν… Τεντώθηκα στο κάθισμά μου, καθώς άφηνε κάτω και την τελευταία της κόλα. Ο συντονιστής της παρουσίασης, ένας άνθρωπος της Πρυτανείας, σηκώθηκε :
__Η κυρία Κόρακα δεν θα δεχθεί ερωτήσεις, το χρονοδιάγραμμά της είναι κλειστό και το πρωτόκολλο άτεγκτο. Θα περάσουμε αμέσως στη βράβευσή της από τον κο Πρύτανη, για το έργο της σχετικώς με την αρχαία μηχανική.
Αυτό ήταν λοιπόν. Δεν θα γίνει τίποτε, θα γλιστρήσει σαν το φίδι… Μπορεί να μην ξέρει τι έχω ανακαλύψει, αλλά δεν παίζει με τις πιθανότητες. Δύο γιγαντόσωμοι τύποι ήρθαν και κάθισαν δεξιά και αριστερά μου, ντυμένοι με κουστούμια που στέναζαν από την πίεση των μούσκουλών τους. Τώρα μάλιστα. Πανωλεθρία. Ο αγώνας χάθηκε πριν καν δοθεί…
Ξεκίνησε η βράβευση. «Για τις υπηρεσίες της στην Επιστήμη και στην Πατρίδα», κ.τ.τ. Χειροκροτήματα, επευφημίες… Η Αμαλία Κόρακα προχώρησε και παρέλαβε την πλακέτα. Συγκρατημένη, σχεδόν ανέκφραστη, απρόσβλητη. Μου είχε ανέβει το αίμα στο κεφάλι. Τι θα μπορούσα να κάνω; Να παραδοθώ και ν’ αποδεχθώ την ήττα μου; Να ελπίσω σε μια μελλοντική ευκαιρία;
__Μία ακόμη βράβευση θα λάβει χώρα σήμερα, αν και δεν είχε αναγγελθεί. Πρόκειται για κάτι συναφές, θα απονεμηθεί το βραβείο «για την Τεχνολογική Ανάπτυξη και την Πρόοδο» στον όμιλο «ΓΕΡΑΝΟΤΕΧΝΙΚΗ» -ο οποίος τιμάται για τη συμβολή του στην ανάπτυξη της τεχνολογίας ανυψωτικών μηχανημάτων στη χώρα και για τη συμβολή του στην εθνική οικονομία. Το βραβείο θα παραλάβει ο υπεύθυνος των κεντρικών γραφείων της επιχείρησης, κος Βίκτωρ Πέτρου.
Δεν πίστευα στ’ αυτιά μου. Είχε στ’ αλήθεια εκστομίσει αυτά τα λόγια ο συντονιστής ; Μέσα σε νέα χειροκροτήματα, ο Πέτρου, μέσα σ’ ένα ανοιχτόχρωμο λινό κουστούμι, μ’ ένα τεράστιο χαμόγελο αυταρέσκειας, προχώρησε και πήρε την πλακέτα.
Η Κόρακα σωριάστηκε λιπόθυμη, σαν ένα άδειο σακί. Ο κόσμος μπροστά μου σηκώθηκε όρθιος, οχλοβοή, κίνηση, δεν μπορούσα να δω καλά. Ο συντονιστής πήρε το μικρόφωνο και ανήγγειλε εσπευσμένα το τέλος της τελετής «…Η συγκίνηση …ο φόρτος εργασίας… παρακαλώ, κύριοι, ας αφήσουμε λίγο χώρο για τον γιατρό… Η κυρία Κόρακα ήδη συνέρχεται, μην παραμένετε παρακαλώ στην αίθουσα, κινηθείτε προς την έξοδο στα δεξιά…»
Οι δύο εύσωμοι τύποι σηκώθηκαν κι’ αυτοί –όπως φεύγαμε με είχαν ανάμεσά τους. Άνθρωποι της «κυρίας», το δίχως άλλο –τι άλλο θα μπορούσαν να είναι ;… Άρχισα να σχεδιάζω την επόμενη κίνησή μου. Πλησιάζαμε προς την έξοδο, με την ίδια παράταξη.

Η πόρτα στα δεξιά της εσωτερικής κλίμακας άνοιξε, μπροστά μου είδα τον Δημήτρη. Ο τύπος από πίσω μου μίλησε:
__Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών, κύριε Τζέλο. Εάν μας δώσετε την ευκαιρία, θα σας δώσουμε όλες τις εξηγήσεις που χρειάζεται.
Ο Δημήτρης Μύκτης μειδίασε ελαφρώς, και άνοιξε προς τα έξω τις τεντωμένες του παλάμες.
Καθίσαμε, μαζί με τον Δημήτρη και τους δύο πράκτορες, στις δερμάτινες πολυθρόνες του μικρού γραφείου. Το κτίριο της «Εταιρείας» είχε σκοτεινιάσει από ώρα, το πλήθος είχε διαλυθεί. Τέρμα η μικρή μας «πασαρέλα», το «μοντέλο» πεδικλώθηκε και έπεσε…
__Τα ξέρατε όλα, έ;;
__Όχι, κύριε Τζέλο. Μέχρι χθες ξέραμε μόνον τις διασυνδέσεις της κυρίας Κόρακα με επικίνδυνα διεθνή κυκλώματα. Αλλά, χάρις σ’ εσάς, χάρις στην δική σας ανακάλυψη για τη βιβλιογραφική πηγή, μπορέσαμε και στήσαμε την μικρή αυτή παράσταση, μέσα σε λιγότερο από εικοσιτέσσερεις ώρες. Βέβαια, ήταν απόλυτη ανάγκη να μην διαρρεύσει τίποτε, έπρεπε να παρίστασθε στην εκδήλωση απελπισμένος και αποφασισμένος, έτσι ώστε η προσοχή της και η τακτική της άμυνάς της να είναι προσανατολισμένη αποκλειστικώς σ’ εσάς. Η κυρία Κόρακα ήταν ένα μεγάλο ψάρι, που κυνηγούσαμε για λόγους διαφορετικούς από τους δικούς σας. Δεν μπορώ να μιλήσω για τους λόγους αυτούς, αλλά φαντάζομαι ότι μπορείτε εύκολα να τους συνάγετε…
Μιλούσε ο άνθρωπος που είχα πίσω μου στις σκάλες, ένας γεματούλης «φουσκωτός», με εντυπωσιακό, για την «κοψιά» του, συντακτικό και γραμματική.
__Τότε, αυτό που συμπεραίνω είναι ότι πιέσατε πολύ περισσότερο τον κο Μύκτη από ‘δώ (ο Δημήτρης ξερόβηχε στη γωνιά του) απ’ όσο με άφησε εκείνος να καταλάβω. Ήρθατε αμέσως σε επαφή με τον Βίκτωρα Πέτρου, τον πείσατε να συνεργασθεί στην μικρή σας παράσταση, αυτός δεν ήθελε στην αρχή να συνεργασθεί, είπε ότι η πολιτική του είναι διαφορετική, εσείς προχωρήσατε σε κάποιες προτάσεις που αφορούσαν το μέλλον της επιχείρησης, στο τέλος θεώρησε ιδιαιτέρως συμφέρουσα την συμφωνία σας για τη διαφήμιση της εταιρίας του… Το άλλο σκέλος, το σχετικό με τον Πρύτανη και την προσθήκη στη διαδικασία βράβευσης, κανονίσθηκε σε υψηλότερα κλιμάκια. Μπορώ ακόμη και να συμπεράνω ότι έχετε στείλει και τα «μηνύματά» σας στους ισχυρούς «φίλους» της «κυρίας». Τώρα που η «κυρία» γνωρίζει ό, τι γνωρίζετε κι’ εσείς, κι’ ό, τι γνωρίζουν και οι δικοί σας Προϊστάμενοι, την έχετε στο χέρι, τώρα θα «κελαηδάει» στον δικό σας σκοπό… Τώρα ποτέ δεν θα «πάει μέσα» για τον φόνο του Συνερκά –και ποτέ δεν θ’ αποδοθεί δικαιοσύνη.
Ο «φουσκωτός» μου χαμογέλασε: «Πάνω-κάτω, τα πράγματα έχουν όπως τα λέτε. Αλλά θα διαφωνήσω στο ζήτημα της τιμωρίας της κυρίας Κόρακα. Δεν την είδατε πώς σωριάστηκε; Το είχατε προβλέψει καλά, η δική της ήττα είναι ηθικής τάξεως, αχρηστεύει το προκάλυμμα της επιστημονικής της δραστηριότητας, που κατασκευάστηκε με τόσον κόπο... Από επιστημονικής απόψεως, είναι πια νεκρή. Και, βεβαίως, χρήσιμη στο διπλωματικό παιχνίδι. Δεν σας φαίνεται αυτό αρκετή τιμωρία; Όπως και να ‘χει, δεν θα αποτελέσει στο μέλλον εμπόδιο στην καριέρα σας.
Είμαι, ακόμη, σε θέση να σας διαβεβαιώσω ότι ο πληρωμένος φονιάς του Συνερκά είναι καμμένο χαρτί για τους ανθρώπους που τον επιστράτευσαν –και σύντομα θα είναι στα χέρια μας, ένα μέρος από τα «ανταλλάγματά» μας…»
Αναστέναξα.
__Να δω, τώρα, τι θα πω στην πελάτισσά μου…
__Δεν θα πείτε, βέβαια, τίποτε σχετικό με τον δικό μας ρόλο στην ιστορία αυτή… Μπορείτε να της μιλήσετε με όρους της επιστήμης σας, να της πείτε ότι διελευκάνθηκε ένα αρχαιολογικό μυστήριο…
Ο Δημήτρης ήταν μάλλον νευρικός, όταν, μια ώρα μετά, πίναμε τον καφέ μας στην Ομόνοια.
__Μην κάνεις έτσι, Δημήτρη. Καταλαβαίνω, είναι κάτι πολύ ευρύτερο από μια απλή υπόθεση φόνου. Δεν μπορούσες παρά να συνεργαστείς μαζί τους. Σε καλό μας βγήκε, τελικά. Ένα, μόνο, δεν κατάλαβα: Ποιανού ιδέα ήταν να έρθει νυχτιάτικα να με βρει η Νόρα; Δική σου, δική της -ή των «παλληκαριών» της ΕΥΠ;
Στράβωσε το χαμόγελό του:
__Η Νόρα μου τηλεφωνεί καθημερινά από προχθές, που κατάλαβε –από την επικοινωνία της με την κυρία Τατιάνα- ότι σ’ είχε μπλέξει σε υπόθεση πολύ πιο περίπλοκη απ’ ό,τι είχε φαντασθεί… Σκέφθηκα ότι δεν μπορούσα να της κρύψω αυτά που σχεδίαζες για την επομένη, δεν θα μου το συγχωρούσε ποτέ εάν συνέβαινε κάτι άσχημο σήμερα στην εκδήλωση στην «Εταιρεία»… Είναι και δική μου συνεργάτις, ξέρεις… Δεν μπορείς να σκέφτεσαι μόνο τη μία πλευρά, σ’ αυτές τις υποθέσεις. Κι’ εσύ μου κρατούσες για καιρό μυστικό το επαγγελματικό σου παρελθόν…
Μου το χρώσταγε…
__ «Πάτσι», λοιπόν ;
__ «Πάτσι»…
Περπατώ μόνος μου βραδιάτικα στην Αχαρνών. Κακό συνήθειο, θα μου βγει ξυνό κάποια μέρα… Ήταν η τελευταία Αλκυονίδα ημέρα, για όλη την επόμενη εβδομάδα η ΕΜΥ προέβλεψε συννεφιές και βροχή. Έχω πολλά να σκεφτώ, συναντήσεις που πρέπει να γίνουν, εξηγήσεις που πρέπει να δοθούν. Έχω ήδη τηλεφωνήσει στην Τατιάνα Συνερκά, της έχω αναφέρει το όνομα της Κόρακα και το κίνητρό της, θα καθίσω σε λίγο στον υπολογιστή του γραφείου μου να συντάξω μία λεπτομερή αναφορά με όλα τα στοιχεία και όλη την επιστημονική βιβλιογραφία. Τι περίεργο, θα μοιάζει με επιστημονική εργασία, με την εργασία που δεν έχω γράψει εδώ και χρόνια. Θα με δει αύριο, θα με ‘ξοφλήσει, θα μ’ ευχαριστήσει με το άψογο ύφος της –η προσωποποίηση της αξιοπρέπειας… Όλοι οι λογαριασμοί θα πρέπει να πληρώνονται στο τέλος του μηνός, τα ενοίκια, οι δικηγόροι, τα τηλέφωνα, το ρεύμα και η θέρμανση. Αυτό ήταν το έπαθλό μου. Ήμουν ένα καλό παιδί που ακόμη προσπαθούσε, στα σαρανταπέντε του, να τα καταφέρει…
Θα δω και τη Νόρα. Θα την ευχαριστήσω για την ευκαιρία που μου έδωσε, ν’ ασχοληθώ με μια υπόθεση του παλιού μου «χώρου»… Μετά, αν μου πάει η καρδιά, θα «καρφώσω» την Συνερκά, που μου είχε «καρφώσει» το «κάρφωμα» της Νόρας, το σχετικό με το παλιό μου επάγγελμα… Ή, ίσως, να μην το κάνω ποτέ. Και, έτσι, κρατώντας της μυστικό γινάτι __και δημιουργώντας μια νέα δυναμική ισορροπία από παρεξηγήσεις και μη ομολογημένα μυστικά, που θα μεταφράζονται απ’ αυτήν ως αχαριστία__ να αποφύγω το νέο ειδύλλιο μαζί της. Να συνεχίσω να παίζω, ζουλώντας τον καλόγερο στην πλάτη μου, που όλο θ’ ανοίγει –και ποτέ δεν θα εκτονώνεται…
Είμαι κάπως συγκινημένος, γιατί μου τηλεφώνησε η Νάπια, γεμάτη χαρά, να μου πει ότι «ανέβηκε» μια καινούργια ανάρτηση στον κόμβο που παρουσίασε τον λίβελλο «ΩΦΕΙΛΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΜΗ ΑΠΟΔΙΔΟΜΕΝΑ: ΚΛΕΨΙΤΥΠΙΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ». «Μπήκα» στην ιστοσελίδα που μου έχει επισυνάψει στο χθεσινό του μήνυμα ο Ερμής: Η χήρα του παλιού μου συνεργάτη, του Πέτρου Αντίβα, έχει «ανεβάσει» ένα σχόλιο στην ανάρτηση. Έγραφε ότι το κείμενο δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια, ότι ποτέ δεν αντέγραψα τον μακαρίτη, ότι την είχαν κάποτε παραπλανήσει –αλλά είχε καταλάβει ότι τα πράγματα δεν είχαν έτσι, κι έψαχνε εδώ και χρόνια το κουράγιο να μου ανακοινώσει την μετάνοιά της για την παλιά της στάση.
Δικαίωση; Όχι, δεν υπάρχει κάτι τέτοιο στην πραγματική ζωή… Μάλλον ανακούφιση. Τα πράγματα έδειχναν να παίρνουν την οριστική τους θέση στις προθήκες του παράδοξου Μουσείου του Βίου…
Πρέπει αύριο να επισκεφθώ την Αρετή _θα την αφήσουν ελεύθερη νωρίς το πρωΐ, έτσι μου είπε ο Δημήτρης. Η πρώτη της ανάγκη θα είναι ν’ ακούσει μια ενθαρρυντική κουβέντα, να δει πως τα πράγματα δεν είναι και τόσο άσχημα, πως θα τα βγάλουμε πέρα, όλοι μας, και ότι θα ‘χουμε όχι μία, αλλά εκατό ευκαιρίες ακόμη. Θα της δώσω και μια – δυο συστάσεις, δυο πόρτες απ’ αυτό το «σινάφι» που μπορεί να χτυπήσει, χωρίς να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης. Όχι, όμως, του Ερμή, αυτός είναι επιρρεπής στις σχέσεις με μικρές…
Σκέφτομαι τον Ζάο, ήταν ικανός να σκάσει ακόμη και τον Χάρο που ήρθε να τον πάρει, με μια εύστοχη παρατήρηση. Θα το ήξερε, από εκείνην τη στιγμή, ότι ήταν θέμα χρόνου να λυθεί το μυστήριο του φόνου του, να αποκαλυφθεί η αλήθεια… Ακόμη, θα ήλπιζε ότι ο άσημος υπάλληλος της τεχνικής εταιρίας θα δοξαζόταν, κάποια μέρα, για την ανακάλυψη της λειτουργίας του «μηχανώματος». Αναστέναξα • αυτό δεν είχε γίνει ακόμη, κι’ αυτή η βράβευση της «Γερανοτεχνικής» περιέπλεκε τα πράγματα ακόμη περισσότερο. Αλλά το σαρδόνιο χαμόγελο του Συνερκά τρύπησε, πίσω από το παραβάν του θανάτου, το ίδιο το κέλυφος της Ιστορίας της Έρευνας __ίσως λοιπόν ήξερε κάτι περισσότερο, ίσως γνώριζε τον άσημο αυτόν άνθρωπο που βρισκόταν πίσω από την ανακάλυψη, ίσως είχε λόγους να πιστεύει ότι η έρευνα θα θριάμβευε οριστικά...
Βρίσκομαι, πια, μπροστά στον υπολογιστή του γραφείου μου, «κλέβω» σήμα από κάποιον χρήστη που εργάζεται αργά τη νύχτα, την ίδια ώρα με μένα… Το διαδίκτυο «βοά» για τις αντιδράσεις στο νέο Οργανόγραμμα για την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Καταργούν, λέει, και τη Γενική Γραμματεία Πολιτισμού, θα καταργήσουν δυο Διευθύνσεις, πολλές Περιφερειακές Υπηρεσίες, θα περικόψουν τον Πολιτισμό, τις εργασιακές σχέσεις, τα όνειρα, τις αναμνήσεις μας τις ίδιες αν μπορέσουν, είναι πολυτέλεια την σήμερον…
Εμένα με κρατά ζεστό η σκέψη ότι, μέσα σ’ αυτόν τον μακρύ ελληνικό Χειμώνα, ακόμη και άθελά μου, ήμουν για λίγο ο βοηθός ενός σημαντικού ανθρώπου, ένας κομιστής σπάνιων υλικών στο εργαστήριο ενός αλχημιστή, ένα είδος κάλφα σε γιγαντόσωμο μάστορα, σ’ ένα Αρχαίο Τέρας, Αθάνατο, Αγνό Πατέρα του Ωραίου, του Μεγάλου και του Αληθινού…
Τρίπολις, 10.01.2013 – 10.03.2013
Σ.Ρ._
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Σημείωση του συγγραφέα:
Θα τονίσω ξανά, ότι οιαδήποτε ομοιότης με υπαρκτά πρόσωπα ή καταστάσεις, που περιγράφονται σ’ αυτό το κείμενο, είναι εντελώς συμπτωματικές. Από τα γεγονότα του «ιστορικού περίγυρου» της εποχής της συγγραφής, που σποραδικώς εμφανίζονται στο κείμενο -όπως η, τότε, συγχώνευση των Υπουργείων Παιδείας και Πολιτισμού, που ανεκκλήθη αργότερα- τα άφησα όπως είχαν στις 10 03ου 2013, όταν και ολοκλήρωσα τη συγγραφή.
Εντούτοις, η επιγραφή της «σφενδόνης» των Δελφών ήταν ένα πραγματικό αρχαιολογικό εύρημα, που χρησιμοποίησα ως στοιχείο της υπόθεσης, για λόγους αληθοφάνειας και μόνον.
Ακολουθεί ένα μικρό γλωσσάρι όρων.
Ελπίζω να σας άρεσε!
Σ.Ρ.
....................................................................................................................
ΓΛΩΣΣΑΡΙ
«Γναφευτική»:
Η τέχνη της βαφής των υφασμάτων. Αρχαίοι συγγραφείς, όπως ο Πλίνιος και ο Γαληνός, δίνουν στοιχεία για την συναφή της τεχνολογία.
«Εφεδρεία»:
Τον Οκτώβριο του 2011 οι δημόσιοι υπάλληλοι με προϋπηρεσία που κυμαινόταν μεταξύ των 33 και των 35 ετών, βρέθηκαν μπροστά στο δίλημμα να «βγουν» πρόωρα στη σύνταξη –ή να παραμείνουν σε καθεστώς «εφεδρείας» -εισπράττοντας, δηλαδή, ένα μόνον μέρος του μισθού τους και έχοντας άδηλο εργασιακό μέλλον. Λίγοι μόνον αποφάσισαν να στραφούν νομικά κατά του μέτρου.
«Η εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία»:
Eπειδή η φροντίδα της ολιγομελούς κρατικής αρχαιολογικής Yπηρεσίας για τα αρχαία δεν ήταν επαρκής < μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους, το 1830 > μια ομάδα λογίων και πολιτικών ίδρυσε, στις 6 Iανουαρίου 1837, με την πρωτοβουλία του πλουσίου εμπόρου Kωνσταντίνου Mπέλιου, την εν Aθήναις Aρχαιολογική Eταιρεία, η οποία είχε ως σκοπό την ανεύρεση, αναστήλωση και συμπλήρωση των αρχαίων της Eλλάδας.
H Aρχαιολογική Eταιρεία διοικείται από ενδεκαμελές Διοικητικό Συμβούλιο το οποίο εκλέγεται κάθε τρία χρόνια από τη Γενική Συνέλευση των εταίρων της. Kάθε χρόνο, περί τον Mάϊο, ο Γενικός Γραμματεύς του Συμβουλίου ανακοινώνει σε ειδική Δημόσια Συνεδρία το ετήσιο έργο του Iδρύματος.
Πηγή: www.archetai.gr
«Θεωρία του μολυσμένου δείγματος»:
Η προσπάθεια να ακυρωθούν τα πορίσματα τεχνικών μεθόδων (ελέγχου σύστασης υλικού, χρονολόγησης κεραμικής και εργαλείων, κ.τ.τ.) με την προβολή του επιχειρήματος ότι, πριν από την εφαρμογή της μεθόδου, το δείγμα υλικού είναι δυνατόν να «μολύνθηκε» (δηλαδή να αναμείχθηκε) με άλλο υλικό, εκτός ερευνητικού φάσματος.
«J-STOR» :
Πρόκειται για μια ψηφιακή βιβλιοθήκη περιοδικών εκδόσεων, βιβλίων –και, εν γένει, πηγών των ανθρωπιστικών επιστημών –προσβάσιμη μέσω συνδρομής.