Κοινωνική Κατοικία – εκτός πολεοδομικού σχεδιασμού;

 

 

Η  ΕΛΛΕΤ καταθέτει τις απόψεις της για το σχέδιο νόμου. 

 

13 Δεκεμβρίου 2022

 

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) κατέθεσε τις απόψεις της, στην δημόσια διαβούλευση και στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής, για το νομοσχέδιο «Σπίτι μου – στεγαστική πολιτική για τους νέους, αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας για κοινωνική κατοικία και άλλες διατάξεις», το οποίο αποσκοπεί (σύμφωνα με την έκθεση συνεπειών) στην εξασφάλιση προσιτής κατοικίας κυρίως για νέους και ευάλωτες ομάδες, την αξιοποίηση της περιουσίας του Δημοσίου, την αναβάθμιση ιδιωτικών κατοικιών, την αύξηση της προσφοράς στη μισθωτική αγορά, την αύξηση της οικονομικής και οικοδομικής δραστηριότητας. 

 

Η ΕΛΛΕΤ θεωρεί χωρίς αμφιβολία θετικό το γεγονός ότι προωθείται μια πολιτική κοινωνικής κατοικίας και μάλιστα στην σημερινή συγκυρία εξόδου από μια κρίση που επέτεινε τα φαινόμενα φτώχειας και αστεγίας (homelessness), φαινόμενα που πρέπει να αντιμετωπιστούν στην συγκυρία της ανάκαμψης. Το ερώτημα όμως που γεννάται είναι κατά πόσον το συγκεκριμένο Σχέδιο Νόμου (ΣΝ) εντάσσεται σε μια στρατηγική στεγαστικής πολιτικής, και μάλιστα αν εξυπηρετεί (όπως επιδιώκει) τον στόχο 11 για την αειφορία των Ηνωμένων Εθνών, δηλ:  «Βιώσιμες Πόλεις και Κοινότητες με διασφάλιση (ως το 2030) της πρόσβασης όλων σε επαρκή, ασφαλή, προσιτή στέγαση (…) και αναβάθμιση των φτωχογειτονιών».

 

Η ΕΛΛΕΤ επεσήμανε ότι η «στεγαστική πολιτική» στην Ελλάδα, ιστορικά δεν ήταν συνδεδεμένη με τον πολεοδομικό σχεδιασμό, και με ισχυρό ρόλο της Αυτοδιοίκησης, σε αντίθεση με τις διεθνείς πρακτικές, πράγμα που της στερούσε την δυνατότητα να ασκήσει μια πολιτική κοινωνικής κατοικίας, ενταγμένη σε στόχους ολοκληρωμένης οικιστικής/ πολεοδομικής πολιτικής. Ωστόσο υπάρχει εμπειρία που μπορεί να αξιοποιηθεί.

 

Το ΣΝ αποσκοπεί σε μεγάλο βαθμό στην τόνωση της οικοδομικής δραστηριότητας μέσω της διοχέτευσης στην αγορά των ακινήτων ιδιοκτησίας δημοσίων φορέων, και λιγότερο στην κάλυψη του κενού στεγαστικής πολιτικής για ευάλωτες ομάδες πληθυσμού. Οι κανόνες για την διαχείριση του νεοεισαγόμενου θεσμού της κοινωνικής αντιπαροχής, είναι ασαφείς ενώ η όλη φιλοσοφία του βασίζεται σε μεμονωμένες παρεμβάσεις χωρίς κριτήρια χωροθέτησης, χωρίς μία προεκτίμηση για το πιθανό αποτέλεσμα ανά περιοχή. Δεν επιχειρεί δε -αξιοποιώντας την διεθνή εμπειρία- να συνδυαστεί με άλλες δράσεις κοινωνικής, χωρικής συνοχής, συμπερίληψης (inclusivity) και περιβαλλοντικής αναβάθμισης, ώστε να αποτελεί μια ολοκληρωμένη στρατηγική κοινωνικής κατοικίας και αστικής αναζωογόνησης

 

Συνοπτικά οι προτάσεις της ΕΛΛΕΤ για την πολιτική κοινωνικής κατοικίας είναι:

·         Η στεγαστική πολιτική να ασκείται σε σύνδεση με τον πολεοδομικό σχεδιασμό και με αξιοποίηση των καλών διεθνών πρακτικών.

·         Να δημοσιοποιηθεί η μελέτη για την εθνική στρατηγική που αναφέρεται στην ανάλυση συνεπειών που συνοδεύει το ΣΝ

·         Η ανάληψη του έργου της κοινωνικής κατοικίας δεν πρέπει να επαφίεται σε μεμονωμένες βραχύβιες και ευκαιριακές εργολαβίες αντιπαροχής  αλλά θα πρέπει να συμβάλλει στην ανάπτυξη ενός στιβαρού τομέα ιδιωτικής ή κοινωνικής οικονομίας προσανατολισμένου στην κοινωνική κατοικία.

·         Το νέο εργαλείο της κοινωνικής αντιπαροχής δεν πρέπει να βασιστεί σε μια γρήγορη και ασυντόνιστη «αξιοποίηση» της δημόσιας περιουσίας, αλλά  θα πρέπει να υποστηρίζεται από ένα σύστημα πολυεπίπεδης διακυβέρνησης στο οποίο καλούνται να παίξουν κύριο ρόλο:

o   (α) οι φορείς πολεοδομικού σχεδιασμού και διαχείρισης της αστικής ανάπτυξης όπως η Αυτοδιοίκηση,

o   (β) οι διαφανείς διαδικασίες συμμετοχής και έγκαιρης στρατηγικής περιβαλλοντικής εκτίμησης των σχεδίων,

o   (γ) ο καθοδηγητικός συντονιστικός ρόλος ενός επιτελικού δημόσιου φορέα στεγαστικής πολιτικής, που θα συνέβαλλε στην συνεχή βελτίωση των θεσμικών προβλέψεων

o   (δ) η επεξεργασία και καθιέρωση ευέλικτων αλλά και διαφανών πρακτικών σύμπραξης του δημόσιου /ιδιωτικού όπως οι προτεινόμενες συμβάσεις αντιπαροχής, και

o   (ε) η επεξεργασία ευέλικτων κανονισμών ή κριτηρίων δικαιούχων ανά περίπτωση.

·         Η αξιοποίηση των δημοσίων ακινήτων να ενταχθεί σε ένα ολοκληρωμένο επιχειρησιακό σχέδιο ανά φορέα που να εκπονείται με διαφάνεια και λογοδοσία και να υπηρετεί -πλην των ανωτέρω- και τους  καταστατικούς στόχους  των φορέων ιδιοκτητών.

·         Να διασφαλίζεται διαφάνεια στην επιλογή των  δικαιούχων μισθωτών

·         Να προβλέπεται επανάχρηση κτιρίων του δημοσίου τομέα, και όχι μόνο ανέγερση νέων επί κενών οικοπέδων, μέσω ολοκληρωμένων προγραμμάτων για την αναζωογόνηση ιστορικών περιοχών με εγκαταλελειμμένα δημόσια κτίρια  (π.χ. Πλάκα).

·         Να απαλειφθεί η διάταξη που προβλέπει την χωροθέτηση κοινωνικής κατοικίας στην αγροτική γη και να αποφεύγεται αυστηρά η διασπορά «αναπτύξεων κοινωνικής κατοικίας» στην ύπαιθρο. Η κοινωνική κατοικία απαιτείται να χωροθετείται σε οικιστικές ζώνες και να ακολουθεί τους κανόνες σχεδιασμού και επεκτάσεων των πόλεων και οικισμών.

·         Να ελέγχονται οι συμβάσεις και οι όροι της αντιπαροχής, προς εξασφάλιση του δημόσιου οφέλους και να εξασφαλίζεται η διαφάνεια της διαδικασίας μέσα από  ασφαλιστικές δικλείδες που πρέπει να προστεθούν στο ΣΝ.

 

 

Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε με τα γραφεία της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Περιβάλλοντος & Πολιτισμού: κα Κ. Στεμπίλη - Τηλ: 210 - 32 25 245 & 210 - 32 26 693 / E-mail: sepi@ellinikietairia.gr / www.ellet.gr