ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΟΛΙΤΩΝ ΙΕΡΑΠΕΤΡΑΣ

 Η Επιτροπή Πολιτών Ιεράπετρας ως ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Επιτροπής του Παγκόσμιου Κοινωνικού Οργανισμού για την κληρονομιά Our World Heritage (OWH) ζητά την αλληλεγγύη της διεθνούς κοινότητας και των άλλων αδελφών εθνικών επιτροπών του Οργανισμού για την υπεράσπιση της κληρονομιάς στην Ελλάδα.

Καλεί επίσης σε συντονισμένη δράση για την υπεράσπιση της φυσικής-πολιτιστικής κληρονομιάς μας, τους πολιτιστικούς και οικολογικούς συλλόγους, τα εργατικά, τα αγροτικά σωματεία και συλλόγους της χώρας.

Στην Ελλάδα αυτές τις μέρες, ξαφνικά, χωρίς διάλογο, ψηφίστηκε νομοθετική τροπολογία που ανατρέπει την σχέση του Ελληνικού κράτους με την πανανθρώπινη κληρονομιά μας.
Η νομοθετική αυτή τροπολογία με τίτλο «Παραχωρήσεις ακινήτων για ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας» στην ουσία, γυρίζει τουλάχιστον ένα αιώνα πίσω την αντιμετώπιση της κληρονομιάς μας, ενώ έρχεται σε σύγκρουση με το Ελληνικό σύνταγμα και τις διεθνείς συμβάσεις - συνθήκες που δεσμεύουν το Ελληνικό κράτος.

Ειδικότερα, η τροπολογία προβλέπει ότι με απόφαση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων δύναται να παραχωρούνται ακίνητα, ανεξάρτητα έκτασης, για εγκατάσταση σταθμών ηλεκτροπαραγωγής από Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και συστημάτων αποθήκευσης χωρίς δημοπρασία και μετά από αίτηση του εκάστοτε ενδιαφερόμενου. Μέσα από την τροπολογία αυτή τα συναρμόδια υπουργεία (και το Υπουργείο Πολιτισμού) εντάσσουν στο ίδιο ακριβώς πλαίσιο και τους αρχαιολογικούς χώρους, τους ιστορικούς χώρους, άρα και τα φυσικά ιστορικά τοπία ως τέτοια καθώς αναφέρεται ότι: “το παρόν εφαρμόζεται και επί ακινήτων (της παραγράφου 1) τα οποία αποτελούν αρχαιολογικούς χώρους, αρχαιολογικές ζώνες προστασίας, ιστορικούς τόπους, τόπους πλησίον μνημείων ...κλπ. (..εν γένει σε ακίνητα περιοχών που εμπίπτουν στο νόμο 48-58 του 2021).
Στην τροπολογία επίσης σημειώνεται ότι τα παραπάνω ακίνητα θα παραχωρούνται μετά τη σύμφωνη γνώμη των αρμόδιων υπηρεσιών του υπουργείου πολιτισμού.

Στην ουσία πέρα του ότι η νομοθετική αυτή ρύθμιση έρχεται σε σύγκρουση με τις διεθνείς δεσμεύσεις του Ελληνικού κράτους και το ίδιο το πνεύμα του Ελληνικού συντάγματος, είναι βαθιά σκοταδιστική.
Η αναφορά για την απαίτηση σύμφωνης γνώμης του ΥΠΠΟΑ με κανένα τρόπο δεν συνιστά μηχανισμό για την προστασία των διαφόρων μορφών της κληρονομιάς μας.
Το αντίθετο!
Εδώ και αρκετά χρόνια τοπικές κοινωνίες και επιστήμονες διαφόρων κλάδων βρίσκονται σε μια διαρκή διαπάλη με τις υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ σε σχέση με ανατροπές και καταστροφές μνημειακών χώρων και φυσικών ιστορικών τοπίων σε όλη την Ελληνική επικράτεια. Εκατοντάδες συμπολίτες μας από όλη την Ελλάδα έγιναν θύματα κρατικής βίας και διώκονται για την υπεράσπιση της οικουμενικής μας κληρονομιάς. Σε όλη την Ελλάδα εντείνονται οι ανατροπές και καταστροφές διαφόρων ποιοτήτων κληρονομιάς.
Οι πράξεις δεν μπορούν να γίνουν αντιληπτές ως κάποια εξαίρεση αλλά προβάλουν ως λυπηρός κανόνας. Δεν συνάδουν σε καμία περίπτωση με το πνεύμα ολιστικής προσέγγισης και διαλόγου που πρέπει να διακρίνει την σχέση των σύγχρονων κοινωνιών με τα μνημεία και την κληρονομιά στο σύνολο της.
Το υπουργείο πολιτισμού είτε έχει αμελήσει, είτε έχει με την πολιτική του συνδράμει σε αυτή την εξέλιξη. Η νέα αυτή νομοθετική ρύθμιση αποτελεί μια άκρως αρνητική εξέλιξη που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο πέρα του ότι ανατρέπει την σχέση των τοπικών κοινωνιών με τα μνημεία τους και την κληρονομιά τους, αφήνει το βάρβαρο αποτύπωμα της στην ίδια την φύση, στην στρωματογραφία, στην γεωχημεία κλπ. των τοπίων. Έτσι, οι λογής βίαιες παρεμβάσεις συνθέτουν από μόνες τους ένα ξεχωριστό στάδιο στην ιστορία της εξέλιξης της σχέσης μας με τα μνημεία και την κληρονομιά.

Δυστυχώς η κυρίαρχη αρχαιολογική, μνημειολογική προσέγγιση του υπουργείου, ούτε θέλει μα ούτε μπορεί να κατανοήσει αυτή την διάσταση και την ανάγκη διεπιστημονικής - ολιστικής προσέγγισης.
Το τσιμέντωμα του χώρου της Ακρόπολης των Αθηνών, η καταστροφή του Αρχαιολογικού μνημείου “Θησαυρός” της οδού Βενιζέλου που έφεραν στο φως οι αρχαιολόγοι κατά τις εργασίες στο Μετρό Θεσσαλονίκης αν και γνωστά παραδείγματα στους αρχαιολόγους και τους επιστήμονες της κληρονομιάς όλου του κόσμου, στην ουσία αποτελούν μόνο την “κορυφή του παγόβουνου”.
Συνθέτουν εκφράσεις του ίδιου προβλήματος που κατακλύζει τα διάφορα περιβαλλοντικά πλαίσια και τις διάφορες ποιότητες της πανανθρώπινης μας κληρονομιάς. Η κοινή κατάθεση από το ΥΠΠΟΑ της καταστροφικής για την κληρονομιά τροπολογίας αναδεικνύει την αδυναμία του Υπουργείου και των Υπηρεσιών του όχι μόνο να προστατέψουν σύμφωνα με τις επιταγές του συντάγματος, και των διεθνών συνθηκών προστασίας της κληρονομιάς, μα ακόμα και να μην μπορούν να αντιληφθούν θεμελιώδεις διαστάσεις των ζητημάτων που άπτονται της κληρονομιάς όπως αυτές απορρέουν από τις διεθνείς συμβάσεις.
Η χαοτική και ιδεοληπτική προσέγγιση του Υπουργείου, έχει σε μεγάλο βαθμό τις ρίζες της αφενός στην εννοιολογικά σαθρή νομική προσέγγιση των ζητημάτων της κληρονομιάς και αφετέρου στις παροδικές “ανάγκες της οικονομίας” και των λογής συμφερόντων που στις συνθήκες κρίσης πιέζουν για νέα πεδία κερδοφορίας μέσω των ΑΠΕ.

Ταυτόχρονα η πολιτική ελίτ της Ελλάδας μέσω της νομικής αυτής «διευθέτησης» προσπαθεί να «νομιμοποιήσει» «από την πίσω πόρτα» ανατροπές και καταστροφές μνημειακών συνόλων, φυσικών ιστορικών τοπίων που εξελίσσονται τα τελευταία χρόνια σε όλη τη χώρα.

Η καταστροφή- ανατροπή του «Ενιαίου Αρχαιολογικού Χώρου» του ισθμού Ιεράπετρας, οι αντίστοιχες ανατροπές, καταστροφές αρχαιολογικών και ιστορικών τόπων και φυσικών ιστορικών τοπίων στην Εύβοια, στη Μάνη, στην Τήνο, στην Άνδρο στις νησίδες και στα “παρθένα” βουνά της ηπειρωτικής Ελλάδας συνθέτουν την μεγάλη, τραγική εικόνα που ουδεμία σχέση δεν έχει με τις σύγχρονες προσεγγίσεις της κληρονομιάς.

Οι κυβερνήσεις τουλάχιστον των τελευταίων 15 ετών όπως και η συνδεόμενη τοπική διοίκηση φέρουν τεράστια ευθύνη για αυτή την εξέλιξη.

Ευθύνη όμως έχουν και οι επιστημονικοί φορείς που όχι μόνο δεν κατάφεραν να προβλέψουν αυτή την εξέλιξη αλλά βρέθηκαν και εντελώς απροετοίμαστοι από θεωρητική και πρακτική άποψη να αντιμετωπίσουν τέτοιας ποιότητας προβλήματα.
Σε κάθε περίπτωση είναι μια λογική εξέλιξη καθώς πολλοί επιστήμονες με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο (μέσα από λογής κρατικοδίαιτα πρότζεκτς, χρηματοδοτήσεις κλπ.), έστω και άθελά τους, αναπαράγουν την κυρίαρχη μυστικιστικού και ανθρωποκεντρικού χαρακτήρα κατανόηση των εννοιών της πολιτιστικής και της φυσικής κληρονομιάς οι οποίες προσεγγίζονται ως έννοιες αυτόνομες. Με τον ένα η τον άλλο τρόπο ως κοινωνία συνεχίζουμε να προσεγγίζουμε τα φυσικά ιστορικά περιβάλλοντα, την φύση, την κληρονομιά μας ως πεδίο, ως αντικείμενο.

Η τελευταία αυτή νομική «διευθέτηση» των σχέσεων μας ως κοινωνία με τα μνημεία και την κληρονομιά έρχεται σε σύγκρουση με το πνεύμα του Ελληνικού συντάγματος. Το κράτος σύμφωνα με τη λογική που διέπει το Ελληνικό σύνταγμα είναι διαχειριστής της κληρονομιάς η οποία ανήκει με ισότιμο τρόπο σε όλο τον ελληνικό λαό, ενώ έχει νομικά κατακτηθεί εδώ και πολλά χρόνια η οικουμενική της διάσταση.

Γίνεται φανερό ότι αυτού του χαρακτήρα η παραχώρηση σε λογής εταιρείες ενέργειας και η αλλότρια-καταστροφική χρήση της κληρονομιάς που δρομολογείται μέσω του νέου νόμου, ακυρώνει την «ισότιμη νομή επί των πολιτιστικών αγαθών», ακυρώνει όμως στην ουσία και την ελεύθερη πρόσβαση, άρα και την ίδια την προστασία.
Οι τέτοιου βίαιου χαρακτήρα επεμβάσεις μεταλλάσσουν με ανάλογο βίαιο (και μόνιμο) τρόπο την όποια αφηγηματική ικανότητα των μνημειακών συνόλων.
Άρα το ύψιστο αυτό αγαθό απαλλοτριώνεται όχι μόνο απ’ τις τοπικές κοινωνίες, το κοινωνικό σύνολο και την ανθρωπότητα του σήμερα, αλλά και από τις επόμενες γενιές. ( Για μια σύγχρονη προσέγγιση που θα υπερασπίζεται και τα δικαιώματα άλλων μορφών ζωής στην ύπαρξη τους και στην κληρονομιά είμαστε ακόμα πολύ μακριά.)
Το νομοθετικό αυτό πραξικόπημα έρχεται σε κατάφορη σύγκρουση με τις διεθνείς δεσμεύσεις όπως αυτές προκύπτουν με βάση τις διεθνείς συμβάσεις και σύμφωνα.

Η εποχή της «Ανθρωποκαίνου» και το σύγχρονο στάδιο της, αυτό της «μεγάλης επιτάχυνσης», όπως αυτές έχουν ορισθεί από τις φυσικές επιστήμες και τις διεπιστημονικές διεθνείς επιτροπές κατακλύζουν τώρα τα ποικίλου χαρακτήρα περιβάλλοντα και σφαίρες. Έτσι, κατακλύζονται και μεταλλάσσονται όχι μόνο τα αστικά ή βιομηχανικού - παραγωγικού χαρακτήρα περιβάλλοντα αλλά και οι αρχαιολογικοί χώροι, τα “προστατευμένα” φυσικά - ιστορικά τοπία.
Με μεγαλύτερη ένταση μέσω της νομοθετικής αυτής παρέμβασης μεταλλάσσεται και ο ίδιος ο τρόπος που οι κρατικές δομές αντιλαμβάνονται τον πολιτισμό, την φύση και την κληρονομιά μας στην οργανική ενότητα της.

Η νομοθετική αυτή ρύθμιση πρέπει να καταργηθεί άμεσα!

Η υπεράσπιση όλων των ποιοτήτων της κληρονομιάς μας έχει εκτός από πανανθρώπινο και οικουμενικό χαρακτήρα.

Οι πολιτιστικοί σύλλογοι, τα εργατικά σωματεία, οι αγροτικοί σύλλογοι πρέπει να πάρουν την υπόθεση στα χέρια τους και με συλλογικό τρόπο να προστατέψουν αυτά που παρέλαβαν από τις προηγούμενες γενιές. Να συνδράμουν ώστε να σταματήσουν εδώ και τώρα οι καταστροφές των «ιστορικών φυσικών τοπίων» από την άναρχη χωροθέτηση βιομηχανικού χαρακτήρα Αιολικών Πάρκων καθώς μετατρέπουν την ζωντανή φύση μας και τις λογής υποστάσεις της κληρονομιάς μας σε «νταμάρια».
Η ανόργανη ύλη από τα γεωλογικά στρώματα εκατομμυρίων ετών, μέσω των βίαιων επεμβάσεων, κατακλύζει τα ιστορικά φυσικά περιβάλλοντα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο όμως ανατρέπονται και βιάζονται πέρα από τους αρχαιολογικούς ή ιστορικούς τόπους και τα ιστορικά φυσικά τοπία που ζούμε και δημιουργούμε.
Έτσι όμως ανατρέπουμε και την ίδια την ζωή.
Τις ζωές μας...

Οι κοινωνικές συλλογικότητες πρέπει να συντονιστούν για να προστατέψουν τα περιβάλλοντα που ζουν και δημιουργούν.
Να προστατέψουν κάθε τι ιστορικό και φυσικό απ’ την βία της «Ανθρωποκαίνου» μετάλλαξης.
Να προστατέψουν την κληρονομιά της οικουμένης ολόκληρης απ’ το εξελισσόμενο αυτό έγκλημα.
Να απαιτήσουν να σταματήσουν τώρα οι διώξεις πολιτών για την υπεράσπιση της κληρονομιάς.
Το νομοθετικό αυτό έκτρωμα πρέπει να ακυρωθεί απ’ την λαϊκή κινητοποίηση στην πράξη.

Επιτροπή Πολιτών Ιεράπετρας.

Συντονιστής δράσης για την Ελληνική επιτροπή της OWH: Επιτροπή Πολιτών Ιεράπετρας* για την προστασία του ισθμού Ιεράπετρας.

*Κάτοχος του Βραβείου Ευρωπαϊκής Αρχαιολογικής Κληρονομιάς για το 2021.
--