Περιβαλλοντική Επιθεώρηση: Μια Χαμένη Ευκαιρία για Ουσιαστική Μεταρρύθμιση

 

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) με αγωνία και προβληματισμό παρακολουθεί τις εξελίξεις στο ζήτημα των περιβαλλοντικών ελέγχων όπως αυτό αναδιαμορφώνεται στα άρθ50-51 του νομοσχέδιου «Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 11ης Δεκεμβρίου 2018». 

Η κατάσταση της περιβαλλοντικής επιθεώρησης στην Ελλάδα είναι διαχρονικά προβληματική καθώς χαρακτηρίζεται από ελλιπή διοικητική αυτονομία και στενή εξάρτηση από την πολιτική ηγεσία (σήμερα ακόμα και σε επίπεδο εντολής διενέργειας αυτοψίας!),  ασάφειες στην κατανομή αρμοδιοτήτων, τραγικές ελλείψεις προσωπικού και πόρων, δυσκίνητες διαδικασίες επιβολής κυρώσεων και προβληματική παρακολούθηση της συμμόρφωσης.

Προ της επεξεργασίας του ΣΝ ήταν αναγκαία μια ουσιαστική αξιολόγηση της σημερινής κατάστασης,  μελέτη των αξιολογήσεων της εφαρμογής της σχετικής οδηγίας (2010/75, αρ 23) σε άλλα κράτη (https://www.impel.eu/) και, ενσωμάτωση των  βέλτιστων επιτυχημένων ευρωπαϊκών πρακτικών στην χώρα μας,

 

Το υπό συζήτηση ΣΝ αντί να αντιμετωπίζει τα παραπάνω διατηρεί ένα πέπλο αδιαφάνειας,

και αυξάνει την αναποτελεσματικότητα με την προσθήκη νέων γραφειοκρατικών σταδίων προ της βεβαίωσης της παράβασης και επιβολής της κύρωσης, την εισαγωγή του αντιπεριβαλλοντικού, λαϊκίστικου κριτηρίου του μεγέθους της επιχείρησης για το ύψος του προστίμου. Στο κρίσιμο τομέα σύστασης του σώματος πιστοποιημένων ελεγκτών, αποτυγχάνει να διασφαλίσει την τήρηση των κανόνων κράτους δικαίου, με αποτέλεσμα να υπονομεύει την ιδέα συνεργασίας δημόσιου / ιδιωτικού, την οποία φαίνεται να θεωρεί πανάκεια.

 

Η ΕΛΛΕΤ θεωρεί ότι το ΥΠΕΝ έπρεπε να θέσει τους κατωτέρω θεμελιώδεις στόχους και επιδιώξεις:

·         εξυγίανση της σχέσης κράτους - πολίτη, εισάγοντας διαφανείς διαδικασίες και κανόνες που θα απομακρύνουν ενδεχόμενα πελατειακών σχέσεων και διαπλοκής,

·         ανάκτηση της εμπιστοσύνης του πολίτη στην νομιμότητα, και πάταξη της παραβατικότητας μέσω αδιάβλητων και αποτελεσματικών ελεγκτικών μηχανισμών

·         προάσπιση της υγιούς επιχειρηματικότητας συνδέοντας την πάταξη του περιβαλλοντικού αδικήματος με το σεβασμό των κανόνων ελεύθερου ανταγωνισμού, στο βαθμό που η χρήση απαγορευμένων τεχνικών και υλικών μειώνει το κόστος παραγωγής και οδηγεί σε «ανταγωνιστικές» τιμές.

Για την επίτευξη των ανωτέρω είναι αναγκαία η υιοθέτηση μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής, που θα περιλαμβάνει:

1.       τη σύσταση Ανεξάρτητης Αρχής Περιβαλλοντικής Επιθεώρησης, ως τον μόνο ενδεδειγμένο τρόπο εξασφάλισης αυτοτέλειας της διοικητικής αρχής έναντι των πολιτικών προϊσταμένων και των ποικίλων πελατειακών πιέσεων.

Σε κάθε περίπτωση, μέχρι την σύσταση της ανεξάρτητης αρχής, είναι αναγκαία η ΑΜΕΣΗ εισαγωγή διατάξεων στο θεσμικό πλαίσιο που θα αναθέτουν τον αρμόδιο Υπουργό (αρ 9 του ν2947/ 2001) να μεριμνά για τη διασφάλιση της διοικητικής ανεξαρτησίας των αρχών όλων των επιπέδων διοίκησης, για την διαφάνεια της διαδικασίας και την αντικειμενικότητα και αμεροληψία των επιθεωρητών και ελεγκτών σε όλα τα στάδια άσκησης του έργου, όπως: κατάρτιση εθνικού σχεδίου και προγραμματισμού διενέργειας αυτοψιών, ανταπόκρισης σε έκτακτες ανάγκες, παρακολούθηση του συστήματος βεβαίωσης παραβάσεων και επιβολής ποινών, δημοσιοποίηση των πορισμάτων των εκθέσεων στο πλαίσιο των υποχρεώσεων της Χώρας για εξασφάλιση της πρόσβασης του κοινού  στην περιβαλλοντική πληροφορία κ.λπ.,

2.       την υιοθέτηση ενός διοικητικού σχήματος που θα ευνοεί την επιτελική λειτουργία της κρατικής μηχανής και την απόδοση ουσιαστικού ελεγκτικού ρόλου στις περιφέρειες, με εξορθολογισμό και πλήρη αποσαφήνιση της κατανομής των αρμοδιοτήτων ανά επίπεδα και πρόβλεψη δευτεροβάθμιας βαθμίδας διοικητικής προσφυγής,

3.       την τόνωση του εποπτικού ρόλου της κεντρικής υπηρεσίας (και του υπό σύσταση συμβουλίου) για την εξασφάλιση της διαφάνειας, (monitoring) με παρακολούθηση της πορείας εφαρμογής, άμεση επίλυση τεχνικών δυσκολιών, επεξεργασία αντικειμενικών μεθόδων προσδιορισμού της προκαλούμενης περιβαλλοντικής βλάβης, ενημέρωση από το διεθνές πεδίο και υιοθέτηση σύγχρονων τεχνολογιών ώστε να καταγράφεται και αρχειοθετείται με αντικειμενικά, τεκμηριωμένα και αδιάσειστα στοιχεία το αποτέλεσμα  των αυτοψιών κ.λπ.,

4.       την σαφή καταγραφή στο ΣΝ των προϋποθέσεων για την εξασφάλιση αμεροληψίας στο έργο του ελεγκτή, (κατ΄ αναλογία των διατάξεων για τα διοικητικά όργανα αρ7 ν2690/1999),  και των  κυρώσεων σε περίπτωση μη τήρησης των κανόνων εχεμύθειας και αντικειμενικότητας. Η προσθήκη συμπληρωματικών προβλέψεων στην εξουσιοδότηση για το ΠΔ της παρ.12 του αρ 20 του σν. είναι αναγκαία.

 

Η ΕΛΛΕΤ θεωρεί απογοητευτικό το γεγονός της εσπευσμένης και χωρίς διαβούλευση προώθησης ενός τόσο σημαντικού νομοθετήματος και διαπιστώνει ότι χάνεται μια ευκαιρία για μια ουσιαστική διοικητική μεταρρύθμιση στο θέμα του περιβαλλοντικού ελέγχου.

 

 

 

 

Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε με τα γραφεία της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ  Περιβάλλοντος & Πολιτισμού:

κα Κ. Στεμπίλη -  Τηλ: 210 - 32 25 245 & 210 - 32 26 693. / E-mail: sepi@ellinikietairia.gr  / www.ellet.gr