Φυτά που δεν είναι τόσο «φυτά»……

Τα φυτά αντιδρούν στα εξωτερικά ερεθίσματα – όμως είναι δύσκολο   να αποδείξει κανείς ότι διαθέτουν ικανότητες που μπορούν να περιγραφούν ως «αλτρουϊσμός»,  ή ότι υπό ορισμένες συνθήκες μπορούν να γίνουν ανιχνευτές  εκρηκτικών υλικών…

 Πάντως  μια  αμερικανική επιστημονική έρευνα έρχεται να δείξει ότι  ακόμα και τα φυτά είναι κοινωνικοί οργανισμοί, ικανοί να δείξουν προτίμηση στους "δικούς" τους σε σχέση με τους "ξένους".


Μέχρι σήμερα ήταν γνωστό ότι τα φυτά έχουν την ικανότητα να
αντιληφθούν και να ανταποκριθούν σε άλλα φυτά, όμως ελάχιστα είχε
μελετηθεί το κατά πόσο μπορούν να αναγνωρίσουν αν ένα φυτό είναι
συγγενικό τους και αν αντιδρούν με κάποιου είδους αλτρουιστική
συμπεριφορά σε σχέση με αυτό.

Η νέα έρευνα των Γκιγιέρμο Μάρφι και Σούζαν Ντάντλεϊ, του Τμήματος
Βιολογίας του πανεπιστημίου Μακ Μάστερ στο Οντάριο του Καναδά, η οποία
δημοσιεύτηκε στο "American Journal of Botany" (Αμερικανικό Περιοδικό
Βοτανικής), επικεντρώθηκε στις αντιδράσεις ενός συγκεκριμένου φυτού
(impatiens pallida ή jewelweed). Οι ερευνητές μελέτησαν τις
αντιδράσεις του φυτού σε δύο μορφές ανταγωνισμού: τις αλλαγές στο φως
και την παρουσία γειτονικών ριζών άλλων φυτών, τόσο συγγενικών όσο και
ξένων.

Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η αντίδραση του φυτού εξαρτιόταν από το
αν μεγάλωνε δίπλα-δίπλα με συγγενικά φυτά του είδους του ή με τελείως
ξένα φυτά, γεγονός που απέδειξε ότι το φυτό όχι μόνο μπορεί να
ξεχωρίσει τους "φίλους" από τους "αγνώστους", αλλά επίσης έχει
διαφορετική συμπεριφορά στις δύο αυτές περιπτώσεις.

Όταν είχαν να κάνουν με τους "συγγενείς" τους, τα φυτά δεν προσπάθησαν
να "κλέψουν" ήλιο ή νερό, απλώνοντας τα φύλλα τους ή τις ρίζες τους
έτσι ώστε είτε να σκιάσουν τα διπλανά τους είτε να τους αποκόψουν το
νερό. Τα φυτά προτίμησαν κυρίως να επιμηκύνουν το κοτσάνι τους και να
πετάξουν περισσότερα κλαδιά, αλλάζοντας την μορφολογία τους πάνω από
το έδαφος. Αντίθετα, όταν μεγάλωναν δίπλα-δίπλα με "ξένους", τα φυτά
έκαναν ό,τι μπορούσαν για να τους "κλέψουν" το φως μεγαλώνοντας το
φύλλωμά τους, ώστε να σκιάσουν τους ανταγωνιστές τους.
Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι αυτή η διαφορετική συμπεριφορά
εμφανίζονταν  μόνο όταν τα φυτά ήσαν αρκετά κοντά, ώστε οι ρίζες τους
να έρχονται σε επαφή, πράγμα που σημαίνει ότι η επικοινωνία μέσω των
ριζών είναι αναγκαία προκειμένου τα φυτά να ξεχωρίζουν τους "δικούς"
τους από τους "άλλους". Είναι η πρώτη φορά που οι ερευνητές έδειξαν
ότι η συμπεριφορά ενός φυτού πάνω από το έδαφος (π.χ. αν θα σκιάσει τα
γύρω του φυτά),εξαρτάται από τις πληροφορίες που παίρνει από τις ρίζες
κάτω από το έδαφος.

Και ενώ αυτά συμβαίνουν με τα «φυσικά φυτά», κάποια  φυτά καταλλήλως τροποποιημένα μπορούν να επιτελούν  λειτουργίες πολύ διαφορετικές από αυτές που έχουμε συνηθίσει . Έτσι Αμερικανοί επιστήμονες, κατάφεραν ν’ αναπτύξουν φυτά που μπορούν να εντοπίσουν βόμβες «διδάσκοντας» στις πρωτεΐνες τους να αλλάζουν χρώμα, όταν «αισθάνονται» την παρουσία ορισμένων χημικών ουσιών που περιέχονται στις βόμβες, όπως για παράδειγμα το ΤΝΤ.

Τα φυτά είναι εξίσου καλά, αν όχι καλύτερα,  από τα ειδικά εκπαιδευμένα σκυλιά,  σύμφωνα με τις διαπιστώσεις των επιστημόνων. Το φυτό μπορεί να «νιώσει» μόλις το 1 εκατοστό της ποσότητας εκρηκτικού που χρειάζεται να μυρίσει ένας σκύλος για να βρει τη βόμβα.



Με τη τοποθέτηση  «έξυπνων» φυτών στις πύλες ασφαλείας των αεροδρομίων, σε περίπτωση που κάποιος προσπαθήσει να περάσει εκρηκτικά μέσα στο αεροπλάνο, όλα τα φύλλα του φυτού θα γίνουν άσπρα! Αυτό συμβαίνει επειδή οι πρωτεΐνες-υποδοχείς του φυτικού DNA αντιδρούν στα απειλητικά ερεθίσματα, απελευθερώνοντας χημικά, τα τερπενοειδή, προκειμένου να αυξήσουν το πάχος στα δερμάτια των φύλλων, πράγμα που οδηγεί σε μεταβολή του χρώματός τους, ορατή με γυμνά μάτια.

Η ανακάλυψη έγινε από ερευνητές του πολιτειακού πανεπιστημίου του Κολοράντο με επικεφαλής την καθηγήτρια βιολογίας Τζουν Μέντφορντ, σε συνεργασία με το Πεντάγωνο των ΗΠΑ και παρουσιάστηκε στο περιοδικό PLοS ONE, σύμφωνα με τους NewYorkTimesκαι τη βρετανική DailyMail.

«Τα φυτά δεν μπορούν να τρέξουν ή να κρυφτούν από απειλές, έτσι έχουν αναπτύξει εξελιγμένους μηχανισμούς ανίχνευσης και αντίδρασης στο περιβάλλον τους», δήλωσε η Μέντφορντ, η οποία, μαζί με τους συνεργάτες της, ανέπτυξε ένα πρόγραμμα ηλεκτρονικού υπολογιστή, το οποίο «χειραγωγεί» τον φυσικό αμυντικό μηχανισμό του φυτού, «διδάσκοντας» στις πρωτεΐνες-υποδοχείς του να αντιδρούν σε χημικές ουσίες που περιέχονται στα εκρηκτικά, με τον ίδιο τρόπο που αντιδρούν σε παράσιτα ή σε ρυπογόνες ουσίες στον αέρα ή το έδαφος.

Οι ανασχεδιασμένοι από τον υπολογιστή υποδοχείς είναι έτσι τροποποιημένοι ώστε να λειτουργούν στα φυτικά κύτταρα, με αποτέλεσμα να αναγνωρίζουν εξίσου  ρυπογόνες ουσίες και  εκρηκτικά χημικά. Μόλις το φυτό εντοπίσει μια τέτοια ουσία, ενεργοποιεί ένα εσωτερικό μηχανισμό που οδηγεί στην απώλεια της χλωροφύλλης που δίνει το πράσινο χρώμα στα φύλλα και έτσι προκαλεί την μετατροπή τους σε λευκά. Οποιοδήποτε φυτό -και όχι μόνο κάποιο συγκεκριμένο- θα μπορούσε να «εκπαιδευθεί» να ανιχνεύει βόμβες.

Σύμφωνα με τους αμερικανούς ερευνητές σε τρία έως επτά χρόνια, θα έχει καταστεί εφικτή η ταχεία αντίδραση των φυτών. Ωστόσο υπάρχουν και επιστήμονες, οι οποίοι, αν και θεωρούν ενδιαφέρον το νέο πεδίο έρευνας, αμφιβάλλουν αν θα καταστεί εφικτή η ανάπτυξη φυτών που θα έχουν αλάνθαστες και άμεσες χρωματικές αντιδράσεις

ΠΗΓΗ : www.peegep.gr και «Ελευθεροτυπία»

YΓ. Η φωτογραφία του Κώστα Τάτση