Με αφορμή την αναδρομική έκθεση του Γιώργου Ιωάννου "Εσωτερική Διαδρομή"

 

 

στην Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων από 30 Νοεμ. 2022- 29 Ιαν. 2023)

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΚΩΣΤΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΣ

 Ο Γιώργος Ιωάννου γεννήθηκε το 1926 στην Αθήνα. Θεωρείται ο βασικός εκπρόσωπος της Pop Art στην Ελλάδα. Έκανε σπουδές ζωγραφικής στην Αθήνα με δασκάλους τους Κωστή Ηλιάδη και Θεόδωρο Δρόσο και στη συνέχεια στο Παρίσι στην Académie Julian. Ακολούθησαν πολλά ταξίδια μελέτης στα καλλιτεχνικά κέντρα της Ευρώπης, Βέλγιο, Ολλανδία, Ιταλία, Γαλλία, Αγγλία. Στυλιστικά ο Ιωάννου κινήθηκε στον πολυδιάστατο χώρο της Ποπ Αρτ και των κόμικς, με διάχυτη την κριτική παραστατικότητα και πέτυχε να δημιουργήσει ένα χαρακτηριστικό προσωπικό ιδίωμα. Αν και ξεκίνησε ενδιαφερόμενος για το τοπίο, τη νεκρή φύση, τα εσωτερικά αλλά και την ανθρώπινη μορφή και είχε ακολουθήσει στα πρωιμότερα έργα του τις αντιλήψεις του ιμπρεσιονισμού προσχώρησε σχεδόν παράλληλα με τους κορυφαίους αγγλοσάξωνες  του είδους στην αναπτυσσόμενη διεθνώς ποπ αρτ.  

Η πρώτη ατομική εκθεσιακή παρουσίαση του στην Αθήνα έγινε το 1959 στη γκαλερί Ζυγός. Ακολούθησαν πολλές ατομικές εκθέσεις και παρουσιάσεις σε γκαλερί της Αθήνας, όπως στη γκαλερί Νέες Μορφές, 1966, στη γκαλερί Άστορ, 1969, 1971,1975, στη  γκαλερί ΩΡΑ, 1973, 1978, 1979, στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, 1982, 1989, Αίθουσες Τέχνης Επίπεδα, 1992 κ.α. Εκθέσεις του διοργανώθηκαν και σε πόλεις του εξωτερικού, όπως στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Οστάνδης, στη γκαλερί Isy Brachot, Βρυξέλλες, της οποίας υπήρξε μόνιμος συνεργάτης, στη γκαλερί Pagani, Μιλάνο κ.α.

Συμμετείχε επίσης σε πολυάριθμες ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ανάμεσα στις οποίες στην Μπιενάλε της Βενετίας το 1970 και στα σημαντικά "Ευρωπάλια" στις Βρυξέλλες το 1982, στις αίθουσες τέχνης Isy Brachot (Βρυξελλες), Grosvenor Galleries Λονδίνο, Εnglish Speaking Union (Εδιμβούργο), Ateneui Roman (Boυκουρέστι), C.N.A Gallery (Σικάγο), κ.α. Η δουλειά του έχει βραβευθεί μεταξύ άλλων στον Πανευρωπαϊκό Διαγωνισμό Prix Europa de Peinture de la Ville d' Ostende, με έπαθλο την ατομική έκθεση του στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Οστάνδης. Μεταξύ των μελών της κριτικής επιτροπής ήταν γνωστές προσωπικότητες των τεχνών, οι: Hodin, Apollonio, Argan, Penrose, Restany και Matney.

Η καλλιτεχνική του δημιουργία περιλαμβάνει την ενασχόληση του με την χαρακτική τέχνη, στο πλαίσιο της οποίας εκδόθηκε το "Λεύκωμα 1940-1974" με εκατό μονοτυπίες εμπνευσμένες από τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο, την Κατοχή, την Αντίσταση, τον Εμφύλιο και την Δικτατορία. Το 2001 κυκλοφόρησε το φωτογραφικό λεύκωμα “Η Αθήνα μέσα από τις καρτ ποστάλ του παρελθόντος”. Έχει ασχοληθεί με τη μελέτη θεμάτων τέχνης και κείμενα του έχουν δημοσιευθεί στον ημερήσιο και περιοδικό αθηναϊκό τύπο. Έργα του έχουν αγοραστεί από Μουσεία, Πινακοθήκες, Οργανισμούς, όπως το Μusee des Beaux Arts d' Ostende, την Εθνική Πινακοθήκη, την Πινακοθήκη της Ρόδου, το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, τη γκαλερί House of Ritchie του Τορόντο, τη Στέγη Καλών Τεχνών και Γραμμάτων, τα Υπουργεία Παιδείας, Προεδρίας Κυβερνήσεως, Πολιτισμού. Επίσης έργα του βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα, στο Βέλγιο, στην Ιταλία, στη Γαλλία, στην Αγγλία, στην Αμερική και στον Καναδά. Το 2012 τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών για το σύνολο του καλλιτεχνικού του έργου. Αποβίωσε στην Αθήνα το 2017.

Ο Γιώργος Ιωάννου υιοθετώντας τα κύρια εκφραστικά  χαρακτηριστικά της ποπ αρτ και χρησιμοποιώντας την τεχνική των κόμικς, στράφηκε στην κριτική σάτιρα της κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας, δημιουργώντας συνθέσεις με σουρεαλιστική ατμόσφαιρα, εικονογραφική δομή,  συμβολικούς υπαινιγμούς και συνθηματικές επισημάνσεις για την υλική και τεχνολογική κατάσταση. Η ιστορικός τέχνης Δρ. Ντόρα Ηλιοπούλου-Ρογκάν αναφέρει στον κατάλογο της έκθεσης έργων του στις Αίθουσες Τέχνης Επίπεδα το 1992: "η πολλαπλά μέχρι τώρα εξακριβωμένη οντότητα αποκαλύπτεται με τις δημιουργίες του Γιώργου Ιωάννου: συνθέσεις που μεταγγίζουν όσο γίνεται πιο ποιητικά και συνάμα καίρια το άγχος της τεχνολογίας στο αποκορύφωμα της. Το αδυσώπητο και συνάμα αμετάκλητο πέρασμα του χρόνου με όλες τις εντάσεις και τις πιέσεις που αυτό συνεπάγεται".

Με τον Γιώργο Ιωάννου και την έγκριτη δημοσιογράφο σύζυγο του Όλγα Ιωάννου γνωρίστηκα στην γκαλερί Dada στην Αθήνα περί το 1986 που ήμουν καλλιτεχνικός διευθυντής και έκτοτε είχαμε συχνές συναντήσεις και συζητήσεις για φλέγοντα εικαστικά θέματα σε εκθέσεις, όπου η σύζυγος του πάντοτε μου έδινε κείμενα συνεντεύξεων του και παρουσιάσεων σε έντυπα τέχνης. Είχαν όμως εντυπωσιαστεί ευχάριστα όταν τους έδειξα ένα από τα πρώτα pop art έργα του Ιωάννου που είχα αποκτήσει φοιτητής το 1982 για την προσωπική συλλογή μου και ήταν από τα πλέον προσφιλή μου εικαστικά αποκτήματα.

 Ο ίδιος ο Γιώργος Ιωάννου, ομολογουμένως ιδιόρρυθμος, εσωστρεφής και ταυτόχρονα ευρηματικός και αυστηρός λεπτολόγος ανέφερε σε συνέντευξη σχετικά με τα έργα του: "Η δημιουργία μου καθορίζεται από την μεταφορά σε αυτήν της προσωπικής μου σχέσης με την περιβάλλουσα πραγματικότητα. Η σχέση αυτή καθορίζεται τόσο από τις συγκινησιακές όσο και τις αρνητικές επιρροές που δέχομαι από την επαφή μαζί της. Επειδή είμαι άτομο με εσωτερική αυτάρκεια, έχω τη δυνατότητα να διατηρώ προσωπική άποψη στην επαφή μου με την αντικειμενική πραγματικότητα, να δέχομαι τις εκλεκτικές επιρροές και να αντιμετωπίζω κριτικά τις αρνητικές καταστάσεις. Το σύνολο του έργου μου καθορίζεται από τις αντιθέσεις αυτές, που αποτελούν θέση, αλλά και γενικότερη φιλοσοφία ζωής."

Η ποιητική pop art του Γιώργου Ιωάννου στην Ελληνική της εκδοχή με την κοινωνική της κριτική διάσταση και την αντίδραση της στα καθηλωμένα πρότυπα των δεκαετιών που αναπτύχθηκε, θα αποτελεί ένα σημείο αναφοράς στην ιστορία της απαρχής της pop αισθητικής στην νεοελληνική τέχνη. Το ευρύ εικονογραφικό φάσμα της εικαστικής του κατάθεσης που είχε βάση την θεωρητική πεποίθηση του για την τέχνη, ως μοχλό για καλύτερη ποιότητα ζωής, παραμένει δυναμικό και επίκαιρο για τις αισθητικές συγκρούσεις και τον ελαστικό κοινωνικό παλμό της εποχής μας.

Κώστας Ευαγγελάτος

Ζωγράφος, λογοτέχνης, θεωρητικός της τέχνης.

(Το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στο ένθετο Art and Business της εφημ. ΑΞΙΑ)