ΠΡΑΓΑ ,ζαφειρόπετρα στης γης το δακτυλίδι

 

 ksipnistere  11/02/2025

ΓΙΑΝΝΗ ΣΧΊΖΑ :

Ποιός άραγε να θυμάται την  αυτάρεσκη και  ποιητική απόφανση του Κωστή Παλαμά : «Αθήνα ζαφειρόπετρα στης γης το δακτυλίδι;» Υποθέτω πολύ λίγοι, όπως επίσης λιγότεροι πρέπει να είναι αυτοί που ενσκύπτουν στο αυτιστικό πνεύμα μιας ολόκληρης εποχής, με πυρήνα τον λεγόμενο «μεσοπόλεμο», όταν η Σοφία Βέμπο τραγουδούσε, ούτε λίγο ούτε πολύ : «Λόντρα, Παρίσι, Νιου Γιορκ, Βουδαπέστη, Βιέννη- μπρος στην Αθήνα καμιά σας καμιά σας δεν βγαίνει…….»
Στην ελληνική περίπτωση , το κριτικό πνεύμα θα έπρεπε να καταλήγει σε ένα ανελέητο μαστίγωμα της παρελθούσας και της τρέχουσας «αθηναϊοφιλικής» μιζέριας. Ευτυχώς όμως, χάρις στον Διονύσιο Σολωμό και στην διαχρονική επιταγή του – «το έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθινό» – μπορούμε τουλάχιστον να πορευόμαστε σε μια κατεύθυνση :  Μπορούμε τουλάχιστον να λέμε τα σύκα -σύκα, τη σκάφη- σκάφη, και το αθηναϊκό κέντρο κάτι ανάλογο με φτωχογειτονιά του Λονδίνου….

Και όμως υπάρχουν αστικά κέντρα που ανεβάζουν τον πήχη  της ζωής. Που ενισχύουν τη διαρκή άμιλλα του «καλυτερότερου» με το «καλύτερο», που παράγουν ένα δημόσιο και συλλογικό εισόδημα αισθητικής, ευρυθμίας, ευρηματικότητας, βιοκλιματικής, λειτουργικότητας υπέρ των πεζών, ανοικτότητας χώρου, ιστορικής αναπόλησης μέσω καλά διατηρημένων μνημείων αλλά και διαρκούς «εμφύτευσης» νεωτερισμών. Που επιβεβαιώνουν μια κουβέντα του πολεοδόμου David Lynch, ότι «η πόλη είναι εισόδημα», μεγαλύτερο ή μικρότερο.   Και τέτοιο είναι το κέντρο της Πράγας . Και μάλιστα είναι το κέντρο που έχει την τάση να «μεθίσταται»– για να χρησιμοποιήσουμε ένα μάλλον «κακό ρήμα», δηλωτικό συνήθως της μετακίνησης καρκινικών όγκων – προς τον ευρύτερο αστικό χώρο, προκαλώντας αρχιτεκτονικές φόρμες και κατασκευές τουλάχιστον αξιοσημείωτες, μερικές φορές ικανές να εξαντλούν όλους τους “υπερθετικούς” εγκωμιασμούς.

Εκ προοιμίου λοιπόν καταθέτω τα όπλα μιας λεκτικής περιγραφής – η οποία προφανώς δεν φτουράει…..Παραιτούμαι επίσης από όσες αναφορές αξίζει η κουζίνα, τα μπαρ, τα τοπικά γλυκά στους δρόμους , το ζεστό κρασί και τα λοιπά και τα λοιπά – γνώριμα εξ άλλου από τους τουριστικούς οδηγούς. Και σταθμεύω στα αψεγάδιαστα σύνολα κτιρίων που υπάρχουν σε αυτή τη θαυμαστή πόλη , χωρίς να διαμεσολαβούνται από κιτσοειδείς κατασκευές και αισθητικούς τραμπουκισμούς . Στέκομαι στην αναμφισβήτητη συνοχή και σύγκλιση των κτιριακών μορφών, που όμως δεν αίρουν την ποικιλότητα, την πολυμορφία των όψεων, την πολυχρωμία. Στο τερέν  της πόλης που είναι βαδίσιμο ακόμη και υπό συνθήκες παγετού – χάρις στις επιστρώσεις αλατιού και άμμου από τις δημοτικές αρχές. Στην απίστευτη πυκνότητα αγαλμάτων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο – για να χρησιμοποιήσουμε ένα «μπανάλ» μέτρο σύγκρισης, χρηστικό για άλλες επιστήμες… Κυρίως όμως και προ πάντων  : Στέκομαι στα αγάλματα και στους δημόσιους χώρους στην ολότητά τους , που είναι ΑΒΑΝΔΑΛΙΣΤΟΙ, καθαροί, περιποιημένοι. Που αποπνέουν ομορφιά και πολιτισμό…

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΑ
Υποθέτω πως και σ’ αυτή την υπέροχη πόλη , με τις “ελληνικές” τιμές αλλά το μέσο μισθό να κυμαίνεται πολύ ψηλότερα από τους ελληνικούς, υπάρχουν προβλήματα . Πως υπάρχουν και  στην Πράγα παρίες, φτωχοδιάβολοι κάθε είδους, παραπονούμενοι και αγανακτισμένοι. Όμως επίσης υποθέτω ότι δεν περισσεύει εκείνο το άθλιο, ανεκτό από δικούς μας πολιτικούς ηγέτες, ανεκτό από τους διανοούμενους, πνεύμα της καταστροφής :  Το πνεύμα των φασιζόντων αντιποίνων, του βανδαλισμού και της καταστροφοποιϊας, που μοστράρεται σαν επανάσταση…
Αυτή  λοιπόν είναι η «τάξη πνευμάτων» στη σύγχρονη Πράγα. Υπάρχει όμως κι ένα μνημείο που κάθε άλλο με κάνει να υποθέτω :  Είναι ένα μνημείο που δεσπόζει στις όχθες του ποταμού Vltava , στην καρδιά της Πράγας, που είναι σαν δείκτης ρολογιού , έχει μια αέναη κίνηση και ακούει στο όνομα «Metronome» – από τα ελληνικά «Μετρονόμος». Το μνημείο στήθηκε στη θέση ενός κολοσσιαίου ανδριάντα του Στάλιν, του μεγαλύτερου σε όλη την Ανατολική Ευρώπη, που καταστράφηκε την περίοδο της αποσταλινοποίησης- το 1962, επί Χρουστώφ. Εδώ δεν “υποθέτω”, αλλά είμαι σίγουρος : Ο «Μετρονόμος» – αλλοιώτικα «ο νόμος του μέτρου», σε ελεύθερη απόδοση : «παν μέτρον άριστον» – ήταν η απάντηση της κοινωνίας στο πνεύμα του «υπέρμετρου», του «υπερφίαλου» και του «υπεράνθρωπου», που προωθούσε ο υπαρκτός Σταλινισμός. Μια απάντηση που  την έχουμε ανάγκη στην εποχή μας, που διατηρεί στο ακέραιο την αξία της, εν όψει νέων ερωτημάτων…