1821: Τὰ Μικρὰ τοῦ Μεγάλου Ἀγώνα: Τὰ πρό­στι­μα τοῦ Εἰκοσιένα [τοῦ Ἀνδρέου Ζαΐμη]

 

ΤΩΝ ΖΑΪΜΑΙΩΝ τὸ σπί­τι δυ­στύ­χη­σε πο­λὺ με­τὰ τὸν Ἀ­γῶ­να. Ὁ Ἀν­τρέ­ας Ζα­ΐ­μης ὅ­μως κα­νέ­να πα­ρά­πο­νο πο­τὲ δὲν ἔ­βγα­λε ἀ­πὸ τὸ στό­μα του.

       — Πλη­ρώ­νω τὰ πρό­στι­μα τοῦ Εἰ­κο­σι­έ­να, συ­νεί­θι­ζε νὰ λέ­ῃ καὶ νὰ πα­ρη­γο­ρι­έ­ται.

Βι­βλι­ο­γρα­φι­κὴ ση­μεί­ω­ση τοῦ Γ. Βλα­χο­γιά­ννη: «Αἰ­ών» 4 Ἀ­πρ. 1843.

Πη­γή: Γιά­ννη Βλα­χο­γιά­ννη, Ἱ­στο­ρι­κὴ Ἀν­θο­λο­γί­α. Ἀ­νέκ­δο­τα – Γνω­μι­κά – Πε­ρί­ερ­γα – Ἀ­στεῖ­α ἐκ τοῦ βί­ου δι­α­σή­μων Ἑλ­λή­νων 1820-1864. Πα­τρι­ω­τι­κὴ χο­ρη­γί­α Ἐμ. Ἀ. Μπε­νά­κη εἰς τι­μὴν τῆς Ἑ­κα­τον­τα­ε­τη­ρί­δος τῆς Ἑλ­λη­νι­κῆς Ἐ­πα­να­στά­σε­ως. Ἀ­θῆ­ναι, 1927, σελ. 71 [Τίτλος: «142.—Τὰ πρό­στι­μα.»].

Εἰσαγωγὴ (βλ. ἐδῶ) καὶ ἐπιμέλεια ἀφιερώματος: Γιάννης Πατίλης.

Εἰκόνα: Κὰρλ Κρατσάιζεν (Karl Krazeisen, 1794-1878), Ὁ Ἀνδρέας Ζαΐμης στὸν Πόρο (1827). Μολύβι σὲ χαρτί, 16Χ12 ἑκ. (Ἐθνικὴ Πινακοθήκη).

* * * 

Τὸ πορτραῖτο τοῦ Ἀνδρέα Ζαΐμη ἀπὸ τὸν Σπυρίδωνα Τρικούπη

 

Ο ΖΑΗΜΗΣ, ἰ­σχύ­ον­τος πα­τρὸς υἱ­ὸς ἰ­σχυ­ρό­τε­ρος, ὑ­πε­ρεῖ­χεν ὅ­λων τῶν προ­ε­στώ­των τῆς Πε­λο­πον­νήσου· δι­ε­κρί­θη ἐ­πὶ τοῦ ἀ­γῶ­νος διὰ τὴν με­τρι­ο­πά­θειαν πρὸς τοὺς ἐ­χθρούς, τὴν εἰ­λι­κρί­νειαν πρὸς τοὺς φί­λους καὶ τὴν πρὸς τοὺς δε­ο­μέ­νους ἐ­πι­εί­κειαν· ἐ­με­γα­λο­φρό­νει ὡς οὐ­δεὶς τῶν προ­ϊ­στα­μέ­νων τῆς Ἑλ­λά­δος, ἀλ­λά, φύ­σει ἄ­τολ­μος, δὲν ἐ­με­γα­λο­πραγ­μό­νει· παν­θο­μο­λό­γη­τος ἦ­τον ἡ σύ­νε­σίς του καὶ ἀ­κραιφ­νὴς ὁ πα­τρι­ω­τι­σμός του, ἀλ­λ' ἐ­πε­σκί­α­ζε τὰς ἀ­ρε­τὰς ταύ­τας φι­λό­δο­ξος ἀ­λα­ζω­νεί­α, ὠ­θή­σα­σα αὐ­τὸν καὶ εἰς ἀν­ταρ­σί­αν· ἡ­γε­μο­νι­κὸν ἧ­το τὸ βλέμ­μα του, τὸ ἦ­θος του ἀ­σια­νόν, ἀ­ξι­ο­πρε­πὲς τὸ σχῆ­μα του καὶ τὸ βά­δι­σμα του σε­σο­βη­με­νον· «Τί Ζα­ή­μης τ’ Ἰ­βρα­ή­μης» ἔ­λε­γαν οἱ βλέ­πον­τες αὐ­τὸν δι­ερ­χό­με­νον· ὀ­λί­γη ἦ­τον ἡ μά­θη­σίς του, ἀλ­λὰ πολ­λὴν τὴν ἐ­δεί­κνυ­εν ὁ εὐ­ρὺς νοῦς του· ἔ­θελ­γε τοὺς ἀ­κρο­α­τάς του διὰ τῆς φυ­σι­κῆς του εὐ­γλωτ­τί­ας, καὶ ἐ­θέρ­μαι­νε τὰς καρ­δί­ας των διὰ τῶν φι­λο­γε­νῶν προ­τρο­πῶν του· ὁ πα­τρι­ω­τι­σμός του δὲν εἶ­χεν ὅ­ρια τὸν Ἰ­σθμόν, ὥς τι­νων ἄλ­λων συμ­πο­λι­τῶν του· πα­τρὶς του ἦ­τον ὅ­λη ἡ Ἑλ­λάς, καὶ εἰς ἀ­πο­λύ­τρω­σιν ὅ­λης τῆς Ἑλ­λά­δος ἠ­γω­νί­ζε­το τὸν κα­λὸν ἀ­γῶ­να· ἡ ἀ­γε­νὴς δι­ά­κρι­σις αὐ­τό­χθο­νος καὶ ἐ­τε­ρό­χθο­νος δὲν εἰ­σε­χώ­ρη­σεν εἰς τὴν καρ­δί­αν του· Ἕλ­λη­νας ἐ­ξί­σου ἐ­θε­ώ­ρει πάν­τας τοὺς ὑ­πὸ τὸν ζυ­γὸν πι­στεύ­ον­τας εἰς Χρι­στὸν ὁ­μο­γε­νεῖς του· πρό­θυ­μος ἔ­τρε­χεν εἰς τοὺς κιν­δύ­νους πρὸς ἐμ­ψύ­χω­σιν του λα­οῦ, ἂν καὶ μὴ φι­λο­πό­λε­μος· τό­σον δὲ ἀ­πεῖ­χε τοῦ ἐ­πι­δι­ώ­κειν στρα­τι­ω­τι­κὴν δό­ξαν, ὥ­στ' ἐ­χλεύ­α­ζεν αὐ­τὸς ἑ­αυ­τὸν διὰ τὴν ἐν πο­λέ­μοις δει­λί­αν του· κιν­δυ­νευ­ού­σης τῆς πα­τρί­δος, ἐ­λη­σμό­νη­σε τὴν πρὸς τὸν Κα­ρα­ϊ­σκά­κην δι­καί­αν ἔ­χθραν του, πρό­ε­δρος ἀ­να­γο­ρευ­θεὶς τῆς κυ­βερ­νή­σε­ως, καὶ χά­ριν τῆς κοι­νῆς σω­τη­ρί­ας τῷ ἔ­δω­κεν ὅ­σην ἐ­ξου­σί­αν δί­δει τις μό­νον τοῖς πι­στοῖς φί­λοις του· «ἡ πα­τρίς,» εἶ­πε, «θέ­λω νὰ σω­θῇ, καὶ ἂς με­γα­λυν­θῇ ὁ ἐ­χθρός μου»· με­τὰ τὴν ἀ­κά­θε­κτον πρό­ο­δον τῶν Αἰ­γυ­πτί­ων ἐ­πά­τη­σε τὴν Πε­λο­πόν­νη­σον, ἂν καὶ προ­γε­γραμ­μέ­νος, εἰ­πὼν πρὸς τοὺς συμ­πο­λί­τας του ἰ­δόν­τας αὐ­τὸν ἀ­προσ­δο­κή­τως· «ἤλ­θα ν’ ἀ­πο­θά­νω με­θ' ὑ­μῶν·» ἐ­πλη­γώ­θη ἡ φι­λο­τι­μί­α του δι­ό­τι τὸ ἐν Ζα­κύν­θῳ συν­τα­χθὲν πε­ρὶ τῆς ἀγ­γλι­κῆς προ­στα­σί­ας ἔγ­γρα­φον ἐ­θε­ώ­ρει τὸν Κο­λο­κο­τρώ­νην Πε­λο­πον­νη­σιά­ρχην· ἀλ­λ' ἐ­πει­δὴ ἐν τοῖς δει­νοῖς ἐ­κεί­νοις και­ροῖς ἐ­νο­μί­ζε­το σω­τή­ριον, τὸ ὑ­πέ­γρα­ψεν εἰ­πὼν τῷ Κο­λο­κο­τρώ­νη ἐ­νώ­πιον πολ­λῶν· «δὲν θὰ σοὶ πα­ρε­χώ­ρουν τὰ πρω­τεῖ­α, ἂν δὲν ἔ­βλε­πα κιν­δυ­νεύ­ου­σαν τὴν πα­τρί­δα·» διὰ τὸν αὐ­τὸν λό­γον κα­θυ­πέ­βα­λεν αὐ­θόρ­μη­τος ἑ­αυ­τὸν ὑ­πὸ τὰς δι­α­τα­γὰς τοῦ ἀν­τι­ζή­λου του τού­του κα­θ’ ὅ­λας τὰς ἐ­πὶ τοῦ Ἰ­βρα­ή­μη ἐκ­στρα­τεί­ας· εἶ­χέ τι ἰ­δι­αί­τε­ρον χα­ρα­κτη­ρι­στι­κὸν ὁ ἀ­νὴρ οὗ­τος· ἐν τῇ ὑ­πε­ρη­φά­νεια του ἦ­τον ἀ­ξι­α­γά­πη­τος· συμ­πο­λι­τευ­ό­με­νοι καὶ ἀν­τι­πο­λι­τευ­ό­με­νοι τὸν ἐ­τί­μων διὰ τὸν χα­ρα­κτῆ­ρά του καὶ τὰς κοι­νω­νι­κὰς ἀ­ρε­τὰς του· «πολ­λά­κις ἀν­τε­πο­λι­τεύ­θην τὸν Ζα­ή­μην,» ἔ­λε­γεν ὁ Κο­λο­κο­τρώ­νης, «ἀλ­λὰ πο­τὲ δὲν τὸν ἐ­μί­ση­σα».

[Σπυ­ρί­δω­νος Τρι­κού­πη, Ἱ­στο­ρί­α τῆς Ἑλ­λη­νι­κῆς Ἐ­πα­να­στά­σε­ως. Ἔκ­δο­σις δευ­τέ­ρα, Ἐ­πι­θε­ω­ρη­θεῖ­σα καὶ δι­ορ­θω­θεῖ­σα, Τό­μος Δ’, Ἐν Λον­δί­νῳ, ,α­ωξβ’. σελ. 7-9.]

Εἰκόνα: Κὰρλ Κρατσάιζεν (Karl Krazeisen, 1794-1878), Ὁ Ἀνδρέας Ζαΐμης στὸν Πόρο (1828). Λιθογραφία σὲ χαρτί, 28,8Χ23 ἑκ. (Ἐθνικὴ Πινακοθήκη).