Ηλίας Αποστολίδης, δασολόγος-σύμβουλος περιβάλλοντος
Συνέντευξη στον Αρη Χατζηγεωργίου [Εφ.Συν.]
Στην αρχή έφυγαν οι κάτοικοι που ζούσαν από τα δάση. Στο τέλος, ήρθαν οι εργολάβοι να τα εκμεταλλευτούν. Στο ενδιάμεσο χάθηκαν αλλεπάλληλες μάχες με «τον στρατηγό άνεμο» και «την κλιματική κρίση». Η ιστορία της υποβάθμισης και ολοκληρωτικής απώλειας εκατομμυρίων στρεμμάτων δασικών εκτάσεων θα μπορούσε να συνοψιστεί σε αυτό το «σχήμα», τις κορυφές του οποίου διαμορφώνουν οι καταστροφικές πυρκαγιές που τα τελευταία χρόνια αυξάνονται δραματικά σε πλήθος και σε έκταση.
«Για αρχή, πρέπει να παραδεχθούμε ότι αποτύχαμε στη δασοπυρόσβεση», σημειώνει με έμφαση μιλώντας στην «Εφ.Συν.» ο δασολόγος-σύμβουλος περιβάλλοντος Ηλίας Αποστολίδης. «Εάν δεν το κάνουμε αυτό, δεν υπάρχει βάση για κάποιο νέο μοντέλο που είναι απολύτως απαραίτητο αν θέλουμε να σώσουμε οτιδήποτε κι αν σώζεται». Του ζητάμε να μας απαριθμήσει τις βασικές αδυναμίες του σημερινού μοντέλου.
Παρακολουθώντας τα δάση επί σειρά δεκαετιών, ο κ. Αποστολίδης ξεκινά την αφήγηση από την εποχή που η Δασική Υπηρεσία εκδιώχθηκε από τη δασοπυρόσβεση και ανέλαβε το έργο η Πυροσβεστική, λίγο πριν από το καλοκαίρι του 1998. «Η ηγεσία της Πυροσβεστικής τότε το επεδίωκε για να αυξήσει τις θέσεις των στρατηγών στο Σώμα.
Το 1999 προσπάθησαν να αποδείξουν αποτελεσματικότητα, όμως σε μια πυρκαγιά στον Υμηττό δυστυχώς κάηκαν τρεις πυροσβέστες. Από τότε έγινε δόγμα στην Πυροσβεστική ουσιαστικά να μην μπαίνουν στη φωτιά και να κοιτάνε από μακριά, παρακολουθώντας τα αεροπλάνα. Αυτό δεν γίνεται ούτε όταν η επέμβαση μπορεί να γίνει με κανόνες ασφάλειας, όπως στη Βόρεια Εύβοια, όπου οι κάτοικοι παρακαλούσαν για πυρόσβεση όταν η φωτιά σταμάτησε την τρίτη ημέρα λόγω αλλαγής της κατεύθυνσης του αέρα».
Οι ατσαλάκωτοι της πυρόσβεσης
Η Πυροσβεστική έκανε προσλήψεις δασολόγων και δασοπόνων, όπως και άλλων ειδικοτήτων που μπορούσαν να συμβάλουν στην οργάνωση της δασοπυρόσβεσης. «Ομως τους κράτησαν μακριά από τα κέντρα λήψης αποφάσεων, με αποτέλεσμα μια ανεκδιήγητη ηγεσία να κρατά το Σώμα σε αδράνεια, σε καθυστέρηση και τελικά σε ανυποληψία. Αντίβαρο στην ανικανότητά τους στην οργάνωση της δασοπυρόσβεσης είναι οι καλές δημόσιες σχέσεις, η δημιουργία σχέσεων με όλα τα πολιτικά κόμματα, η φυσική συμπάθεια των πολιτών που φαντάζονται μαχητές με λερωμένα ρούχα και πολύ ιδρώτα, άσχετα αν συμβαίνει αυτό ή επικρατεί το δόγμα "κοιτάμε ατσαλάκωτοι από μακριά"».
Ο έμπειρος δασολόγος σημειώνει ότι έχει γνωρίσει αξιόλογους αξιωματικούς στην Πυροσβεστική, «που ρίχνονται στις μάχες με το μυαλό και την κοινή λογική, που κάνουν σχέδια έστω και ελλιπή». Αυτό όμως δεν αλλάζει το κεντρικό συμπέρασμα ότι σήμερα «η Πυροσβεστική είναι μια αποτυχημένη υπηρεσία, που πανικοβάλλεται με την πρώτη δύσκολη φωτιά, που εξακολουθεί να κοιτάει στον ουρανό, που πείθει τους προϊσταμένους της για την ορθότητα των επιλογών της, που κρύβει όλες τις αθεράπευτες αδυναμίες της».
«Αυτή η παθογένεια αφήνει πίσω της εκατομμύρια στρέμματα καμένων δασών, κόβει το οξυγόνο των πολιτών, διαμορφώνει μια πολύ ζοφερή εικόνα για το μέλλον». Ελάχιστη απόδειξη για την αποτυχία είναι οι αναζωπυρώσεις πυρκαγιών που υποτίθεται πως είχαν αντιμετωπιστεί, «όπως συνέβη στη Ρόδο, στο Τατόι, στον Εβρο που έσβησε όταν στη μάχη μπήκαν οι Πομάκοι, στη Βόρεια Εύβοια και στο Καντήλι (νότιο μέτωπο) που το έσωσαν οι Ρουμάνοι πυροσβέστες».
«Κυβερνήσεις, κόμματα και μέσα ενημέρωσης επιμένουν να κολακεύουν την Πυροσβεστική μετρώντας, για παράδειγμα, πόσα αεροπλάνα πέταξαν. Κάποτε αυτό ήταν πιο εύκολο γιατί δεν υπήρχαν οι δορυφόροι που καταγράφουν τις καμένες εκτάσεις. Ομως η δασοπυρόσβεση είναι πραγματικός πόλεμος και η απουσία οργάνωσης είναι οφθαλμοφανής». Μα είναι δυνατόν σε έναν πόλεμο να γνωρίζει καλύτερα ένας πολίτης δασολόγος από έναν ένστολο πυροσβέστη;
«Ας δούμε τον ρόλο του συντονιστή. Οταν ξεκινά μια φωτιά, ρόλο συντονιστή παίρνει ο εν υπηρεσία αξιωματικός του τομέα. Αν εξελιχθεί και μεγαλώσει, συντονιστής αναλαμβάνει ο ανώτερός του και μπορεί να φτάσει να αναλάβει στο τέλος ο αρχηγός του Σώματος. Ακολουθείται μια στρατιωτική ιεραρχία αποτυχημένη. Ο συντονισμός πρέπει να γίνεται από αυτόν που γνωρίζει καλά την περιοχή, το "πεδίο της μάχης". Πού υπάρχουν μεγάλοι δρόμοι και αντιπυρικές ζώνες, πού υπάρχουν δύσβατα σημεία, πού υπάρχουν κάτοικοι ικανοί να βοηθήσουν, πού μηχανήματα και πού αποθέματα νερού».
Εσβηναν στη θάλασσα, τώρα στην πόλη
Και τα γνώριζαν αυτά καλύτερα τα στελέχη της άλλοτε Δασικής Υπηρεσίας; Οι δασικοί έμπαιναν μέσα στο δάσος, λέει ο κ. Αποστολίδης, «ήξεραν τι έπρεπε να κάνουν. Ηξεραν, για παράδειγμα, ότι η βασική δουλειά για να σταματήσει μια πυρκαγιά γίνεται στη διάρκεια της νύχτας που κοπάζουν οι άνεμοι. Τη νύχτα δεν φεύγεις από το δάσος αλλά δουλεύεις με το τσαπί για να ξεχωρίσεις το καμένο από το άκαυτο ώστε να μην υπάρχουν αναζωπυρώσεις. Δυστυχώς, η Πυροσβεστική δεν θέλει κανέναν στα πόδια της και εξευτελίζει τους δασολόγους. Το χειρότερο είναι ότι καταρρέει μόλις φανεί ότι η φωτιά ξεφεύγει. Χαρακτηριστικό είναι αυτό που συνέβη με την πυρκαγιά που ξεκίνησε στον Βαρνάβα. Ως τώρα λέγαμε πως φτάσαμε στο σημείο οι φωτιές να σβήνουν στη θάλασσα. Αυτή έσβησε όταν έφτασε μέσα στην πόλη! Σαν να άλλαξε το δόγμα...».
Η Δασική Υπηρεσία δεν είχε μόνο δικά της οχήματα για να επιχειρεί, αλλά γνώριζε και ποια οχήματα μπορούσε να επιτάξει σε κάθε περιοχή. Τώρα για τα λιγοστά οχήματα πρέπει να ζητά καύσιμα από την Πυροσβεστική, η οποία κράτησε μόνο «τη δόξα» που της προσφέρουν όσοι πιλότοι εναέριων μέσων συνεχίζουν να παλεύουν.
Ανάποδο δόγμα
Ο Ηλίας Αποστολίδης σχολιάζει ως «ανάποδο» και το δόγμα πυρόσβεσης που λέει ότι πρώτα σώζουμε τις ανθρώπινες ζωές, μετά σπίτια και περιουσίες και στο τέλος το δάσος. «Μα αν δεν αντιμετωπίσεις τη φωτιά στο δάσος και την αφήσεις να γιγαντωθεί, τότε είναι που θα φτάσει να απειλήσει τη ζωή. Καταστρέφουμε το μέλλον των παιδιών, το οξυγόνο μας. Η Πεντέλη κατάντησε χορτολιβαδική έκταση μετά τις τόσες φωτιές που έχουν υποβαθμίσει τα κάποτε δάση».
Κλιματική κρίση
Φταίει τελικά η κλιματική κρίση για τον πολλαπλασιασμό των πυρκαγιών; «Πιο πολύ και από το κλίμα φταίει η απομάκρυνση των κατοίκων που ζούσαν από το δάσος», υποστηρίζει ο κ. Αποστολίδης. Προφανώς, αυτό δεν είναι κάτι που συνέβη τα τελευταία χρόνια, αλλά εξελίσσεται επί δεκαετίες και δεν σώνεται επειδή κάποιος ήρθε από την πόλη και έχτισε έναν ξενώνα φιλοξενίας.
«Σταμάτησαν η διαχείριση του δάσους, η κτηνοτροφία, η υλοτομία, η ρητινοπαραγωγή. Επαψαν οι άνθρωποι να αγωνιούν για το δάσος αφού δεν ζουν από αυτό. Είδα σε πρόσφατη φωτιά τους ανθρώπους στο διπλανό χωριό να παίζουν τάβλι. Ξεχάσαμε την ορεινή οικονομία, όπως ξεχάσαμε και την ορεινή υδρονομία με τα μικρά φράγματα που συγκρατούν το νερό των πλημμυρών. Τα χειρότερα είναι μπροστά μας, δυστυχώς, αν δεν αλλάξει το μοντέλο που θα πρέπει να αξιοποιήσει όλους: τη Δασική Υπηρεσία, την Πυροσβεστική, δήμους και περιφέρειες, μετεωρολόγους, εθελοντές, ενημερωμένους πολίτες και τους ανθρώπους που ζουν στο δάσος», καταλήγει.
Προς το παρόν, πάντως, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας αναζητά τη λύση μέσα από την είσοδο ιδιωτικών επιχειρήσεων που θα μπουν στα δάση και θα τα καθαρίζουν απομακρύνοντας τη βιομάζα για να την εκμεταλλευτούν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου