«Τουρισμός και Αειφορία»

 

Η ανάγκη για ένα νέο τουριστικό πρότυπο τονίστηκε

από θεσμικούς φορείς και κοινωνία των πολιτών

στην ημερίδα της ΕΛΛΕΤ

 

Τρίτη, 27 Φεβρουαρίου 2024

Μουσείο Ακρόπολης

 

Στο κατάμεστο αμφιθέατρο του Μουσείου Ακρόπολης, πραγματοποιήθηκε με ιδιαίτερη επιτυχία την Τρίτη 27/2 η ημερίδα της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) «Τουρισμός και Αειφορία», υπό την αιγίδα του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΟΤ), παρουσία της Υπουργού Τουρισμού, του Δημάρχου Αθηναίων, του Γ.Γ. Τουριστικής Πολιτικής & Ανάπτυξης, διακεκριμένων ομιλητών από την Ελλάδα και το εξωτερικό, εκπροσώπων θεσμικών φορέων και της κοινωνίας των πολιτών.  

 

Ο Πρόεδρος της ΕΛΛΕΤ Στάθης Ποταμίτης, καλωσόρισε τους ομιλητές και συμμετέχοντες, θέτοντας το πλαίσιο της συζήτησης: «Επιδιώκουμε να συνεισφέρουμε στην καλύτερη κατανόηση του φαινομένου του Υπερτουρισμού και στην εξέταση δοκιμασμένων ή προτεινόμενων λύσεων, να εμπλουτίσουμε τον εθνικό διάλογο στο θέμα αποδίδοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στην φέρουσα ικανότητα των τουριστικών περιοχών και στις απόψεις και εμπειρίες των τοπικών κοινωνιών».

 

Η Υπουργός Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη σημείωσε στην εισαγωγική ομιλία της: «Το Υπουργείο Τουρισμού συνθέτει ένα τουριστικό προϊόν που θα αναπτύσσεται με γνώμονα το μέτρο και την ισορροπία, ώστε η οικονομική ανάπτυξη να εξασφαλίζει ευκαιρίες για όλους, να προστατεύεται το φυσικό περιβάλλον και το πολιτιστικό κεφάλαιο και να αναδεικνύονται νέοι προορισμοί. Είναι ανάγκη να προχωρήσουμε πέρα από το ξεπερασμένο μοντέλο το οποίο δίνει προτεραιότητα στην ποσότητα έναντι της ποιότητας και να εστιάσουμε στην μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και στην ανθεκτικότητα των προορισμών, θεσπίζοντας κανόνες περιβαλλοντικής προστασίας».

 

Στον χαιρετισμό του ο Δήμαρχος Αθηναίων Χάρης Δούκας υπογράμμισε ότι «Η τουριστική ανάπτυξη γίνεται με ρυθμούς πολλαπλάσια γρηγορότερους από τους ρυθμούς που δημιουργείται το απαραίτητο ρυθμιστικό πλαίσιο και η ανάπτυξη των απαραίτητων υποδομών και η υλοποίηση όλων εκείνων που πρέπει να εφαρμοστούν ώστε να γίνεται η βέλτιστη χρήση των περιβαλλοντικών πόρων, να εξασφαλίζεται η οικονομική δραστηριότητα των επιχειρήσεων με σταθερή εργασία για όλους τους εργαζομένους και ο επισκέπτης να νιώθει ικανοποίηση». Ανέφερε ότι ο Δήμος Αθηναίων διεξάγει μέσω της ΕΑΤΑ μελέτη φέρουσας τουριστικής ικανότητας, η οποία αναμένεται να προσφέρει πολύτιμα στοιχεία σχετικά με την τουριστική ροή και τα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης. Ζήτησε «το Υπουργείο να μας δώσει τη δύναμη να έχουμε τη δυνατότητα ρύθμισης με τις πλατφόρμες, ώστε με βάση τα επιστημονικά δεδομένα να ανακατανείμουμε τις ροές στις γειτονιές με καλύτερο τρόπο».

 

Σε τρεις πυκνές ενότητες η ημερίδα εξέτασε: 

·        Την προσέγγιση της φέρουσας ικανότητας ενός τόπου ως βασική προϋπόθεση αειφορικής τουριστικής ανάπτυξης. 

·        Εμπειρίες από την τουριστική ανάπτυξη σε Ελλάδα και Ευρώπη: Λισσαβώνα, Κρακοβία, Βενετία, Κέρκυρα, Σαντορίνη.

·        Προτάσεις διαχείρισης της τουριστικής ανάπτυξης στην Ελλάδα.

 

 

Είναι σαφές ότι ο ελληνικός τουριστικός τομέας συγκεντρώνει την τελευταία 10ετία τουλάχιστον τις βασικές παραμέτρους της μεγέθυνσης (σε αφίξεις, εισπράξεις και τουριστικές κλίνες). Το ερώτημα που γεννάται αφορά στην μακροπρόθεσμη θεώρηση  της μεγέθυνσης αυτής, αλλά και στην αειφορική προσέγγιση ως «μονόδρομο». 

 

Η φέρουσα ικανότητα αναδεικνύεται ως απαραίτητη προϋπόθεση της πραγματοποίησης επενδύσεων, και μάλιστα επιδοτούμενων υπό του Δημοσίου κατά τις διατάξεις των ισχυόντων αναπτυξιακών νόμων. Είναι απολύτως αναγκαία η μελέτη των παραμέτρων της φ.ι. των υφιστάμενων οικισμών, για την ένταξη νέων οικιστικών επενδύσεων στα σημερινά όριά τους, καθώς και η εκπόνηση ειδικής μελέτης για το εάν υπάρχουν «ακόμη περιθώρια επεκτάσεως των υφισταμένων οικισμών».

 

Κοινή παραδοχή στις περισσότερες τοποθετήσεις τα προβλήματα που δημιουργούνται από τις μεγάλες τουριστικές επενδύσεις οι οποίες προωθούνται με Ειδικά Σχέδια συνήθως ως «στρατηγικές επενδύσεις», δημιουργούν  ξενοδοχειακές μονάδες με μεγάλης κλίμακας οικιστικό τμήμα (real estate), χωρίς καμία ενημέρωση της τοπικής αυτοδιοίκησης και με πολύ περιορισμένο όφελος για την τοπική κοινωνία.

 

Εξαιρετικά σημαντική η συμβολή των Δημάρχων Θήρας, Κέρκυρας και Λισσαβώνας, που ανέλυσαν τις πιέσεις των δημοφιλών προορισμών από την τουριστική ένταση. Τονίσθηκαν οι επιπτώσεις της συγκέντρωσης πολλών καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης στα κέντρα των ιστορικών πόλεων και στους οικισμούς: κυκλοφοριακή συμφόρηση, αλλοίωση των γειτονιών, στενότητα στέγης για τους μόνιμους κατοίκους και αλλαγή του τρόπου ζωής τους.

 

Συζητήθηκαν τα προβλήματα που δημιουργεί η άφιξη κρουαζιερόπλοιων μεγάλου μεγέθους με πλήθος επιβατών, που α/ απαιτούν επέκταση λιμενικών και οδικών υποδομών, β/ προκαλούν κυκλοφοριακή συμφόρηση, γ/ δημιουργούν ατμοσφαιρική ρύπανση και αύξηση των απορριμμάτων, αφήνοντας πολύ μικρό οικονομικό οφέλους στις τοπικές επιχειρήσεις. 

 

Τέλος -και στην σκιά του επικείμενου νομοσχεδίου για την εκτός σχεδίου δόμηση- δεν θα μπορούσε να μην τεθεί το ζήτημα της δόμησης που γίνεται χωρίς σχεδιασμό, και χωρίς μελέτη της φέρουσας ικανότητας του τόπου, προκαλεί διεύρυνση παλαιών μονοπατιών ώστε να θεωρηθούν δρόμοι, καταστροφή φυσικών πόρων, και επιβαρύνει ενεργειακά τον τόπο με την αναγκαστική επέκταση των υποδομών.

 

Βασικό συμπέρασμα ότι για το σχεδιασμό της τουριστικής ανάπτυξης με όρους αειφορίας, χρειάζεται πολιτική βούληση και συντονισμός όλων των αρμόδιων Υπουργείων, επιτάχυνση του σχεδιασμού και πιστή τήρησή του.

 

Οι στόχοι μιας αειφορικής προσέγγισης στον τουρισμό οφείλουν να περιλαμβάνουν την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, έννοια που συμπεριλαμβάνει τον σύγχρονο πολιτισμό και την ποιότητα ζωής στους προορισμούς. Την  οργάνωση και διαμόρφωση βιωματικών εμπειριών για το σύγχρονο απαιτητικό τουρίστα. Την ισότητα των κατοίκων τουριστικών προορισμών –με σημαντικό παράγοντα τη νησιωτικότητα- σε θέματα υγείας, παιδείας, και καθημερινότητας. Την αύξηση του οφέλους από τον τουρισμό για την τοπική κοινωνία και οικονομία.  

 

Στην ημερίδα συμμετείχαν οι: Sneška Quaedvlieg-Mihailović, Γενική Γραμματέας, Europa Nostra (διαδικτυακή σύνδεση) Μπέττυ Χατζηνικολάου, Νομικός, Tourism Expert, πρ. Πρόεδρος ΕΟΤ, Πρόεδρος Συμβουλίου Θεσμικού Πλαισίου ΕΛΛΕΤ, Ιωάννης Σπιλάνης, Καθηγητής, Τμήμα Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Δ/ντης του Εργαστηρίου Τοπικής και Νησιωτικής Ανάπτυξης & του Παρατηρητηρίου Βιώσιμου Τουρισμού Αιγαίου, Μιλτιάδης Λάζογλου, Δρ. Πολεοδόμος-Χωροτάκτης, Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Πολιτικής ΕΛΛΕΤ, Πάρις Τσάρτας, Ομότιμος Καθηγητής Τουριστικής Ανάπτυξης, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Μέλος ΕΛΛΕΤ Νικόλαος Ζώρζος, Δήμαρχος Θήρας, Στέφανος Πουλημένος, Δήμαρχος Κεντρικής Κέρκυρας (διαδικτυακή σύνδεση), Carlos Moedas, Δήμαρχος Λισαβώνας (βιντεοσκοπημένη ομιλία), Robert Piaskowski, Αντιδήμαρχος Πολιτισμού Κρακοβίας (διαδικτυακή σύνδεση), Αμαλία Ανδρουλιδάκη, Γενική Διεύθυνση Αναστήλωσης, Μουσείων & Τεχνικών Έργων, Υπουργείο Πολιτισμού, Γιώργος Στάμτσης, Πρόεδρος ΕΑΤΑ-Εταιρεία Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Δήμου Αθηναίων, Marco Gasparinetti, Δημοτικός Σύμβουλος Βενετίας, Δικηγόρος, Δίκτυο ιστορικών πόλεων της Μεσογείου (διαδικτυακή σύνδεση), Νικόλαος Τρίαντος, Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, τέως πρόεδρος ΤΕΕ Τμήμα Κέρκυρας, Δίκτυο ιστορικών  πόλεων της Μεσογείου, Μύρων Φλουρής, Γενικός Γραμματέας Τουριστικής Πολιτικής & Ανάπτυξης, Υπουργείο Τουρισμού, Ευθύμιος Μπακογιάννης, Γενικός Γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (βιντεοσκοπημένη ομιλία), Γιώργος Βερνίκος, Γενικός Γραμματέας, Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, Αγνή Χρηστίδου, Διευθύντρια, Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, Ελένη Μαΐστρου, Ομότιμη καθηγήτρια, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, ΕΜΠ , Πρόεδρος Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς ΕΛΛΕΤ

Τις ενότητες της ημερίδας συντόνισαν οι: Μιχάλης Ιακωβίδης, Καθηγητής, London Business School, Σύμβουλος Στρατηγικής ΕΛΛΕΤ, Γιώργος Λιάλιος, Δημοσιογράφος, Καθημερινή, Τάσος Τέλλογλου, Δημοσιογράφος, Inside Story και Γιάννης Παλαιολόγος, Δημοσιογράφος, Καθημερινή & Inside Story