Άρθρο του επίτιμου προέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας, κ. Σωτηρίου Ρίζου, που δημοσιεύτηκε στην “Καθημερινή της Κυριακής” (05/09/21) και στο kathimerini.gr
Στις 23 Ιουλίου 2021 ο πρώτος τίτλος στην ιστοσελίδα Dasarxeio.com ήταν ο εξής: «Ανοίγει η πλατφόρμα για τις δηλώσεις αυθαιρέτων εντός δασών». Ακολουθούσε το κείμενο μιας αποφάσεως του υπουργείου Περιβάλλοντος που εξειδικεύει το πλαίσιο υποβολής των αιτήσεων νομιμοποιήσεως αυθαιρέτων εντός δασών. Εχει δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως μία ημέρα πριν. Στηρίζεται στον νόμο 4685/2020 (ΦΕΚ Α΄ 92/7.5.2020). Η ειρωνεία της τύχης(;) ήταν ότι μετά μία εβδομάδα περίπου άρχιζαν οι μεγάλες πυρκαγιές στη χώρα μας. Συνολική απώλεια: 1.275.660 στρέμματα. Αττική: 186.290 στρέμματα. Η εξέλιξη αυτή ήταν αναπάντεχη; Με βάση τα νομοθετικά δεδομένα, σε συνδυασμό με τον διατιθέμενο διοικητικό μηχανισμό, θα έπρεπε το «εάν» να θεωρείται βέβαιο και να είναι αβέβαια το «πότε» και το «πόσο».
Εν αρχή ην η Διοίκηση. Το 1998 δημοσιεύθηκε ένας ολέθριος νόμος (2612/1998), ο οποίος μετέφερε την αρμοδιότητα της δασοπυρόσβεσης με όλα τα κονδύλια και με όλη την υποδομή της δασικής υπηρεσίας στο Πυροσβεστικό Σώμα. Από την προχειρότητα της εισηγητικής εκθέσεως προκύπτει ότι η νομοθέτηση ήταν μια σπασμωδική αντίδραση στις πυρκαγιές του 1997. Ακολούθως, τον Μάιο του 1999 δημοσιεύθηκε η 3342/1999 απόφαση του Ε΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας, με την οποία κρίθηκε το ζήτημα της συνταγματικότητος του νόμου αυτού. Η πλειοψηφία δέχθηκε ότι «το θεσπιζόμενο σύστημα δασοπροστασίας, εγκείμενο στην ανάθεση των σχετικών καθηκόντων σε φορέα με ιδιαίτερη οργανωτική δομή και κατ’ εξοχήν ειδικευμένο στην κατάσβεση πυρκαγιών… δεν είναι πάντως προδήλως απρόσφορο για την πραγμάτωση του κατά το Σύνταγμα σκοπού της προστασίας των δασών…». Η μειοψηφία, στην οποία ανήκε και ο πρόεδρος του Τμήματος Μιχ. Δεκλερής, δέχθηκε τα εξής:
«…η νομοθετική επιλογή για τη διάσπαση του φορέως προστασίας των δασών και την ανάθεση στις μεν υπηρεσίες του υπουργείου Γεωργίας της εν γένει εποπτείας των δασών και της προλήψεως των δασικών πυρκαγιών, με την αφαίρεση όμως σημαντικού μέρους των διατιθεμένων από αυτές μέσων, στο δε Π.Σ. της καταστολής των πυρκαγιών αυτών, δεν συνιστά… πρόσφορο και αποτελεσματικό wσύστημα για την προστασία των δασών…». Ετσι, το ένδικο μέσο της Πανελλήνιας Ενωσης Δασολόγων Δημοσίων Υπαλλήλων (ΠΕΔΔΥ) απερρίφθη. Η πάροδος του χρόνου δικαίωσε ιστορικά τη μειοψηφία. Συνέβαλε σε αυτό η πολιτική εξουσία, η οποία, διαχρονικά, σε μια θαυμαστή συναίνεση των τριών επιφανέστερων κομμάτων (ΠΑΣΟΚ, Ν.Δ., ΣΥΡΙΖΑ), μερίμνησε για να διαψεύσει την πλειοψηφία και να δικαιώσει τη μειοψηφία. Παρ’ όλη τη δεινή εμπειρία των πυρκαγιών του 1997, του 2008, του 2018 και της παρούσας, οι κυβερνήσεις όλων των αποχρώσεων διατήρησαν ένα αποτυχημένο καθεστώς, διασπώντας τις στενά συνδεδεμένες λειτουργίες της πρόληψης και της κατάσβεσης. Η πρόληψη ανακαλύπτεται ως κάτι το νέο όταν συμβεί ένα συνταρακτικό γεγονός, όπως αυτό που βιώσαμε τον Αύγουστο του 2021. Και η αναφορά σε αυτήν λήγει όταν λήξει και η ισχυρή εντύπωση στον πληθυσμό. Αγνοείται ή λησμονείται ότι η πρόληψη είναι θεσμοθετημένη παγίως στη νομοθεσία, τουλάχιστον εδώ και σαράντα χρόνια στον ισχύοντα ν. 998/1979 (βλ. ιδίως άρθρ. 16-18). Προστιθέμενη παράμετρος και η βαθμιαία αποδιοργάνωση της δασικής υπηρεσίας στα επόμενα χρόνια. Την ομολογεί στη Βουλή τον περασμένο Ιούνιο ο υφυπουργός Περιβάλλοντος, ο οποίος αναγγέλλει χίλιες προσλήψεις στην υπηρεσία αυτή, καθόσον οι τελευταίες έγιναν προ 17 ετών!Κατόπιν έρχονται οι ρυθμίσεις ουσίας. Η οργάνωση της ανομίας εις βάρος του δάσους τελείται με συνειδητές πράξεις της νομοθετικής εξουσίας. Μνημονεύω τις εξής:
Α. Επιχείρηση «δασολόγιο». Η ιστορία αρχίζει με τον ν. 998/1979, ο οποίος επιβάλλει στη διοίκηση το καθήκον καταρτίσεως δασολογίου (άρθρ. 13). Ακολουθούν δεκαετίες αδράνειας. Το Συμβούλιο της Επικρατείας εκδίδει την 2818/1997 απόφαση: «θεμελιώδης προϋπόθεση για την προστασία των δασών, που απορρέει από τη φύση των πραγμάτων… είναι η προηγούμενη απογραφή τους», «η ακριβής γνώση του προστατευτέου αγαθού (κατά το άρθρ. 24 Συντάγματος) είναι αυτονόητος όρος για τη λήψη προστατευτικών μέτρων και την αποτελεσματικότητά των. Ετσι, η έγκυρη απογραφή του δασικού κεφαλαίου με έναν συστηματικό τρόπο, σύμφωνα με τους κανόνες της δασικής επιστήμης και της τεχνικής, και η συνακόλουθη δεσμευτικότητά της τόσο για τη διοίκηση όσο και για τους διοικουμένους αποκόπτει από τη ρίζα κάθε αμφισβήτηση σχετικά με τον χαρακτήρα μιας εκτάσεως ως δάσους…». Με την απόφαση ακυρώνεται η παράλειψη της διοικήσεως να καταρτίσει δασολόγιο. Η διοίκηση δεν συμμορφώνεται και αυτό πιστοποιείται επισήμως (βλ. 9/2004 Πρακτικό της Επιτροπής άρθρ. 5 ν. 1470/1984). Ακολουθεί η αναθεώρηση του Συντάγματος το 2001, στο οποίο προστίθεται και η διάταξη: «η σύνταξη δασολογίου συνιστά υποχρέωση του κράτους». Εν τω μεταξύ, έχει αρχίσει μαραθώνιος νομοθετικών ρυθμίσεων, όπου η μία διαδέχεται την άλλη (βλ. νόμους 2664/1998, 3208/2003, 3889/2010, 4030/2011, 4164/2013, 4289/2016, 4462/2017, 4685/2020) και όλες, αμέσως ή εμμέσως, ευνοούν όσους επιθυμούν να αμφισβητήσουν την ύπαρξη του δάσους. Η εικόνα ολοκληρώνεται με μια απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (1203/2017) είκοσι χρόνια μετά την απόφαση του 1997, όπου κρίνεται και πάλι η ίδια παράλειψη της διοικήσεως. Σε αυτήν απεικονίζεται όλο το δράμα περί το δασολόγιο, ανεξαρτήτως δε αποτελέσματος, και το αδιέξοδο του Συμβουλίου της Επικρατείας. Αναδεικνύεται δε και η μέχρι σήμερα επιτυχία των κυβερνήσεων στην επιδίωξή τους να μένει αχαρτογράφητο, και επομένως ασταθές και ευάλωτο, το δασικό κεφάλαιο της χώρας.
Β. Υπονόμευση των αναδασώσεων στην πράξη. Η αναδάσωση έχει ένα νομικό μέρος, το εύκολο, που είναι η έκδοση μιας διοικητικής πράξεως και ένα στάδιο υλοποιήσεως, που είναι το δύσκολο. Το δεύτερο στάδιο σημαδεύεται είτε από μερική καταστροφή της αναγεννώμενης βλαστήσεως (π.χ. παράνομη βόσκηση) είτε από δραστική αλλαγή χρήσεως και προορισμού (καταπατήσεις, γεωργική εκμετάλλευση, «οικιστική ανάπτυξη»). Το κεφάλαιο αυτό συνδέεται αρρήκτως με το επόμενο.
Γ. Επιχείρηση «νομιμοποιήσεως» αυθαιρέτων κτισμάτων εντός των δασών. Πρόκειται για νέα δραστηριότητα της νομοθετικής μηχανής, με την οποία γίνεται απόπειρα μεταφοράς στο δάσος του έθους της «νομιμοποιήσεως» αυθαιρέτων εντός του αστικού χώρου. Οι σχετικές διατάξεις θεσμοθετούνται το πρώτον το 2016, υπό τον τίτλο «οικιστικές πυκνώσεις» (ν. 4389/2016 και ν. 4462/2017) και με την απόφαση 685/2019 του Συμβουλίου της Επικρατείας θεωρούνται αντισυνταγματικές διότι «νομιμοποιούν» συστάδες αυθαιρέτων εντός δασών. Το Συμβούλιο της Επικρατείας εμμένει στη βασική του θέση ότι η οικιστική ανάπτυξη δεν είναι συμβατή με τον προορισμό του δάσους. Δεύτερη οργανωμένη απόπειρα επιχειρείται με τον ν. 4685/2020 υπό τον ίδιο τίτλο (άρθρ. 50 επ.), ο οποίος θεσμοθετείται «προς συμμόρφωση με την ακυρωτική απόφαση»! Η μέθοδος που ακολουθεί ο νόμος είναι η καθιέρωση μακρών διαδικασιών και η πρόβλεψη πολύπλοκων «οικονομικοτεχνικών μελετών», μετά τις οποίες η διοίκηση θα κρίνει αν τα αυθαίρετα θα διατηρηθούν «προσωρινώς» (με ανώτατο όριο τα 30 χρόνια!) ή θα κατεδαφισθούν. Ο νομοθέτης μάς υποβάλλει την ιδέα ότι το πολύ μετά 30 έτη (από το τέρμα των διαδικασιών υπαγωγής) θα γίνει η κατεδάφιση και θα αρχίσει η αναδημιουργία του δασικού οικοσυστήματος! Προσποιούμενος ότι αγνοεί και την επιστήμη της δασολογίας και τη βασική αρχή της νομολογίας ότι οικοδομείν και δάσος είναι ασύμβατες έννοιες.
Συμπέρασμα. Το προσάναμμα για τις πρόσφατες και τις περασμένες πυρκαγιές των δασών μας συντίθεται από δύο τρεις παράγοντες. Ενας από αυτούς είναι αυτός που περιγράφεται στο προηγούμενο κείμενο. Ολα τα «νομικά» συνοψίζονται σε ένα: η πολιτική επιδιώκει και επιτυγχάνει με νομικά μέσα τη δημιουργία de facto καταστάσεων, οι οποίες για πολλούς λόγους δεν μπορούν να ανατραπούν με δικαστικούς ελέγχους. Είτε ελεύθερα είτε εξαναγκαζόμενη υπηρετεί το τέρας το οποίο η ίδια εξέθρεψε και συντηρεί. Γράφει ο Μιχ. Δεκλερής: «Εάν η πολιτεία είχε πράξει όσα επιτάσσει το Σύνταγμα, ο ρόλος των δικαστηρίων θα ήτο ασφαλώς περιωρισμένος. Αλλ’ η Διοίκηση πάσχει από την παντοδυναμία πελατειακού συστήματος διακομματικού και διαχρονικού χαρακτήρος, το οποίον απεχθάνεται την τάξη, διότι τρέφεται και ενδυναμούται από την αταξία».
ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΡΙΖΟΣ
Επίτιμος πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας
Αναδημοσίευση από: kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου