Τα νησιά και τα μάτια μας : Πάτμος

 

 

Του Γιάννη Σχίζα

Ποντίκι 24.11.22

Η Πάτμος είναι το βορειότερο νησί των Δωδεκανήσων, απέχει μόλις 25  μίλια από τις τουρκικές ακτές, είναι ένα νησί μινιατούρα που λάμπει με την  εκκλησιαστική σημασία του. Πολύ πριν ο Φράνσις Φορντ Κόπολα εμπνευστεί τo «Αποκάλυψη τώρα » με μια  συγκλονιστική καταγγελία του πολέμου στο  Βιετνάμ-   ο Ευαγγελιστής  Ιωάννης έγραψε  την «Αποκάλυψη» που ήταν και παρέμεινε  ιερό κειμήλιο του Χριστιανισμού. Αυτό το νησί των  34 τετραγωνικών χιλιομέτρων, που υπολείπεται πολύ σε έκταση  σε σχέση με τη Σύρο (84 τ. χλμ) ή την Μύκονο (86τ.χλμ),  δεν περιορίζεται στην μυστικιστική ατμόσφαιρα και στην επακόλουθη εσωτερική αναζήτηση  που της προσδίδει η συγγραφή των προφητειών του Ιωάννη αλλά  αποτελεί ιδανικό προορισμό για φυσιολάτρες και πεζοπόρους  που προτιμούν να βαδίζουν στα διάφορα τοπία του.

Το βραχώδες και ηφαιστιογενές έδαφός της ορθώνεται   στην υψηλότερη κορυφή του Προφήτη Ηλία- που είναι 270 μέτρα- ενώ η περιπετειώδης ακτογραμμή της περιελίσσεται σε  πλήθος ακρωτηρίων. Στην Βορειοδυτική της πλευρά βρίσκεται η ηφαιστιογενής περιοχή Ζουλούφι, όπου η λάβα κύλησε και πάγωσε στη θάλασσα συνθέτοντας ένα απόκοσμο σκηνικό.

Πολλά ενδιαφέροντα μπορεί να ανακαλύψει κανείς,  τόσο στον «αστικό ιστό» του νησιού, όσο και έξω από αυτόν : Είναι τα λαβυρινθώδη καλντερίμια και τα αρχοντικά, είναι  οι ωραίες παραλίες με το  νερό «να το πιείς», πάνω δε απ’ όλα είναι το επιβλητικό μοναστήρι – κάστρο και ταυτόχρονα βιβλιοθήκη! -  του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου,το οποίο  χτίστηκε τον 11^ο αιώνα επί Αλεξίου Α του Κομνηνού και γύρω από το οποίο αναπτύσσονταν η παλιά πόλη. Τα στενά δρομάκια του νησιού ήταν  μια ωραία άμυνα στη ζέστη του καλοκαιριού και πιθανόν στις επιδρομές διαφόρων υποψήφιων πλιατσικολόγων που ζητούσαν να βάλουν χέρι στους καλλιτεχνικούς θησαυρούς του. Κατά τα άλλα  ξαφνιάζει ο τρόπος κατασκευής των παραδοσιακών κατοικιών του νησιού,  που χρησιμοποιούσαν για τις στέγες κυπαρισσόξυλα με στρώσεις αστοιβής(ένα είδος θάμνου που βγαίνει στην Πάτμο), φύκια και χώμα.

ΒΡΑΒΕΥΣΗ και ΑΔΙΕΞΟΔΑ

 

Το νησί τιμήθηκε και βραβεύτηκε όσο κανένα άλλο, και μάλιστα η βράβευσή του έχει ιστορία πολλών δεκαετιών :Με αποφάσεις του Υπουργού Πολιτισμού των ετών 1971 και 1972, η νήσος Πάτμος έχει στο σύνολό της κηρυχθεί αφενός ως τόπος ιστορικός και τοπίο χρήζον ιδιαιτέρας προστασίας (24151/15.12.1971, Β ́1029/1971) και αφετέρου ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και ως τόπος ιστορικός και ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους (28457/9.10.1972, Β ́847/1972). Με το Προεδρικό Διάταγμα  της 19.10.1978  η Πάτμος κηρύχθηκε παραδοσιακός οικισμός και με τον νόμο 1155/1981  αναγνωρίσθηκε ως Ιερά Νήσος. Το 1999 η Unesco κατέταξε την Χώρα της Πάτμου, το Μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου και το Σπήλαιο της Αποκάλυψης ως Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς, ενώ η Πάτμος συμπεριελήφθη στο δίκτυο COESIMA (Eυρωπαϊκή Συνεργασία Μειζόνων Χώρων Υποδοχής), σαν ένας από τους επτά σημαντικότερους τόπους προσκυνήματος στην Ευρώπη.

Αυτές οι «τιμές» φαίνεται ότι κράτησαν για αρκετό χρόνο  τη φυσιογνωμία του νησιού αλώβητη. Όμως το πλήρωμα του χρόνου δεν άργησε να έλθει, οπότε η Πάτμος  άθελά της έγινε υποψήφια  για νησί του μαζικού τουρισμού. Η αίγλη του νησιού, λόγω των προφητειών του Ιωάννη, εντυπωσίασε τους τουρίστες, ιδιαίτερα αυτούς που έβλεπαν ως παρεμφερείς  τις προφητείες αυτές με τις αντίστοιχες του Νοστράδαμου ! Ο αέρας  της μεταφυσικής δεν άργησε να προσκομίσει νέες πρακτικές.

Στην Πάτμο τα κρουαζιερόπλοια αράζουν έξω από το λιμάνι, εάν δεν υπάρχει καράβι της γραμμής και οι επισκέπτες μεταφέρονται με βάρκες στη Σκάλα . Οι σοφολογιότατοι των σχετικών σχεδιασμών  υπολογίζουν ότι με την κατασκευή μιας νέας προβλήτας, μήκους 220 μέτρων, θα αυξήσουν την κίνηση του λιμανιού και θα επωφεληθούν τα πούλμαν, τα ταξί, οι μαγαζάτορες, οι τουριστικοί πράκτορες, επί πλέον δε  θα αυξηθούν τα έσοδα του Μοναστηριού από τις επισκέψεις.

ΑΝΤΙΡΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΠΑΤΜΟΥ

Ο Σύλλογος , υπερασπιστής της αξίας του φυσικού τοπίου του νησιού, προτάσσει τον σεβασμό της «φέρουσας ικανότητάς» του , ταυτόχρονα όμως κραδαίνει τα αποτελέσματα μιας πρόσφατης μέτρησης (Αύγουστος 2020) των ρύπων στην Πάτμο. Σύμφωνα με αυτήν, η ρύπανση σε μονάδες AQI κυμαίνονταν στο νησί μεταξύ 45 ελαχίστης  και 141 μεγίστης, ενώ στην Αθήνα το ίδιο νούμερο ήταν 13 έως 181 και στις Βρυξέλλες ήταν μεταξύ 7 και 118! Το συμπέρασμα που έβγαινε  από αυτή την καταμέτρηση, είναι ότι οι ρυπαίνουσες πηγές στην Πάτμο ήταν μεγαλύτερες από αυτές των Βρυξελλών και συγκρίσιμες με την Αθήνα ! Και φυσικά επρόκειτο  να γίνουν περισσότερες, σε περίπτωση αύξησης των φορτίων του λιμανιού…

Ο Σύλλογος υποστηρίζει ότι η φέρουσα ικανότητα του νησιού δεν μπορεί να ανταποκριθεί στην αύξηση της μαζικής επίσκεψης  π.χ. κατά 2000 επισκέπτες, λαμβανομένου υπόψη ότι μόνον  η   κίνηση που γίνεται στο τμήμα του δρόμου Σκάλα προς Χώρα,  είναι μόλις 3 χιλιόμετρα…Εξ άλλου οι υποδομές του νησιού – ύδρευση, αποχέτευση, αποκομιδή σκουπιδιών - δεν αντέχουν σε πολύ μεγάλο αριθμό επισκεπτών, ενώ η αλλοίωση της φυσιογνωμίας του λιμανιού (που έχει παραμείνει στην ίδια κατάσταση για απεριόριστο χρόνο…)θα είναι αισθητή.

Το νησί είναι  ένα είδος άτυπου Αγίου Όρους ή Γκαλαπάγκος της Ορθοδοξίας, που και αυτά έχουν θεσπίσει όριο στην προσέγγιση των ξένων επισκεπτών : Στα νησιά που έγιναν διάσημα γιατί τροφοδότησαν την σκέψη του Δαρβίνου, η ανεξέλεγκτη παρουσία ανθρώπων έχει δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα, έτσι ώστε οι αρχές να επιβάλλουν -μεταξύ άλλων μέτρων- 14 κανόνες ασφαλείας και σεβασμού της φύσης...

Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ

Ο Σύλλογος προτείνει να παραμείνει το υπάρχον καθεστώς ως προς την κρουαζιέρα αλλά να γίνονται αυστηρότεροι έλεγχοι όσον αφορά τα καύσιμα και τα φίλτρα που χρησιμοποιούνται, όπως και τα λύματα και απόβλητα των καραβιών.Μάλιστα δε εύχεται τα χρήματα που έχουν προϋπολογιστεί για το έργο να δοθούν ώστε να γίνει ένας περιφερειακός δρόμος και να ενισχυθούν οι υποδομές του νησιού.

Προς το παρόν , εκκρεμεί προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά της νέας προβλήτας, που θα  συζητηθεί τον Ιανουάριο. Μέχρι τότε, θα περιμένουμε…