Κουτσουπιά: Το δέντρο που κάνει πιο γλυκές τις σαλάτες μας

 

Τα ρόδινα άνθη της κουτσουπιάς ομορφαίνουν το γκρίζο τοπίο των πόλεων, ενώ οι καθολικοί τη συνδέουν με το δέντρο από το οποίο κρεμάστηκε ο Ιούδας.

Κείμενο: Ορέστης Δαβίας
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Κ»

Στην ελληνική παράδοση, αρχαία και νεότερη, εντοπίζουμε πλήθος από μύθους που σχετίζονται με δέντρα που μάγεψαν τον άνθρωπο χάρη στην ωραία εμφάνιση ή στις χρήσιμες ιδιότητές τους. Μοιάζει λοιπόν παράξενο και ερμηνεία δεν μπορώ να δώσω που κανένας μύθος δεν πλέχτηκε για την ιθαγενή στη χώρα μας κουτσουπιά (Cercis siliquastrum), η οποία εμφανίζει την, κατά τη γνώμη μου, ομορφότερη απ’ όλες τις εαρινές ανθοφορίες. Θα συμφωνούν ασφαλώς οι κάτοικοι των πόλεων, στις οποίες τις τελευταίες δεκαετίες φυτεύεται σε μεγάλους αριθμούς, επειδή το ταλέντο της να χρωματίζει με τρόπο εκρηκτικό πάνω σε γκρίζο φόντο είναι ανεξάντλητο.

Μια ενδιαφέρουσα βοτανική λεπτομέρεια σχετική με την κουτσουπιά είναι η κορμανθία της, το σχετικά σπάνιο γνώρισμα δηλαδή του να εκφύονται τα μυριάδες ρόδινα άνθη της απευθείας από τον κορμό και τα κλαριά της. Στις πιο ζεστές περιοχές της χώρας, ήδη στήνεται αυτές τις μέρες το υπέροχο τούτο θέαμα που θα κρατήσει μερικές εβδομάδες, μέχρι δηλαδή να αρχίσουν να ξεφυτρώνουν τα όμορφα, καρδιόσχημα φύλλα της.

Μήνες αργότερα ωριμάζει ο καστανέρυθρος καρπός της, που ονομάζεται χέδρωψ, παραμένει για καιρό πάνω στο δέντρο, αλλά δεν αξιοποιείται από τον άνθρωπο. Το ξύλο της, όμως, στιλβώνεται ωραία και βρίσκει εφαρμογές στη λεπτοξυλουργική. Καλύτερα, βέβαια, ας μένουν όρθιες οι κουτσουπιές και ας μην ξαναδούμε ποτέ τα φλασκιά και τα άλλα σκεύη που κατασκευάζονταν από το ξύλο της, ούτε τις κερκίδες (σαΐτες) των υφαντών, από τις οποίες βαφτίστηκε το γένος της κουτσουπιάς. Τίποτε όμως δεν μας εμποδίζει να πασπαλίσουμε τις σαλάτες με ίτσια, όπως ονομάζει ο λαός μας τα άνθη της, και να απολαύσουμε τη γλυκύτητά τους. Σε παλιότερες εποχές εκτιμούσαν ιδιαίτερα και τους τρυφερούς, ανοιξιάτικους βλαστούς της, οι οποίοι μετά το απαραίτητο ζεμάτισμα διατηρούνταν επί μακρόν στην άλμη. Κάποτε το δοκίμασα και το αποτέλεσμα ήταν σπουδαίο. Αν βρω χρόνο φέτος να εντοπίσω κουτσουπιές, για ευνόητους λόγους εκτός αστικού ιστού, θέλω να το επιχειρήσω πάλι.

Καθολικοί και προτεστάντες ταυτίζουν την κουτσουπιά με το δέντρο από το οποίο κρεμάστηκε ο Ιούδας, για να λυτρωθεί από τις τύψεις που τον έπνιγαν μετά την προδοσία του. Οι ίδιες δοξασίες που ενοχοποιούν στην ορθόδοξη παράδοση τη συκιά (ότι κάνει «βαρύ ίσκιο» και όποιος κοιμάται από κάτω της αρρωσταίνει) αμαυρώνουν τη φήμη του Judas tree/ Judasbaum/ Arbre de Judée στην Εσπερία. Αμοιβαία πάντως εκδηλώνεται η καχυποψία, αφού με τη σειρά της ούτε αυτή αγαπάει τους τόπους τους, καθώς μόνο όταν ευνοείται από ζέστη και διαρκή ηλιοφάνεια ευδοκιμεί και ψηλώνει γρήγορα, ακόμα και μέχρι τα δέκα μέτρα. Φυσικά στον κήπο μας είναι προτιμότερο, με τα κατάλληλα κλαδέματα, να τη διατηρούμε σε σχήμα μικρού δέντρου ή πυκνού θάμνου, ύψους και ανοίγματος όχι άνω των τεσσάρων μέτρων. Συνήθως φυτεύεται μονήρης, για να επιδείξει απερίσπαστη την εαρινή χρωματική ορμή της, μπορεί να σχηματίσει πάντως και εντυπωσιακές δεντροστοιχίες ή συστάδες. Σημειωτέον δε πως πρόκειται για ιδιαίτερα ανθεκτικό καλλωπιστικό είδος, το οποίο μάλιστα δεν απαιτεί λιπάνσεις, εκτός από μία βασική μετά τη φύτευση, διότι, χάρη στα αζωτοβακτήρια που συμβιούν στις ρίζες του,

Αντέχει –σχεδόν– τα πάντα

→ Η κουτσουπιά χρειάζεται απαραιτήτως μια ηλιόλουστη θέση για να ευδοκιμήσει, ενώ δεν είναι καθόλου επιλεκτική όσον αφορά το έδαφος. Έτσι αναπτύσσεται χωρίς πρόβλημα ακόμα και στα άγονα, αργιλώδη και ασβεστούχα. Αντέχει πολύ στον καύσωνα και στην ξηρασία, στις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα, στην ατμοσφαιρική ρύπανση και στις παραθαλάσσιες φυτεύσεις. Το μόνο πρόβλημα που σπανίως παρουσιάζει είναι η προσβολή από έντομα που παράγουν κολλώδεις ουσίες (μελιτώματα), αλλά η αντιμετώπισή τους συνήθως αποδεικνύεται εύκολη υπόθεση.

Πηγή: kathimerini.gr