περιοδικὸ Πλανόδιον& ἱστοσελίδα Ἱστορίες ΜπονζάιἝνα τραπέζι ποὺ μᾶς ἀφορᾶ!
στὸ 8ο Διεθνὲς
Συνέδριο
τῆς European
Society for Periodical Research (ESPRit)
μὲ θέμα «Περιοδικὸς Τύπος καὶ Ὀπτικὸς
Πολιτισμός»
στὴν Ἐθνική Βιβλιοθήκη
τῆς Ἑλλάδος
στὸ
Κέντρο Πολιτισμοῦ Ἵδρυμα Σταῦρος Νιάρχος
τὴν
Πέμπτη, 12 Σεπτεμβρίου 2019
ὥρα
17:00 – 18:30, αἴθουσα 113
Παρουσιάζουν:
Κατερίνα
Κωστίου (καθηγήτρια Νεοελληνικῆς Φιλολογίας):
περιοδικὸ Πλανόδιον
Ἄννα
Κατσιγιάννη (καθηγήτρια Συγκριτικῆς Φιλολογίας):
ἱστολόγιο Ἱστορίες Μπονζάι
Ἄννα-Μαρία
Σιχάνη (Ψηφιακὲς Ἀνθρωπιστικὲς Ἐπιστῆμες):
Ἠλεκτρονικὰ λογοτεχνικὰ
περιοδικά
* * *
Θέμα
καὶ περιλήψεις:
Ἑλληνικὰ
Λογοτεχνικὰ περιοδικὰ
καὶ
ὀπτικὸς πολιτισμὸς : παρὸν καὶ μέλλον
ΤΟ ΠΑΝΕΛ συνδέεται ἄμεσα
μὲ τὶς ἐρευνητικὲς δράσεις καὶ τὸν ἀκαδημαϊκὸ στόχο τοῦ νεοσύστατου
«Ἐργαστηρίου Νεοελληνικῆς Φιλολογίας – Ἀρχειακὰ Τεκμήρια καὶ
Τύπος» (ΕΑΤΤ) τῆς ὑποειδίκευσης Νεοελληνικῆς Φιλολογίας τοῦ
Τμήματος Φιλολογίας τοῦ Πανεπιστημίου Πατρῶν (http://eatt.philology.upatras.gr/). Στὶς
δράσεις περιλαμβάνεται ἡ συστηματικὴ μελέτη ἀρχειακοῦ ὑλικοῦ
καὶ τοῦ περιοδικοῦ τύπου σὲ σχέση μὲ τὴ Λογοτεχνία καὶ τὴν Ἱστορία
της καὶ ἡ ἀξιοποίησή τους στὸ πλαίσιο μιᾶς καινοτόμας ψηφιακῆς πολιτικῆς.
Ἱστορικὰ ἐνταγμένα στὴν παράδοση τοῦ «Μικροῦ Τύπου», τὰ λογοτεχνικὰ
περιοδικὰ συμβάλλουν στὴ διαμόρφωση τῆς λογοτεχνίας, ἐνῶ, παράλληλα,
ἀποτελοῦν ἕνα δυναμικὸ πεδίο γιὰ ὀπτικοὺς καὶ ἀπεικονιστικοὺς
πειραματισμοὺς (μέσῳ τῆς τυπωμένης —ἀλλὰ καὶ ἠλεκτρονικῆς πλέον—
σελίδας, καὶ συγκεκριμένα τῆς τυπογραφικῆς ἐμφάνισης, τῶν ἐξωφύλλων,
τοῦ σχήματος, τῆς εἰκονογράφησης κ.ο.κ.). Ἡ συνεδρία αὐτή, μὲ ἀφορμὴ
τὴν πρόσφατη δωρεὰ στὸ ΕΑΤΤ τοῦ Ἀρχείου τοῦ περιοδικοῦ Πλανόδιον, ἑνὸς ἀπὸ
τὰ πιὸ δραστικὰ νεοελληνικὰ λογοτεχνικὰ περιοδικά, καὶ μὲ ἀφετηρία
τὴ μελέτη τῶν ἀρχῶν τοῦ περιοδικοῦ, ὅπως ἀποτυπώνονται στὴν αἰσθητική
του, καθὼς καὶ τοῦ πρωτοποριακοῦ ἠλεκτρονικοῦ του διαδόχου, τοῦ Ἰστολογίου γιὰ τὸ μικρὸ διήγημα,
Ἱστορίες Μπονζάι, θὰ διανοιχθεῖ στὴ διερεύνηση τῆς ἱστορικῆς
σχέσης τῶν ἑλληνικῶν λογοτεχνικῶν περιοδικῶν μὲ τὸν ὀπτικὸ πολιτισμό,
τὴν ἐξεικονιστικὴ αἰσθητικὴ καὶ τὴ λογοτεχνικὴ κουλτούρα.
Κατερίνα Κωστίου
Ἀπὸ
τὸ «ἰλουστρασιὸν χαρτὶ» στὸ «μαστοριλίκι»:
μιὰ
ἀπόπειρα «ὀπτικῆς» ἀνάγνωσης
τοῦ
περιοδικοῦ Πλανόδιον
Μέσα στὴν πολλαπλῶς ἐνδιαφέρουσα
δεκαετία τοῦ 1980 ξεκινοῦν τὴν ἔκδοσή τους λογοτεχνικὰ περιοδικὰ
τὰ ὁποῖα συνιστοῦν πλέον μέρος τῆς ἱστορίας τῆς λογοτεχνίας εἴτε
γιατὶ ἀποτύπωσαν τὴν ἐγχώρια λογοτεχνικὴ παραγωγὴ καὶ τὴ δυναμική
της διαδράση μὲ τὴν ξένη λογοτεχνία, εἴτε γιατὶ συνέβαλαν μὲ τὴν
κριτική τους παρέμβαση στὴ διαμόρφωση τοῦ πνευματικοῦ milieu τῆς ἐποχῆς.
Ἀπὸ τὰ μακροβιότερα λογοτεχνικὰ περιοδικά, τὸ Πλανόδιον (Δεκέμβριος
1986-Ἰούνιος 2012) ἐκθέτει, μὲ τὴν ἐπιλογὴ τῆς ὕλης του καὶ μὲ τὴν ἰδιαίτερη
αἰσθητική του, τὸ συγγραφικὸ ἦθος τοῦ ἐκδότη του καὶ τῶν συνεργατῶν
του. Ἔχοντας θητεύσει σὲ προηγούμενα ἐκδοτικὰ σχήματα (Δέντρο, Νῆσος, Κριτικὴ καὶ Κείμενα)
ὁ ἱδρυτὴς καὶ ἐκδότης του, ὁ ποιητὴς Γιάννης Πατίλης, θέτει ἐξαρχῆς
ὡς ἀπαρέγκλιτες ἀρχὲς τῆς ἔκδοσης τὴν ἀνεξαρτησία, τὴν ἰδιοπροσωπία
καὶ τὴν καλαισθησία.
Στὴν ἀνακοίνωσή μου ἐπιχειρῶ νὰ διερευνήσω πῶς ἀποτυπώνονται
οἱ τρεῖς παραπάνω ἀρχὲς στὴν αἰσθητικὴ τῶν 52 τευχῶν (ἢ 12 τόμων) τοῦ
περιοδικοῦ σὲ σχέση μὲ τὴν πολιτική του ποὺ διαμορφώνεται μὲ ἄξονα
τὴν πεποίθηση ὅτι ἡ λογοτεχνία δὲν εἶναι μόνο ἰδιωτικὸς ἀλλὰ
καὶ δημόσιος λόγος. Συγκεκριμένα, θεωρώντας ὅτι κάθε περιοδικὸ
δυνάμει προσλαμβάνεται καὶ μέσῳ τῆς συνιστώσας τοῦ «ὀπτικοῦ», προσπαθῶ
νὰ ἑρμηνεύσω τὸ ἐγχείρημα τοῦ Πατίλη μὲ ἄξονες τὴν τυπογραφικὴ
αἰσθητικὴ καὶ τὴν εἰκονογράφηση. Στόχος μου εἶναι νὰ ἀναδείξω τὴν
ἰδιαιτερότητα τῆς ταυτότητας ἑνὸς περιοδικοῦ ποὺ βρίσκεται
στοὺς ἀντίποδες τοῦ «ἐπιχορηγούμενου πολιτισμοῦ» καὶ τῆς «πολυσυλλεκτικότητας».
[Ἡ Κατερίνα Κωστίου εἶναι καθηγήτρια Νεοελληνικῆς Φιλολογίας στὸ Τμῆμα Φιλολογίας τοῦ Πανεπιστημίου Πατρῶν. Τὸ ἐπιστημονικό της πεδίο περιλαμβάνει τὴ λογοτεχνία, τὴ θεωρία καὶ τὴν κριτικὴ τῆς λογοτεχνίας, τὴν ἐκδοτική, τὸν περιοδικὸ τύπο, τὴ μετάφραση. Ἔχει διδάξει ἕνα χρόνο στὸ Faculty of Medieval and Modern Languages τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Cambridge καὶ ὡς προσκεκλημένη καθηγήτρια σὲ πανεπιστήμια τῆς Εὐρώπης, τῆς Ἀμερικῆς καὶ τοῦ Καναδᾶ. Ἔχει δημοσιεύσει πάνω ἀπὸ 100 μελέτες γιὰ διάφορα θέματα τῆς λογοτεχνίας. Ἡ πιὸ πρόσφατη δραστηριότητά της ἀφορᾶ τὴ συγγραφὴ μιᾶς μονογραφίας γιὰ τὰ προσωπεῖα στὴν ποίηση τοῦ Καβάφη. Μὲ πρότασή της ἱδρύθηκε τὸ 2016 στὸ Τμῆμα Φιλολογίας τοῦ Πανεπιστημίου Πατρὼν τὸ Ἐργαστήριο Ἀρχειακῶν Τεκμηρίων καὶ Τύπου (ΕΑΤΤ), τὸ ὁποῖο καὶ διευθύνει.]
* * *
Ἄννα Κατσιγιάννη
Τὰ
«ὡραῖα κολίμπρια τῆς Γραφῆς»
καὶ
οἱ Ἱστορίες Μπονζάι,
ἕνα
«ἱστολόγιο γιὰ τὸ μικρὸ διήγημα»
Ἡ γραφή, στὶς ποικίλες
της ἐκφάνσεις, βρίσκεται στὸ κέντρο τοῦ ἐνδιαφέροντος τοῦ Γιάννη
Πατίλη, ὁ ὁποῖος ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ποικίλη δραστηριότητά του, συγγραφικὴ
καὶ ἐκδοτική, ἔχει διατυπώσει ἐπανειλημμένως τὴν προβληματική
του καὶ γιὰ τὴν ὑλικότητά της, τὴν τυπογραφικὴ/ὀπτικὴ εἰκόνα τοῦ
λόγου, τόσο στὸν ποιητικὸ ὅσο καὶ στὸν κριτικό του λόγο.
Πρὶν ἀκόμη κλείσει ὁ κύκλος τῆς ἔντυπης ἔκδοσης τοῦ μακρόβιου
περιοδικοῦ Πλανόδιον
(1986-2012) ὁ Γιάννης Πατίλης καὶ ἡ εἰκαστικὸς καὶ συγγραφέας Ἡρὼ
Νικοπούλου δημιούργησαν τὸ ἱστολόγιο «Ἱστορίες μπονζάι. Ἡ αἰσθητικὴ
τοῦ μικροῦ. Ἕνα ἱστολόγιο γιὰ τὸ μικρὸ διήγημα ἀπὸ τὸ λογοτεχνικὸ
περιοδικὸ Πλανόδιον». Συμβατὸ μὲ τὴν ἐποχὴ τῆς ψηφιακότητας τὸ
ἱστολόγιο φιλοξενεῖ ἀποκλειστικὰ μικροαφηγήσεις, εἶδος ποὺ ἀνθίζει
ὡς born-digital λογοτεχνία, εὐνοημένο ἀπὸ τὸν μινιμαλισμὸ τῆς
φόρμας του. Ἡ διαδικτυακὴ λογοτεχνία λειτουργεῖ ἐξ ὁρισμοῦ ὡς δημόσιος
λόγος, ἀλλά, συχνὰ ἡ παρουσίασή της ὑπονομεύει τὴν καλαισθησία
ἢ καὶ τὴν ἰδιαίτερη ταυτότητά της. Οἱ ἐκδότες τοῦ ἱστολογίου Ἱστορίες Μπονζάι
δημιουργοῦν μιὰ αἰσθητικὴ ἡ ὁποία ἀνταποκρίνεται στὴν ψηφιακότητα
ἀλλὰ συγχρόνως καὶ στὴν ἀπαίτησή τους γιὰ καλαισθησία.
Ἡ ἐπιλογὴ τῆς ὕλης, ἡ ἀποτύπωση τῆς αἰσθητικῆς μὲ τὴ συναίρεση
τῶν τεχνῶν, ἡ ἐπιλογὴ τῶν γραμμάτων, ἡ ὁποία ἐνίοτε ἀναπαράγει
τὴν τυπογραφικὴ αἰσθητικὴ τοῦ παλαιοῦ καλοῦ ἐντύπου, ἡ ἀνάρτηση
διαφημίσεων, ἡ ἠλεκτρονικὴ διαδράση μὲ τὸν ἀναγνώστη καὶ τοὺς
συνεργάτες τοῦ ἱστολογίου, εἶναι ὁρισμένα μόνο ἀπὸ τὰ ζητήματα
ποὺ θὰ διερευνηθοῦν στὴν παρούσα ἀνακοίνωση.
[Ἡ Ἄννα Κατσιγιάννη εἶναι Ἐπίκουρη καθηγήτρια Συγκριτικῆς Φιλολογίας, στὸ Πανεπιστήμιο Πατρῶν. Σπούδασε Νεοελληνικὴ φιλολογία, στὸ Πανεπιστήμιο Κρήτης, καὶ Συγκριτικὴ Φιλολογία στὸ Πανεπιστήμιο τῆς Σορβόννης (D.E.A, Universite de la Sorbonne Nouvelle, Paris III). Ἐκπόνησε τὴ διδακτορική της διατριβὴ στὸ Ἀριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, μὲ θέμα: Τὸ πεζὸ ποίημα στὴ νεοελληνικὴ γραμματεία. Γενεαλογία, διαμόρφωση καὶ ἐξέλιξη τοῦ εἴδους (ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ὣς τὸ 1930). Ἔχει συνεργαστεῖ μὲ διακεκριμένα ἐρευνητικὰ κέντρα (Ἰνστιτοῦτο Μεσογειακῶν Σπουδῶν, Ἵδρυμα Τεχνολογίας καὶ Ἔρευνας, Μορφωτικὸ Ἵδρυμα Ἐθνικῆς Τραπέζης, Ἑλληνικὸ Λογοτεχνικὸ καὶ Ἱστορικὸ Ἀρχεῖο, κ.ἄ.)· ἔχει διδάξει ὡς ἐπισκέπτρια λέκτωρ στὸ Πανεπιστήμιο Κύπρου, ὡς ΣΕΠ στὸ Ἑλληνικὸ Ἀνοικτὸ Πανεπιστήμιο καὶ μὲ τὸ ΠΔ 407/80, στὸ Ἀριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Ἀπὸ τὸ 2007 διδάσκει Συγκριτικὴ καὶ Νεοελληνικὴ Φιλολογία στὸ Πανεπιστήμιο Πατρῶν. Ἐπίσης, ἔχει δώσει διαλέξεις στὸ Πανεπιστήμιο Κρήτης, στὸ Ἀριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στὸ Ἐθνικὸ καὶ Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν, στὸ INALCO, στὸ Πανεπιστήμιο τοῦ Μονάχου καὶ στὸ Ἐλεύθερο Πανεπιστήμιο τοῦ Βερολίνου. Ἐρευνητικὰ ἐνδιαφέροντα (ἐνδεικτικά): Συγκριτικὴ φιλολογία, ἱστορία καὶ θεωρία τῶν λογοτεχνικῶν εἰδῶν, σχέσεις τῆς νεοελληνικῆς μὲ τὴν εὐρωπαϊκὴ λογοτεχνία (γαλλική, ἰταλική, ἀγγλικὴ) καὶ μὲ λογοτεχνίες τῶν μειονοτήτων (βαλκανικὴ καὶ τουρκοκυπριακὴ γραφή), διακαλλιτεχνικὲς σχέσεις, πολιτισμικὲς σπουδές, περιοδικὸς τύπος, λογοτεχνικὰ ἀρχεῖα, νεοελληνικὴ λογοτεχνία καὶ κριτική, μετρική, ἐκδοτική.]
* * *
Ἄννα-Μαρία Σιχάνη
Ἠλεκτρονικὰ
λογοτεχνικὰ περιοδικά,
ψηφιακὸς
ὀπτικὸς σχεδιασμὸς καὶ λογοτεχνικὴ κουλτούρα
Ἡ μαζικὴ ἐμφάνιση καὶ
διαρκῶς αὐξανόμενη κυκλοφορία ἑλληνικῶν ἠλεκτρονικῶν λογοτεχνικῶν
περιοδικῶν τὰ τελευταῖα 10 χρόνια συνδέεται τόσο μὲ τὴν ἐξάπλωση
τοῦ διαδικτύου ὡς μέσου δημοσίευσης καὶ ἐπικοινωνίας ὅσο καὶ μὲ
ἐξελίξεις στὸν εὐρύτερο χῶρο τῆς ἐκδοτικῆς ἀγορᾶς στὴν Ἑλλάδα τῆς
κρίσης, δημιουργώντας, ἕνα νέο κι ἐν πολλοῖς ἀχαρτογράφητο φαινόμενο
στὸ νεοελληνικὸ λογοτεχνικὸ πεδίο.
Στὴν ἔρευνα αὐτὴ ἐπιχειρῶ μιὰ συγκριτικὴ προσέγγιση γύρω ἀπὸ
τὸν ρόλο καὶ τὴ λειτουργία τῶν ἠλεκτρονικῶν λογοτεχνικῶν περιοδικῶν
σὲ σχέση μὲ τὸν ἱστορικὸ χαρακτήρα τῶν ἐντύπων, ὡς μέρος τοῦ λεγόμενου
«μικροῦ Τύπου» (small press). Ποιές εἶναι οἱ νέες τυπολογίες τῶν ἠλεκτρονικῶν
λογοτεχνικῶν περιοδικῶν ὡς πρὸς τὸ μέσο (ὑβριδικά, born digital, ἱστολόγια)
καὶ τὸ περιεχόμενο (πρωτότυπη λογοτεχνία, ἐξειδικευμένα λογοτεχνικὰ
εἴδη, κριτικὴ λογοτεχνίας); Ποιά εἶναι τὰ ἐμπορικὰ καὶ ἐκδοτικὰ
μοντέλα λειτουργίας τους, τὸ προφὶλ τῶν συντελεστῶν καὶ τὸ κοινὸ στὸ
ὁποῖο ἀπευθύνονται; Μὲ ποιόν τρόπο σχετίζονται μὲ τὴν ἐκδοτικὴ
καὶ λογοτεχνικὴ ἀγορὰ καὶ κατὰ πόσο ἀντικαθιστοῦν τὰ ἔντυπα περιοδικά;
Σὲ ποιό βαθμὸ καὶ μὲ ποιούς τρόπους τὰ νεοελληνικὰ ἠλεκτρονικὰ
λογοτεχνικὰ περιοδικὰ εἶναι ‘παλμογράφοι’, μαζὶ καὶ συντελεστὲς
τῆς σύγχρονης λογοτεχνικῆς κουλτούρας;
Ἐπιπλέον, ἡ παρουσίαση θὰ ἐπικεντρωθεῖ, μέσα ἀπὸ συγκεκριμένα
παραδείγματα, σὲ χαρακτηριστικὰ καὶ λειτουργικότητες τοῦ ψηφιακοῦ
ὀπτικοῦ σχεδιασμοῦ τῶν ἠλεκτρονικῶν λογοτεχνικῶν περιοδικῶν, ὅπως
ἡ ὀπτικὴ ὀργάνωση καὶ ἡ δυναμικὴ ἀνανέωση τοῦ περιεχομένου, ἡ
διαδραστικὴ συμμετοχὴ τῶν ἀναγνωστῶν/χρηστῶν, ὁ παραμετροποιημένος
αἰσθητικὸς σχεδιασμός, ἀλλὰ καὶ ἡ δημοσίευση καὶ προώθηση νέων
‘ὀπτικῶν’ εἰδῶν λογοτεχνικῆς γραφῆς, ποὺ εἴτε ὑποστηρίζονται
(flash fiction) εἴτε παράγονται ἀμιγῶς μὲ ὑπολογιστικὲς τεχνολογίες
(e-literature, code poetry). Παράλληλα, θὰ τεθοῦν καὶ ζητήματα γύρω
ἀπὸ τὴν ψηφιακὴ διατήρηση τῶν born digital λογοτεχνικῶν περιοδικῶν
γιὰ ἐρευνητικὴ/ ἱστορικὴ χρήση καὶ τὸ ἀποτύπωμά τους στὴ λογοτεχνικὴ
ἱστορία.
[Ἡ Ἄννα-Μαρία Σιχάνη σπούδασε Νεοελληνικὴ Φιλολογία στὴν Ἀθήνα σὲ προπτυχιακὸ καὶ μεταπτυχιακὸ ἐπίπεδο, συνέχισε μὲ μεταπτυχιακὲς σπουδὲς Digital Humanities στὸ Λονδίνο καὶ πρόσφατα ὁλοκλήρωσε τὴ διδακτορική της διατριβὴ στὸ Πανεπιστήμιο Ἰωαννίνων μελετώντας τὶς σχέσεις λογοτεχνίας, ἱστορίας, ἰδεολογίας, τεχνολογίας καὶ κουλτούρας στὴ μακρὰ δεκαετία τοῦ '60. Ἡ ἔρευνά της περιλαμβάνει τὴ λογοτεχνικὴ καὶ πολιτισμικὴ ἱστορία, τὴν ἱστορία τῶν μέσων, τὶς ψηφιακὲς ἀνθρωπιστικὲς ἐπιστῆμες, καθὼς καὶ πολιτισμικά, κοινωνικὰ καὶ διανοητικὰ ζητήματα γύρω ἀπὸ ψηφιακὰ περιβάλλοντα γνώσης. Μελέτες της ἔχουν δημοσιευτεῖ στὰ Digital Literary Studies, Digital Scholarship in the Humanities, Journal of Modern Greek Media and Culture, Journal of Modern Greek Studies, The Book’s Journal, Μνήμων, Historein. Ἔχει συνεργαστεῖ σὲ πλῆθος ἐρευνητικῶν προγραμμάτων ποὺ ἀφοροῦν στὴν ἐφαρμογὴ ψηφιακῶν τεχνολογιῶν στὶς ἀνθρωπιστικὲς σπουδὲς σὲ ἐθνικὸ καὶ διεθνὲς ἐπίπεδο, μεταξὺ ἄλλων μὲ τὴν Ἀκαδημία Ἀθηνῶν στὸ πρόγραμμα DARIAH-GR γύρω ἀπὸ τὸν σχεδιασμὸ καὶ τὴν κατασκευὴ ψηφιακῆς ἐρευνητικῆς ὑποδομῆς στὸν κλάδο τῆς Νεοελληνικῆς Φιλολογίας, καθὼς καὶ στὸ crowdsourcing project Transcribe Bentham (UCL). Ἐπιπλέον, ἐργάστηκε ὡς Marie Sklodowska-Curie Fellow στὸ DiXiT ITN (Huygens ING - The Hague) καὶ ὡς PhD research fellow στὸ King's Digital Lab (King’s College London). Σήμερα ἐργάζεται ὡς Post Doc Research Fellow στὸ University of Sussex & Sussex Humanities Lab.]
|
Για όσους πάνε γυρεύοντας στο χώρο της Οικολογίας και του Πολιτισμού. Υπό τη διαχείριση του Γιάννη Σχίζα
Ημέρες ορειβασίας
Δευτέρα 9 Σεπτεμβρίου 2019
Ἕνα τραπέζι ποὺ μᾶς ἀφορᾶ!
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου