Mείωση του νερού στη λίμνη Πλαστήρα

Η  τεχνητή λίμνη Πλαστήρα έγινε το 1960 σε μια έκταση 24 τετραγωνικών χιλιομέτρων του νομού Καρδίτσας, ύστερα από τη δημιουργία φράγματος στον ποταμό Ταυρωπό. Είχα την τύχη να επισκεφθώ τη λίμνη στις αρχές της , όταν τα νερά της ήταν ακόμη πρασινωπά από τη βιομάζα που είχε επικαλυφθεί  και αποσυντίθοταν βαθμιαία. «Τω καιρώ εκείνω» , η πρακτική της κατάργησης και δημιουργίας λιμνών (για τους εργολάβους ρε γαμώτο !)ήταν ακόμη σε εξέλιξη και δεν είχε γίνει αισθητή από το ευρύτερο κοινό.  Το 1962  μάλιστα, στα χωρικά όρια της Θεσσαλίας, αποξηραίνοταν  η λίμνη Κάρλα  ( νομός Μαγνησίας),  με κύριο στόχο την δημιουργία νέων γεωργικών γαιών.  Όμως «ους η φύση συνέζευξε, άνθρωπος μη χωριζέτω» - με αποτέλεσμα η νεόκοπη έκταση  (περί της οποίας το υπέροχο πόνημα της αείμνηστης Ελένης Κοβάνη, «Λιμνών αποξηράνσεις»)να  χάσει προοδευτικά τη γονιμότητά της  και να επιβάλλει την μερική επαναφορά  στη λιμναία κατάσταση….

Οι τεχνητές λίμνες με τις τουριστικές εγκαταστάσεις στα πέριξ και όλα τα κομφόρ,  προκαλούσαν εκκρίσεις  αμφισβήτησης της Πολιτικής Οικολογίας στον μακαρίτη Νίκο Μάργαρη. Αν ζούσε, υποθέτω ότι θα είχε να πει πολλά για το φαινόμενο της μείωσης των νερών της λίμνης Πλαστήρα, αλλά και για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της μεταβαλλόμενης στάθμης της λίμνης. Προφανώς, αυτή και κάθε άλλη   περίπτωση υπεράντλησης υδάτων,  πρέπει να εμβάλλει σε ολιστικές και συνεκτικές σκέψεις   για τη γενικότερη ορθολογική διαχείριση, ανεπηρέαστες από τοπικά συμφέροντα και «ιδιο» τέλειες κάθε μορφής…

Για το θέμα της λίμνης Πλαστήρα κατέθεσαν   ερώτηση στον Υπουργό Περιβάλλοντος κλπ. οι  βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ Χαρά Καφαντάρη, Νίκος Μιχαλάκης και Άννα  Χατζησοφιά :

Ανησυχητικά αισθητή πτώση και μεγάλη μείωση της στάθμης του νερού στη λίμνη Πλαστήρα παρατηρούνται σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα δημοσιεύματα του τύπου. Η σοβαρότητα του ζητήματος "ανάγκασε" το Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων να ασχοληθεί με την πτώση της στάθμης στη λίμνη Πλαστήρα και τα προβλήματα που δημιουργεί. Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα: "[...] Ψαράδες ψαρεύουν σε λωρίδες ξηράς και μια νέα ακτογραμμή ξεπροβάλει εκεί που πριν ήταν νερό, λόγω της πτώσης της στάθμης στη λίμνη Πλαστήρα, (Τρίτη 26 Αυγούστου 2014). Φέτος οι εισροές στη λίμνη Πλαστήρα είναι πολύ μικρές, εξαιτίας των λιγοστών βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων. Η έλλειψη αυτή δημιουργεί μεγάλο πρόβλημα στους 100.000 κατοίκους του Νομού Καρδίτσας, που υδρεύονται από τα νερά της λίμνης, αλλά και στους αγρότες της Καρδίτσας και της Λάρισας, που με τα νερά αυτά ποτίζουν τα χωράφια τους. Αυτήν τη χρονική περίοδο η στάθμη της λίμνης βρίσκεται στα 785,87 μέτρα κι απομένει μόλις ένα μέτρο για το όριο επιφυλακής.[...]"

Στα τέλη Ιουλίου η στάθμη της λίμνης βρισκόταν στα 785,87 μέτρα και απέμενε λιγότερο από ένα μέτρο για το όριο επιφυλακής, όπως αυτό έχει καθοριστεί από το ΕΜΠ (785 μέτρα), ενώ υπολογίζεται ότι η στάθμη της λίμνης είναι έως και δύο μέτρα κάτω σε σχέση με το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2013. Παρά τις βροχοπτώσεις, οι εισροές υδάτων προς τη λίμνη Πλαστήρα ήταν λιγότερες φέτος το καλοκαίρι σε σχέση με πέρσι.

Οι παράμετροι διαχείρισης του νερού της λίμνης αφορούν στον ανταγωνισμό παραγωγής ενέργειας και άρδευσης, αφού η θεσσαλική πεδιάδα έχει μεγάλες ανάγκες σε αρδευτικό νερό και σε φτωχά υδρολογικά έτη οι απολήψεις από τη λίμνη ξεπερνούν τη μέση ετήσια εισροή, με αποτέλεσμα τη σημαντική πτώση της στάθμης της.

Επίσης, το νερό χρησιμοποιείται για ύδρευση της Καρδίτσας (και άλλων οικισμών) και η ποιότητά του πρέπει να είναι υψηλή. Η ταπείνωση της στάθμης και η συνεπαγόμενη μείωση του υδάτινου όγκου επηρεάζει την τροφική κατάσταση της λίμνης αυξάνοντας τις συγκεντρώσεις χλωροφύλλης, με συνέπεια την υποβάθμιση της ποιότητας του νερού.

Σε ό,τι αφορά την αισθητική του τοπίου, με την ταπείνωση της στάθμης αποκαλύπτεται μια γυμνή έκταση ανάμεσα στο νερό και στα δέντρα, η οποία διαταράσσει την ενότητα του τοπίου. Στο βόρειο τμήμα της λίμνης, όπου το ανάγλυφο είναι ήπιο, αποκαλύπτονται μεγάλες ερημικές εκτάσεις, ενώ στο νότιο, όπου το ανάγλυφο είναι αδρό, αποκαλύπτεται μια υποκίτρινη λωρίδα. Αυτή η νεκρή ζώνη βλάπτει αισθητικά το τοπίο, και η αισθητική υποβάθμιση έχει μεγάλη σημασία για την τουριστικά αναπτυσσόμενη περιοχή της λίμνης.

Το νερό της λίμνης Πλαστήρα είναι δημόσιο φυσικό αγαθό και περιουσία για την Καρδίτσα, αλλά και για όλη τη Θεσσαλία. Η ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων επιβάλλεται από την ίδια τη ζωή, ιδιαίτερα σε αυτή την ανθρωπιστική κρίση που βιώνουμε από τις μνημονιακές πολιτικές.

Είναι γνωστό ότι υπάρχουν μελέτες που συντάχτηκαν με τα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης και έπρεπε να αξιοποιηθούν σε ανάλογα αρδευτικά έργα (κλειστά κυκλώματα, αποταμιευτήρες, κλπ), προκειμένου να προστατευτεί η ποιότητα των υδάτων της λίμνης και το οικολογικό της περιβάλλον. Όμως τίποτα δεν προχώρησε από τις μελέτες αυτές, εκτός από μια ατέρμονη αλληλογραφία μεταξύ των αρμόδιων υπηρεσιών που πετούν το μπαλάκι η μια στην άλλη.

Παρόλα αυτά, η Δ/νση Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας Στερεάς Ελλάδας αποφάσισε στις αρχές Αυγούστου να χορηγήσει από τη λίμνη Πλαστήρα 1,9 εκ.m³ νερού από τις 8-16 Αυγούστου, δηλαδή συνολικά 17,1 εκ. m³ νερού λίγες μέρες πριν τη λήξη της αρδευτικής περιόδου, σε αντίθεση με τον προγραμματισμό που είχε γίνει στην έναρξη της αρδευτικής περιόδου και αδικαιολόγητα, δεδομένου ότι οι ανάγκες των καλλιεργειών δεν επέβαλαν κάτι τέτοιο, αφού ούτε υψηλές θερμοκρασίες υπήρξαν, ούτε οι υδροβόρες καλλιέργειες είναι τόσο πολλές όσο τις προηγούμενες χρονιές.

Επειδή το νερό της λίμνης Πλαστήρα αποτελεί ένα δημόσιο, φυσικό αγαθό το οποίο είναι για την Καρδίτσα πηγή ζωής, επειδή η ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων επιβάλλεται από οικολογικούς και οικονομικούς λόγους, ενώ το σημερινό συνολικό έλλειμμα διαχείρισης αυτής της σημαντικότατης λεκάνης απορροής μπορεί να έχει ανεξέλεγκτες συνέπειες στο μέλλον,

Ερωτάται ο κ. Υπουργός:

·      Ποιοι λόγοι και με ποιο σκεπτικό οδήγησαν τη Δ/νση Υδάτων της Α.Δ. Θεσσαλίας Στερεάς Ελλάδας να χορηγήσει από τη λίμνη Πλαστήρα 1,9 εκ. m³ νερού από τις 8-16 Αυγούστου; Ποιες παραμέτρους έλαβε υπόψη για την απόφαση αυτή;

·      Συμφωνούν οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου (Ειδική Γραμματεία Υδάτων) με την απόφαση αυτή και τον τρόπο λήψης; Υπήρξαν ενημέρωση και κατευθυντήριες οδηγίες ανάμεσα στη Δ/νση Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και την Ειδική Γραμματεία Υδάτων για το εν λόγω θέμα;

·      Ποιο είναι το οικολογικό όριο κατώτατης στάθμης της λίμνης Πλαστήρα που, έστω και άτυπα, έχει οριστεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες και λαμβάνουν υπόψη τους κατά τη λήψη των αποφάσεων; Συμφωνούν με το όριο του ΕΜΠ και αν ναι γιατί δεν λήφθηκε υπόψη κατά την έκδοση της απόφασης; Παρακολουθείται η μεταβολή του οικολογικού ορίου κατώτατης στάθμης της λίμνης Πλαστήρα και από ποια υπηρεσία;

·      Πώς συσχετίζεται από τις αρμόδιες υπηρεσίες, τόσο της Αποκεντρωμένης Διοίκησης όσο και της Ειδικής γραμματείας Υδάτων, η πρόσφατη πτώση της στάθμης της λίμνης με την απόφαση αυτή; Ποια διορθωτικά μέτρα πρόκειται να ληφθούν ώστε να μην επαναληφθεί αντίστοιχη και περαιτέρω πτώση, αλλά και ποια μέτρα θα ληφθούν ώστε να επανέλθει η στάθμη της λίμνης στα επιτρεπτά οικολογικά επίπεδα;

·      Πρόκειται να ληφθούν υπόψη οι σχετικές εκτελεσθείσες μελέτες που αφορούν σε κλειστά αρδευτικά κυκλώματα, ταμιευτήρες, κλπ και να προωθηθούν ανάλογα αρδευτικά έργα με σκοπό την μείωση της σπατάλης αλλά και την εξοικονόμηση και την ορθολογική διαχείριση των υδάτων της λίμνης; Υπάρχει προσανατολισμός και δυνατότητα ένταξης των αρδευτικών αυτών έργων σε προγράμματα ΕΣΠΑ για την κατασκευή τους;

·      Έχουν ληφθεί τα πρόσθετα μέτρα ως προς τον έλεγχο και την εξομάλυνση της πίεσης των απολήψεων, σύμφωνα με το Σχέδιο Διαχείρισης Λ.Α.Π. του Υ.Δ. Δυτικής Στερεάς Ελλάδας; Αν όχι, ποια είναι τα συγκεκριμένα μέτρα που προβλέπονται και πρόκειται να ληφθούν και μετά τη συγκεκριμένη κατάσταση στη λίμνη Πλαστήρα;

·      Έχουν γίνει οι περιβαλλοντικές συμφωνίες με τους μεγάλους καταναλωτές για υιοθέτηση πρωτοβουλιών και κωδίκων ορθής συμπεριφοράς που προβλέπεται στο Σχέδιο Διαχείρισης Λ.Α.Π., και ιδιαίτερα για το υδατικό δυναμικό της λίμνης Πλαστήρα;

·      Σε ποια φάση βρίσκεται η διαδικασία ένταξης στο Μητρώο Προστατευόμενων Περιοχών η τεχνητή λίμνη Ταυρωπού, σύμφωνα με το άρθρο 6 του Π.Δ. 51 (ΦΕΚ 57^Α/2007), κάτι που προβλέπεται και στο Σχέδιο Διαχείρισης Λ.Α.Π. που έχει υποβληθεί προς έγκριση από την Εθνική Επιτροπή Υδάτων;