ΤΟ ΤΡΑΥΜΑ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ ΚΑΙ Η ΟΜΟΡΦΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

 

Ένα έργο το οποίο θα αναδείξει μεταθανατίως τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την καλλιτεχνική αξιοπιστία του κεντρικού ήρωα, φωτίζοντας τη δράση της ζωής του με ένα ανυψωτικό πνεύμα χωρίς να καταλήγει ούτε σε έμφυλο ιδανισμό ούτε σε αισθητική ωραιοπάθεια.

ΤΟΥ ΒΑΓΓΕΛΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Τάκης Σπετσιώτης: Προσευχές έκτακτης ανάγκης. Μυθιστόρημα. Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», σελ. 376, τιμή 16 ευρώ.

Ο Παύλος Μέρλος είναι ένα δωδεκάχρονο αγόρι που μεγαλώνει με τη χήρα γιαγιά του (την Αύρα) και τα αδέλφια της (τη Νίκη, τη Γιάννα και τον Διαμαντή) σε μια παραθαλάσσια κωμόπολη. Οι γονείς του είναι ναυτικοί και ταξιδεύουν. Ο Παύλος κάνει μαθήματα στους συμμαθητές του στο Κατηχητικό και ο ίδιος μαθαίνει βιολί, ενόσω βιώνει τραυματικά την πρώτη σεξουαλική εμπειρία. Αυτά μας λέει η αφήγηση του πρόσφατου μυθιστορήματος του Τάκη Σπετσιώτη, σε μια εδραία επεξεργασμένη μορφή παλαιότερου βιβλίου του, στο εισαγωγικό, πρωτοπρόσωπο μέρος της. Η αφήγηση γίνεται εν συνεχεία τριτοπρόσωπη, για να μας δείξει πως πρόκειται για ένα

είδος μυθοπλαστικής αυτοβιογραφίας, όπου ο ομοφυλοφιλικός προσανατολισμός του πρωταγωνιστή θα συνδεθεί με τη μετεφηβική περίοδο της ζωής του, μετασχηματισμένος τόσο σε αναπόσπαστο κομμάτι της σεξουαλικής του στάσης όσο και σε σταθερό τροφοδότη της καλλιτεχνικής και εξ αποστάσεως ματιάς του για τον κόσμο. Ο Παύλος θα πορευτεί ως μουσικός μα γρήγορα θα παραιτηθεί από την οποιαδήποτε φιλοδοξία: το τραύμα της επεισοδιακής υποδοχής της ομοφυλοφιλίας του από τη μικρή νησιωτική κοινότητα όταν ήταν δώδεκα ετών και το αδιέξοδο της σχέσης του με τον κατοπινό νεανικό του σύντροφο Άρη, που θα παραμείνει αμφισεξουαλικός, συν τις δικές του μετέπειτα ερωτικές περιπέτειες, σε κλίμα Καβάφη και Λαπαθιώτη (με τους οποίους ο Σπετσιώτης έχει ασχοληθεί κινηματογραφικά), στοιχειοθετούν τα βασικά μοτίβα του βιβλίου.
Τα μοτίβα αυτά εμπεριέχουν την περιπλάνηση σε περιθωριακούς και σκιασμένους χώρους και την εσωστρέφεια ή τον απομονωτισμό του ήρωα (χαρακτηριστικά που ασφαλώς υπερβαίνουν την ομοφυλοφιλία), καθώς και την εντέλει αμετακίνητη προσήλωσή του στην τέχνη με ένα έργο το οποίο θα εμπλουτίσει ανασκοπικά τον εφηβικό και τον ενήλικο βίο του με ένα ανορθωτικό πνεύμα, δίχως, ευτυχώς, να καταλήξει ούτε σε έμφυλο ιδανισμό ούτε σε αισθητική ωραιοπάθεια. Το ισχυρότερο ατού του μυθιστορήματος του Σπετσιώτη είναι σίγουρα η δεκαετία του 1960 και οι πρώιμες ρίζες του Παύλου ενόσω αναζητεί τον εαυτό του. Ο προσδιοριστικός ρόλος της ομοφυλοφιλίας δεν παραπέμπει, είτε εδώ είτε στο σύνολο του βιβλίου, σε ένα προτεταμένο ερωτικό και ταυτοτικό εγώ, έτοιμο να καταγγείλει τους πάντες για την παραγνώριση της ετερότητάς του, αλλά σε μια κοινωνία που έχει συνηθίσει να απεχθάνεται το διαφορετικό, ακόμα κι όταν φτάνουμε σε εποχές κατά τις οποίες η ομοφυλοφιλία έχει γίνει ευρέως αποδεκτή. Μια τόσο βαθιά εγκατεστημένη εχθρότητα και απόρριψη σχηματίζει τη βάση η οποία θα προκαλέσει από τη μια πλευρά την εκπαραθύρωση του Παύλου, πυροδοτώντας από την άλλη μεριά τη λυτρωτική του πίστη στην αφαιρετική ικανότητα της τέχνης και στη δύναμη του προσώπου του να διεκδικήσει και να κερδίσει τη διανοητική και την ερωτική αυτονομία του. Και όλα αυτά σε έναν περίγυρο ο οποίος δεν έχει πάψει κατά τα άλλα να υψώνει απαγορευτικό τοίχο απέναντι σε οποιαδήποτε μορφή παρρησίας.

ΕΦΗΜΕΡ. ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 12.11.2023.