Το φεστιβάλ ελληνικού πολιτισμού που διοργανώθηκε στο χωριό Σαρτανάς το Σαββατοκύριακο 10 και 11 Νοεμβρίου 2023 δεν ήταν το πρώτο του είδους του, αλλά ήταν ξεχωριστό. Η ιδιαιτερότητά του ήταν πώς για πρώτη φορά μετά από σχεδόν μια δεκαετία οι Έλληνες της Αζοφικής, που πριν τον πόλεμο ήταν περίπου 100.000 άνθρωποι, μπορούσαν να γιορτάσουν χωρίς φόβο και, κυρίως, ενωμένοι.
Το χωριό Σαρτανάς έγινε ευρέως γνωστό στις 26 Φεβρουαρίου 2022 όταν βομβαρδίστηκε από την Ουκρανία και το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε μια απαράδεκτη ανακοίνωση, βάσει της οποίας κατήγγειλε κι ενοχοποιούσε την Ρωσική Ομοσπονδία (!) για τον θάνατο τεσσάρων ομογενών, την οποία μάλιστα καλούσε «να διακόψει αμέσως τις εναέριες επιθέσεις και κάθε ενέργεια εναντίον αμάχων πολιτών». Η απόδοση της ευθύνης στην Ρωσία ήταν επιεικώς …άσχετη κι εξέθεσε την Ελλάδα επειδή το χωριό Σαρτανάς βρίσκεται στην Δημοκρατία του Ντονέτσκ, δηλαδή στην «λάθος πλευρά» της …γεωγραφίας, βάσει των επιλογών της κυβέρνησης Μητσοτάκη, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Με άλλα λόγια, η Ρωσία είχε κάθε λόγο να προστατεύσει αυτήν την περιοχή παρέχοντας ασφάλεια στους κατοίκους της, ενώ η Ουκρανία είχε κάθε λόγο να την τιμωρήσει, όπως άλλωστε έκανε συστηματικά από το 2014 χωρίς ποτέ το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών να προστατεύσει τον ελληνισμό.
Οι Έλληνες κατοικούν στην περιοχή σχεδόν 250 χρόνια.
Εγκαταστάθηκαν κατόπιν πρόσκλησης της τσαρίνας της Ρωσίας, Αικατερίνης της Δεύτερης. Συγκεκριμένα, με διάταγμά της το 1776 παραχώρησε στους Έλληνες όχι μόνο γόνιμη γη (15.000 στρέμματα) και προνόμια αλλά ακόμη και χρηματικά ποσά. Ευνοημένοι ήταν οι Έλληνες του Πόντου. Επίσης, οι Έλληνες των νησιών του Αιγαίου που φοβούμενοι την τουρκική τιμωρία μετά τα Ορλοφικά αναζητούσαν μια δεύτερη πατρίδα. Η Ρωσία τους την προσέφερε ξέροντας ότι όχι μόνο μεταφέρουν μαζί τους πλούτη και τεχνογνωσία στο εμπόριο και τα γράμματα, αλλά ταυτόχρονα όλα αυτά θα τα στερηθεί η Τουρκία που μόλις είχε ηττηθεί στον ρωσο-τουρκικό πόλεμο του 1768-1774, προϊόν του οποίου ήταν η συνθήκη του Κιουτσούκ – Καϊναρτζή. Τα νέα εδάφη που προσέφερε στη Ρωσία η ηττημένη Τουρκία χρειάζονταν κι ανθρώπους. Αυτό το σκοπό υπηρετούσε το αυτοκρατορικό διάταγμα της Αικατερίνης. Επομένως, οι σχέσεις των Ελλήνων με την Ρωσία ταυτίζονται εδώ και 2,5 αιώνες! Επίσης, ο λόγος γίνεται για έναν εύπορο Ελληνισμό, μια αναδυόμενη αστική τάξη, που ανέκαθεν συγκαταλεγόταν στην επαγγελματική και πνευματική ελίτ της Ρωσίας.
Το φεστιβάλ στον Σαρτανά στις 10 και 11 Νοεμβρίου 2023 ήταν αφιερωμένο στην μνήμη της ελληνίδας τραγουδίστριας Ταμάρας Κατσή, που έφυγε πολύ πρόωρα από την ζωή πριν 25 χρόνια. Την πρώτη ημέρα παρουσιάστηκαν χοροί και τραγούδια από 15 περίπου ελληνικά χωριά και την δεύτερη ημέρα, την Κυριακή, βραβεύτηκαν τα καλύτερα. Για τον ελληνισμό ήταν ένα διήμερο χαράς και συνάντησης καθώς από το θέατρο που φιλοξένησε το φεστιβάλ πέρασαν εκατοντάδες άνθρωποι. Στο χωριό Σαρτανάς πριν το ξέσπασμα του πολέμου κατοικούσαν περίπου 11.000 Έλληνες. Με το ξέσπασμα του πολέμου πολλοί έφυγαν προς το Ντονέτσκ, την Ελλάδα, την Κύπρο, την Γερμανία κι αλλού και τώρα αρχίζουν να επιστρέφουν.
Συναντήσαμε την Ελένη Πρόνταν, ελληνίδα της Μαριούπολης και πρόεδρο των Ελλήνων της Αζοφικής, που σήκωσε όλο το βάρος της διοργάνωσης του φεστιβάλ. Η Ελένη Πρόνταν μας τόνισε ότι στη διάρκεια του πολέμου η κυβέρνηση δεν έστειλε ούτε έστω ανθρωπιστική βοήθεια στα ελληνικά χωριά επειδή βρίσκονταν στο έδαφος των δύο Λαϊκών Δημοκρατιών του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ που ανεξαρτητοποιήθηκαν από την Ουκρανία. «Έναν χρόνο πριν στα ελληνικά χωριά δεν είχαν ούτε να φάνε, ούτε καν ηλεκτρικό ρεύμα δεν έφτανε. Από τη Ρωσία έστελναν βοήθεια». Τι συνθήκες επικρατούσαν μετά το πραξικόπημα του Μεϊντάν μέχρι το 2022, ρωτήσαμε την Ελένη Πρόνταν: «Μετά το Μεϊντάν οι ώρες διδασκαλίας των ελληνικών στα σχολεία μειώθηκαν σημαντικά, χωρίς να υπάρξουν οι κατάλληλες αντιδράσεις από την ελληνική πλευρά. Τώρα, για πρώτη φορά ελπίζουμε. Τα σπίτια επισκευάζονται κι είναι έτοιμα να δεχτούν τους κατοίκους τους κι εμείς ξαναστήνουμε τις ελληνικές κοινότητες στον Σαρτανά, την Μαριούπολη κι αλλού».
Η Όλγα Οστάχοβα, είναι γραμματέας της Ελληνικής Αυτονομίας της Μαριούπολης. Ο παππούς της Όλγας κατάγεται από τον Σαρτανά, ενώ η μητέρα της από τη Σιβηρία. Μετά την απελευθέρωση το ένα πολιτιστικό φεστιβάλ διαδέχεται το άλλο, με βάση τα δικά της λόγια: «Το Πάσχα το ελληνικό συγκρότημα του Σαρτανά συμμετείχε σε ένα φεστιβάλ στη Μόσχα μαζί με πολλά άλλα συγκροτήματα από το Κρασνοντάρ, την Σταυρούπολη, το Βλαντικαυκάς, κ.α.».
Οι περιπέτειες των Ελλήνων της Αζοφικής γίνονται καλύτερα κατανοητές με την βοήθεια του ελληνικής καταγωγής τοπικού βουλευτή της Μελιτόπολης, Στέφανου Κουβατζίδη (Στέπαν Κουβατζόφ το όνομά του στα ρωσικά): «Μέχρι το 2014 ο ελληνισμός ζούσε ελεύθερος, μιλώντας τη γλώσσα του και τηρώντας τα έθιμα του χωρίς κανένα εμπόδιο. Από το 2014 ξεκίνησε επίσημα και με δημοσιότητα μια προσπάθεια αλλαγής της εθνικής σύνθεσης του πληθυσμού, στην κατεύθυνση της Ουκρανοποίησης. Για παράδειγμα, στις μικτές οικογένειες που ανθούν στην περιοχή με το ένα μέλος να είναι Ουκρανός και το άλλο μέλος Έλληνας, δήλωναν και τους δύο Ουκρανούς. Έτσι, στα χαρτιά μειώνονταν συνεχώς οι άλλες εθνότητες κι αύξαναν οι Ουκρανοί. Κι όταν ζητούσαμε την διδασκαλία των Ελληνικών μας απαντούσαν ότι δεν χρειάζεται επειδή ο ελληνικός πληθυσμός έχει μειωθεί. Σε αυτό το κλίμα οι εκδηλώσεις των εθνικών μειονοτήτων, και δεν αναφέρομαι μόνο στην ελληνική, άρχισαν σταδιακά να μειώνονται. Δεν ήταν ευπρόσδεκτες. Καταλαβαίνετε ότι το κενό που δημιουργούσε η στατιστική παραποίηση και η υποχώρηση των παραδοσιακών γιορτών των μειονοτήτων το κάλυπτε ο ανερχόμενος εθνικισμός της Ουκρανίας».
Η Όλγα Οσταχόβα όπως και η Ελένη Πρόνταν περιέγραψαν τι ζητούν από την ελληνική κυβέρνηση: «Από την Ελλάδα και την κυβέρνηση δεν ζητάμε τίποτε υλικό. Μη νομίζει κανείς ότι ο ελληνισμός της Αζοφικής είναι με το χέρι απλωμένο. Το μόνο που ζητάμε είναι ενδιαφέρον, φιλία, σεβασμό και κυρίως αναγνώριση!».
Στο κέντρο της φωτογραφίας η τιμώμενη τραγουδίστρια του ελληνικού φεστιβάλ στον Σαρτανά, Ταμάρα Κατσή, αριστερά η ρωσική σημαία και δεξιά η σημαία της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ.
Η αναγνώριση της νέας κατάστασης είναι όρος εκ των ων ουκ άνευ για να συνεχίσει την πορεία του στο χρόνο ο ελληνισμός της διασποράς στην Αζοφική. Η κυβέρνηση συνεχίζοντας να θεωρεί τμήματα της Ουκρανίας την Μαριούπολη, το Ντονέτσκ και την Κριμαία παρότι οι κάτοικοί τους επέλεξαν με δημοψηφίσματα να αποσχιστούν, έχει κλείσει τα προξενεία που έδιναν την βίζα και διεκπεραίωναν κάθε άλλη διοικητική ρύθμιση. Η επιλογή των Ελλήνων τώρα είναι να μεταβούν στο Κίεβο που είναι πρακτικά αδύνατο, αλλά πρωτίστως επικίνδυνο δεδομένης της έχθρας του καθεστώτος της Ουκρανίας απέναντι στον ελληνισμό του Ντονμπάς. Ως αποτέλεσμα η κυβέρνηση Μητσοτάκη τιμωρεί και κόβει τους δεσμούς με την Ελλάδα σε δεκάδες χιλιάδες Έλληνες!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου