του Γεκίν Αϋνούρ
Επιμέλεια Δήμητρα Κυρανούδη
«Τhe Club». Αυτός είναι ο τίτλος μιας νέας σειράς στο Netflix, η οποία διαδραματίζεται στην Κωνσταντινούπολη της δεκαετίας του 1950, προκαλώντας νοσταλγία και συγκίνηση στην Τουρκία. Η πλοκή περιστρέφεται γύρω από τη δύσκολη σχέση μιας μάνας και κόρης. Η Ματίλντ, μια Εβραία Σεφαραδίτισσα προσπαθεί μετά από καιρό να ξαναφτιάξει τη σχέση της με την κόρη της, Ρασέλ. Πολλές σκηνές εκτυλίσσονται στη νουάρ, γεμάτη καπνό ατμόσφαιρα ενός τζαζ κλαμπ της Πόλης.Η νέα σειρά μεταφέρει το κοινό σε μια κοσμοπολίτικη εποχή που φαντάζει μακρινή με βάση τα σημερινά δεδομένα. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 στις μεγάλες τουρκικές μεγαλουπόλεις υπήρχε ακόμη πολυμορφία. Έλληνες, Αρμένιοι, Εβραίοι, Χριστιανοί Ορθόδοξοι και Καθολικοί, Τούρκοι, Κούρδοι, συνυπήρχαν ειρηνικά - μέχρι βέβαια τα Σεπτεμβριανά του 1955.
Γλώσσες και διάλεκτοι πεθαίνουν στη σύγχρονη
Τουρκία
Σκηνή από την ταινία «The Club» στο Netflix
Για πολλούς αιώνες η Οθωμανική Αυτοκρατορία κι έπειτα το διάδοχο κράτος, η Τουρκία, αποτέλεσαν χοάνη πολιτισμών αλλά και γλωσσών. Αυτό έχει αλλάξει εδώ και κάποιες δεκαετίες. Η ελληνική καπαδοκική διάλεκτος, η ασσυριακή-νεοαραμαϊκή ή η γλώσσα Ούμπιχ έχουν πεθάνει προ πολλού. Από την άλλη πλευρά για παράδειγμα τα Ποντιακά, η δυτική αρμενική ή η αμπχαζική γλώσσα, τα Καμπαρντιανά του Καυκάσου, η γλώσσα των Ρομά, η λαζική γλώσσα, η ισπανοεβραϊκή γλώσσα Λαντίνο απειλούνται με εξαφάνιση, σύμφωνα με την UNESCO. Aπό την πλευρά της η UNESCO ζητά να διαμορφωθούν οι κατάλληλες συνθήκες ώστε οι γλώσσες αυτές να διατηρηθούν και να περάσουν στις επόμενες γενιές. Στόχος της UNESCO είναι η προστασία των μειονοτικών γλωσσών, οι οποίες πρέπει να αναγνωρίζονται και να προασπίζονται από τα εκάστοτε κράτη.
Σε πολλές χώρες κυρίως ΜΚΟ είναι αυτές που ασχολούνται με την προβολή και προστασία μειονοτικών γλωσσών που κινδυνεύουν. Το 2000 το Laz Enstitütsü, ξεκίνησε να λειτουργεί μια πλατφόρμα για την προστασία της λαζικής γλώσσας, η οποία ομιλείται στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας. Μάλιστα το πρότζεκτ «Δίκτυo Λαζικών και Κιρκασιανής Κοινωνίας των Πολιτών» συγχρηματοδοτείται από την ΕΕ. Η πρωH
τοβουλία αυτή προωθεί γλώσσες «που δεν πρέπει να ξεχαστούν». Η επικεφαλής του προγράμματος Ευλέμ Μποσταντσί αναφέρει στην DW ότι η προστασία των μητρικών γλωσσών ισοδυναμεί με την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων διότι όλοι έχουν δικαίωμα στην μητρική γλώσσα. «Η γλώσσα είναι φορέας πολιτισμού. Πρέπει να φτιάξουμε μια νέα γλωσσική γεωγραφία, ένα δάσος από πολλές και διαφορετικές γλώσσες» παρατηρεί η ίδια. Θεωρεί ότι στην Τουρκία πολλές γλώσσες πέφτουν σε αχρηστία διότι δεν μεταφέρονται από γενιά σε γενιά.
Λίγα κίνητρα για τη διδασκαλία μειονοτικών γλωσσών
Σχολείο στην Άγκυρα
Στο πλαίσιο των πρωτοκόλλων προσαρμογής της συμφωνίας που υπέγραψε το 2001 η Τουρκία με την ΕΕ, υπήρξε πρόβλεψη για την προστασία υπό εξαφάνιση γλωσσών όπως η λαζική, η γεωργιανή ή αμπχαζική με παράλληλη προσφορά μαθημάτων επιλογής σε ορισμένα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.Ωστόσο στην πράξη υπήρξε έλλειψη διδακτικού προσωπικού αλλά και έλλειψη κινήτρων από τους μαθητές. «Είναι πολύ σημαντικό αυτές οι γλώσσες να προσφέρονται έστω ως μάθημα επιλογής (…) Όμως για να γίνει αυτό θα πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον δέκα ενδιαφερόμενοι μαθητές» αναφέρει η Μποσταντσί.
Την ίδια ώρα όμως παρατηρείται μεγάλο ενδιαφέρον γι αυτές τις γλώσσες σε πανεπιστημιακό επίπεδο, εξηγεί η ίδια. Για παράδειγμα το Πανεπιστήμιο Μπιλγκί της Κων/πολης προσφέρει μαθήματα στη ζαζαϊκή γλώσσα (η γλώσσα των Ζαζά στην ανατολική Τουρκία). Αλλά αυτό από μόνο του δεν αρκεί. «Οι γλώσσες που απειλούνται πρέπει να διδάσκονται ως υποχρεωτικό μάθημα στις περιοχές, όπου ομιλούνται» εκτιμά η Τουρκάλα ακτιβίστρια. Κι όπως επισημαίνει κλείνοντας: «Οι θέσεις καθηγητών για αυτές τις γλώσσες πρέπει να ανοίξουν στα πανεπιστήμια. Χρειαζόμαστε επίσης και τηλεοπτικά κανάλια, όπου θα μπορεί κανείς να ακούει και αυτές τις γλώσσες».
ΠΗΓΗ Deutshe Welle
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου