Σκίαση

 

Του Γιάννη Σχίζα

Αυτό το καλοκαίρι, στα ελληνικά νησιά, στην Κρήτη και στις Κυκλάδες ιδιαίτερα-  πόσοι και πόσοι έχασαν τη ζωή τους  όταν επεχείρησαν να διανύσουν αποστάσεις, να περάσουν φαράγγια, να διασχίσουν περιοχές άγνωστες, πετρώδεις, ημιερημικές ! Ήταν ασυνήθιστα πολλοί, ήταν περιπετειώδεις άνθρωποι, είχαν το στίγμα της ανεμελιάς και της σιγουριάς στις κινήσεις τους. Ήταν  τόσοι ώστε εγώ να προτιμώ να αφήσω αυτές τις μνήμες για χατίρι  μιας  προσωπικής,  ευτράπελης περιπέτειας, από το 1978 στην Αμοργό :  Όπου   μέσα στο καυτό κατακαλόκαιρο προσπαθήσαμε – εγώ και δύο Γαλλίδες – να πάμε σε μια περιοχή ποδαράτοι και να γυρίσουμε πίσω, για να διαπιστώσουμε  περί τα  μέσα  της διαδρομής ότι είχαμε φτάσει στα όρια των δυνάμεών μας. Τελικά πλησιάσαμε αγκομαχώντας σε  ένα κατοικημένο τόπο, στον οποίο το πρώτο που είδαμε ήταν μια παλιά πινακίδα βενζινάδικου. Την καλοκοιτάξαμε και παρ’όλη την εξάντλησή μας πεθάναμε στα γέλια ! Τι συνέβαινε ; Η πινακίδα  του βενζινάδικου έγραφε  HELL, που σημαίνει  στα Αγγλικά «κόλαση», φθάναμε λοιπόν στην κόλαση, γιατί το αρχικό γράμμα “S” που είχε και δήλωνε  την εταιρεία SHELL  είχε σβηστεί, δεν ξέρω από ποια αιτία!

Ο ήλιος του καλοκαιριού μπορεί να επιφυλάσσει την κόλαση,  είναι πραγματικός δυνάστης, χτυπάει τον άνθρωπο σε πολλές κλιματικές ζώνες, με 48 και βάλε βαθμούς.

Θυμάμαι μια παλιά  μοτοσυκλετιστική διαδρομή που είχε γίνει στους δρόμους του μεταξιού, μας την παρουσίασε ο Κώστας Φωτεινάκης  και το περιοδικό «Προσανατολισμοί»,  και για την ακρίβεια ήταν η φάση  της διέλευσης από την έρημο  Γκόμπυ, οπότε ένας από τους μετέχοντες έδειξε ένα θερμόμετρο χειρός που είχε ένδειξη  51,6 βαθμούς !  Ακόμη όμως θυμάμαι  το περιοδικό Ecologist  που ανέφερε μια αφρικανική χώρα, μάλλον την Ζιμπάμπουε, όπου η θερμοκρασία υπό την σκιά ενός τυπικού δένδρου της χώρας  ήταν 31 βαθμοί, ενώ χωρίς αυτή τη σκιά η θερμοκρασία ανέρχονταν στους 70 βαθμούς !  Μέσα στο σύμπαν οι θερμοκρασίες έχουν τρομακτικές διακυμάνσεις, ξεκινάνε από το μείον 273 βαθμούς κελσίου(το απόλυτο μηδέν!) για να φθάσουν τα εκατομμύρια βαθμών, η δε Αφροδίτη είναι ένας πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος διάσημος για τις μεγάλες – αφόρητες για τον άνθρωπο – θερμοκρασίες.

ΌΤΙ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ

Ένα δοκίμιο για τη σκιά είναι ότι χρειαζόμαστε, μέσα σε συνθήκες παγκόσμιας ανόδου της θερμοκρασίας. Η θερμοκρασία είναι ένα μέγεθος που λαμβάνεται με τη χρήση ειδικών κλωβών, η οποία μας επιτρέπει να έχουμε συνολική γνώση σε πολλούς σταθμούς σε ολόκληρο τον κόσμο. Δυστυχώς, αυτοί οι θερμοκρασιακοί κλωβοί που απέχουν δυο μέτρα από το έδαφος μας επιτρέπουν αυτή την ενιαία και πλανητική γνώση μόνο εδώ και  κάμποσα χρόνια , γιατί η σημασία των μετρήσεων δεν είχε προσλάβει διεθνώς  την αξία που έχει σήμερα.

Η σκίαση είναι η ιδιότητα που έχουν ορισμένα σώματα να παρεμβάλλονται μεταξύ μιας θερμικής πηγής και του αντικειμένου, που θέλουμε να αποτρέψουμε την άνοδο της θερμοκρασίας. Από το διαδίκτυο διαβάζουμε ότι ένα χόρτο κομμένο στα 10  εκατοστά διατηρεί τη θερμοκρασία εδάφους στους 24,5 βαθμούς κελσίου, ενώ η άδεια γη φτάνει σε θερμοκρασία πάνω από 40 βαθμούς. Και έπεται συνέχεια : Η θερμοκρασία ανεβαίνει ιδιαίτερα σε περιοχές με άσφαλτο. Η συζήτηση για τις ωφέλιμες συνέπειες της σκίασης έχει πάντως  ελάχιστα προχωρήσει, ή μάλλον στην Ελλάδα έχει απομείνει στην εποχή που γίνονταν  τα έργα για την Ομόνοια. Τα έργα αυτά κατ’ αρχάς συμπληρώθηκαν  την περίοδο προ των Ολυμπιακών αγώνων στην Αθήνα και απέβησαν αρκετά προβληματικά λόγω της εμμονής τους στο τσιμέντο και της επακόλουθης επιβάρυνσης  την καλοκαιρινή περίοδο. Κάποιοι αντιτίθονταν στην λύση, που μεταγενέστερα  επί Ντόρας Μπακογιάννη ως δημάρχου  έδωσε «καρπούς» με τη φύτευση μερικών ελαιοδένδρων στην πλατεία –  ενώ οι σεσημασμένοι αντίπαλοι αυτής της ιδέας  μόνο που δεν την  παρομοίαζαν  με  την  λύση της  φύτευσης Σεγκόϊας ή πλατανιών  στην οροφή μιας πολυεπίπεδης  κατασκευής ! Στη συνέχεια, το 2019, προέκυψαν νέες ιδέες περί ανάπλασης : Ήταν η αντικατάσταση του συνόλου της υπάρχουσας επίστρωσης (επιφάνεια 4.500 τμ) με πλάκες ψυχρού υλικού, οι οποίες θα συνέβαλαν  στην μείωση της θερμοκρασίας τους θερινούς μήνες – όμως η έκθεση των πολιτών στον ήλιο είναι αμφίβολο κατά πόσο θα αναχαιτισθεί με το  «ψυχρό υλικό»,  στο οποίο θα είναι εκτεθειμένα (κυρίως) τα πόδια τους. Τελικά αυτό που απέμεινε  από την Ομόνοια, ήταν  η κατάργηση των ελαιοδένδρων  και η παραχώρηση  για τη δημιουργία σκεπασμένου χώρου σε επιχειρήσεις,  με περιποιημένους φραπέδες...

Η ΣΚΙΑΣΗ ΜΕ ΤΑ ΔΕΝΔΡΑ

Η σκίαση είναι λύση που μπορεί στην καλύτερη περίπτωση να παραχθεί από δένδρα – δένδρα κατάλληλα για την πόλη, φυλλοβόλα ώστε να αφήνουν τον ηλιασμό να προσέρχ

εται τον χειμώνα όταν τον έχουμε ανάγκη, δένδρα παράλληλα με τους δρόμους, κατάλληλα ώστε  να επιτρέπουν την   πώληση  προϊόντων  και υπηρεσιών από τις επιχειρήσεις. Θα έλεγα ακόμη : Δένδρα που θα τελούν υπό την ευθύνη των επιχειρήσεων, που θα βρίσκονται στα αντίστοιχα  σημεία του χώρου.

 

Βέβαια, τα δένδρα δεν φτάνουν για να παράγουν αυτό το αποτέλεσμα. Χρειάζονται τέντες, τέντες που να τελούν υπό την προστασία κάποιων – ας πούμε υπαλλήλων του δήμου. Οι τέντες αυτές  θα έπρεπε να εγκατασταθούν παντού όπου είναι δυνατό!  Αυτό θα απέτρεπε την καταδίκη των πολιτών  στον κλιματισμό σε εσωτερικούς χώρους – με ότι αυτό συνεπάγονταν από την άποψη των δαπανών και του υποχρεωτικού εγκλεισμού μέσα σε τέσσερεις τείχους…..