Φωτορύπανση: «Καμπανάκι» επιστημόνων – Επιδεινώνεται το βλαβερό για την υγεία φαινόμενο

 

Όταν μια ομοβροντία κεραυνών έριξε το ρεύμα σε όλη τη Νέα Υόρκη τη νύχτα της 13ης Ιουλίου 1977, τα φώτα των δρόμων, οι πινακίδες νέον και τα έντονα φώτα των σπιτιών και των ουρανοξυστών σκοτείνιασαν. Και κάπως έτσι, για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, ο Γαλαξίας ήταν ορατός στον μαύρο ουρανό, με στίγματα από χιλιάδες αστραφτερά αστέρια.

Η φωτορύπανση επιδεινώνεται παγκοσμίως. Κατά μέσο όρο, οι ουρανοί γίνονται κατά 10% πιο φωτεινοί κάθε χρόνο παγκοσμίως, με τον ταχύτερο ρυθμό αλλαγής να καταγράφεται στη Βόρεια Αμερική.

Πολλά είδη υφίστανται τις συνέπειες. Κάθε χρόνο, έως και ένα δισεκατομμύριο πουλιά στις ΗΠΑ σκοτώνονται από σύγκρουση με κτήρια – μια παγκόσμια κρίση που επιδεινώνεται από τα έντονα φώτα, τα οποία τα αναγκάζουν τα μεταναστευτικά πτηνά να ξεστρατίζουν από τις νυχτερινές τροχιές τους. Ο μη φυσικό φωτισμός μπορεί να αποπροσανατολίσει τα έντομα και να επηρεάσει την ανάπτυξη των φύλλων των δέντρων. Μια μελέτη του 2017 διαπίστωσε ότι η φωτορύπανση αποτελεί απειλή για το 30% των σπονδυλωτών και περισσότερο από το 60% των ασπόνδυλων ,που είναι νυκτόβια.

Το 2020, χάθηκε ο φωτισμός των δρόμων της κωμόπολης Crestone του Κολοράντο επειδή οι τοπικές αρχές δεν είχαν λεφτά να πληρώσουν λογαριασμό του ηλεκτρικού ρεύματος.«Στην επόμενη συνεδρίαση (του Διοικητικού Συμβουλίου), κάποιος είπε, «Ξέρεις, μας αρέσει κάπως το σκοτάδι», εξιστορεί η Kairina Danforth, που ήταν δήμαρχος της Crestone. Σύντομα, η Crestone έγινε μια από τις αρκετές -πια- κοινότητες σε ολόκληρο τον πλανήτη που αναγνωρίζονται επίσημα ως κοινότητες «Σκοτεινού Ουρανού» του DarkSky International, έναν οργανισμό που προωθεί τη μάχη κατά της φωτορύπανσης.

Ο Ruskin Hartley, διευθύνων σύμβουλος της DarkSky International δηλώνει : «Οι λύσεις είναι απλές, και δεν θα χρειαζόταν να εγκαταλείψουμε τίποτε άλλο εκτός από τον φωτισμό κακής ποιότητας».

 

Το σλόγκαν των ειδικών σε θέματα φωτορύπανσης; «Κρατήστε το χαμηλά, κρατήστε το θωρακισμένο, κρατήστε το για πολύ». Με άλλα λόγια, βεβαιωθείτε ότι ο φωτισμός είναι χαμηλός στο έδαφος, ότι στοχεύει στην αποφυγή διαρροής φωτός προς όλες τις κατευθύνσεις και, εάν είναι δυνατόν, ότι έχει μεγάλο μήκος κύματος, που συνήθως παρατηρείται ως κεχριμπαρένιο χρώμα. Τέλος, σβήστε τα φώτα όποτε δεν τα χρειάζεστε.

Το DarkSky International έχει συνεργαστεί με κοινότητες και φυσικά καταφύγια σε 22 χώρες προκειμένου να παράσχει υποστήριξη και να δώσει επίσημη διαπίστευση σε περιοχές που έχουν κάνει θετικά βήματα. Σχεδόν 300 περιοχές είναι πλέον διαπιστευμένες.

Το 2022, το DarkSky, σε συνεργασία με την Τσεχική Δημοκρατία, ανέπτυξε μια συζήτηση γύρω από την πολιτική της Ευρώπης για τη μείωση της φωτορύπανσης. Επεσήμανε πως «όλο το φως πρέπει να έχει σαφή σκοπό», ότι «πρέπει να κατευθύνεται μόνον όπου χρειάζεται» και ότι «δεν πρέπει να είναι εντονότερο από όσο χρειάζεται».

Από το 2000 μέχρι τον Οκτώβρη του 2022, 20 νομοθετήματα που αφορούν τον μετριασμό της φωτορύπανσης εντάχθηκαν σε νόμους 9 κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος της Τσεχικής Δημοκρατίας.

Κίνητρο στις χώρες δίνουν και τα οικονομικά οφέλη που μπορεί να έχουν. Τα ηλεκτρικά φώτα εσωτερικού και εξωτερικού χώρου καταναλώνουν το 17% με 20% της παγκόσμιας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας,  και η μείωση της χρήσης τους οδηγεί στη μείωση του κόστους. Οι περιοχές με σκοτεινό ουρανό επωφελούνται και από τον αστροτουρισμό – μια ταξιδιωτική τάση που ανθίζει ολοένα και περισσότερο, με τους τουρίστες να ταξιδεύουν σε τοποθεσίες με χαμηλότερα επίπεδα φωτορύπανσης για να παρατηρήσουν τ’ άστρα.

Αλλά και η  άγρια ​​ζωή επωφελείται. Το Sea Turtle Conservancy έχει μετατρέψει πάνω από 30.000 φώτα και εκτιμά πως από το 2010 μέχρι σήμερα έχει βυθίσει στο σκότος πάνω από 45 μίλια σε παραλίες στη Φλόριντα όπου φωλιάζουν χελώνες, σώζοντας δεκάδες χιλιάδες νεογνά.

Παρά τις θετικές αλλαγές, η αναχαίτιση της φωτορύπανσης αποτελεί μια δύσκολη μάχη.«Ακόμη και από μερικά τμήματα της ερήμου Ατακάμα, που είναι μια από τις μεγαλύτερες σε έκταση σκοτεινές περιοχές πάνω στη Γη, διακρίνεται το έντονο φως που πηγάζει από τη La Serena – μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες πόλεις της Χιλής», λέει ο Hartley.

Σε επιμέλεια Παναγιώτη Ζαφειρόπουλου