Αστικά δέντρα ανθεκτικά στο κλίμα

27 Απριλίου 2023

Έρευνα, Αστικά Δέντρα & Δενδροκομία

Τι μπορούμε να μάθουμε από τις εμπειρίες μας από τα κύματα καύσωνα και ποιες είναι οι συνέπειες για τη δημιουργία και τη διαχείριση ανθεκτικών στη θερμότητα δέντρων για το μέλλον;

Αυτά ήταν τα ερωτήματα που τέθηκαν στην εκδήλωση αυτής της εβδομάδας που διοργάνωσε η Ομάδα Δράσης Δέντρων και Σχεδιασμού (TDAG) που πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά και αυτοπροσώπως στο Μπέρμιγχαμ. Παραδόθηκε από κοινού από το TDAG, το δίκτυο RECLAIM, το Myerscough College και το Birmingham Institute of Forest Research (BIFoR).

Η θερμότητα και ο σημαντικός ρόλος των δέντρων.

        Τα δέντρα διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στο αστικό μας περιβάλλον κατά τη διάρκεια των καύσωνα, βοηθώντας μας να αντεπεξέλθουμε παρέχοντας σκιά και ψύξη στο περιβάλλον μας. Για να εκπληρώσουν τη λειτουργία τους και να προσφέρουν αυτά τα οφέλη, τα ίδια τα δέντρα πρέπει να είναι ανθεκτικά τόσο στο μεταβαλλόμενο κλίμα όσο και στα παράσιτα και τις ασθένειες. ενώ η επιβίωσή τους εξαρτάται από τη διαθεσιμότητα νερού.

(Ferranti, E.J.S and Futcher, J. and Salter, K. and Hodgkinson, S.P.B and Chapman, L. (2021) First Steps in Urban Heat for Built Environment Practitioners. Τεχνική αναφορά. Ομάδα Δράσης Δέντρα και Σχεδιασμός.)

Παρουσιάσεις της εκδήλωσης

Στην εκδήλωση προήδρευσε η Kathryn Moore, Καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής Τοπίου στο Πανεπιστήμιο του Birmingham City, η οποία συμμετέχει στο Natural England Landscape Panel και βρίσκεται πίσω από το WMNP Lab μια διεθνή ομάδα σκέψης για ολοκληρωμένο οραματισμό και ανάπτυξη με γνώμονα το τοπίο που ξεκίνησε το West Midlands National Πάρκο το 2018.  Η εκδήλωση παρουσίασε δύο διατομεακά δίκτυα που καλύπτουν τον κόσμο των γαλαζοπράσινων υποδομών:

    

Το TDAG είναι ένα δίκτυο που διευκολύνει τον διατομεακό και διεπιστημονικό διάλογο και έργα που προωθούν τον ρόλο των αστικών δέντρων. Η Δρ Emma Ferranti, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ, η οποία συν-διευκολύνει το δίκτυο, παρουσίασε το TDAG και τον πλούτο των απόψεων του.

     Το άλλο διατομεακό δίκτυο που εκπροσωπήθηκε ήταν το Δίκτυο RECLAIM (Reclaiming Forgotten Cities – Μετατροπή πόλεων από ευάλωτους χώρους σε υγιή μέρη για τους ανθρώπους). Αυτό το διατομεακό δίκτυο, που χρηματοδοτείται από πολλά διεπιστημονικά ερευνητικά συμβούλια (AHRC, NERC, UKRI, EPSR), συγκεντρώνει ερευνητές από 4 πανεπιστήμια και ένα ινστιτούτο. Στοχεύει στη δημιουργία μιας κοινότητας πρακτικής γαλαζοπράσινων υποδομών, ενώ εξετάζει τα κενά γνώσης σχετικά με την αποτελεσματικότητα της γαλαζοπράσινης υποδομής.

        Η Δρ Φεράντι δημιούργησε την βάση σκέψης  υπενθυμίζοντας στους παρευρισκόμενους ότι το ζεστό καλοκαίρι του 2022, το Ηνωμένο Βασίλειο κατέγραψε την υψηλότερη ημερήσια μέγιστη θερμοκρασία 40,3 °C. Αυτό δεν ήταν ένα μεμονωμένο γεγονός. Η κλιματική αλλαγή κάνει πιο συχνό τα ακραία καιρικά φαινόμενα στο Ηνωμένο Βασίλειο, με τις δέκα πιο ζεστές ημέρες του Ηνωμένου Βασιλείου που έχουν καταγραφεί όλες εκτός από μία να σημειώνονται τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, σύμφωνα με στοιχεία του Met Office.

        Κατά τη διάρκεια της ημέρας, ερευνητές και επαγγελματίες πραγματοποίησαν στη συνέχεια παρουσιάσεις για μια σειρά θεμάτων. Η ποιότητα του περιεχομένου είναι απόδειξη της  δουλειάς  του δικτύου TDAG στον τομέα.

        Από την πλευρά της έρευνας,   αναλύθηκαν  μετρήσεις της θερμοκρασίας του αέρα στο Μπρίστολ που έγιναν από το 2019 και μια νέα μελέτη για την ποικιλότητα των ειδών δέντρων στο Λονδίνο. Αυτά παρουσιαστηκαν από τη Δρ Madalena Vaz Monteiro από την Forest Research, η οποία μας υπενθύμισε τους μηχανισμούς που λειτουργούν πίσω από το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας και γιατί οι πόλεις είναι πιο ζεστές από τις αγροτικές περιοχές.

        

            Η έρευνα για τις υπηρεσίες λύσεων Βασισμένω στην φύση  που διεξήχθη από τη Royal Horticultural Society (RHS) παρουσιάστηκε από τον Dr Lis Larsen, συμπεριλαμβανομένης της μελέτης της για δέντρα σε κήπους, που θεωρείται ότι αποτελούν το 30% του αστικού χώρου στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η έρευνα του RHS επιβεβαίωσε ότι τα δέντρα που φυτεύονται από τους πολίτες στους κήπους τους δεν είναι απαραίτητα τα ανθεκτικότερα, με τα Prunus να βρίσκεται στην κορυφή της λίστας. Ενώ ο πιο συνηθισμένος λόγος για τον οποίο κόπηκαν δέντρα σε ιδιωτικούς κήπους ήταν ότι ένα δέντρο ήταν πολύ μεγάλο για τον διαθέσιμο χώρο, γεγονός που υποδηλώνει ακατάλληλη επιλογή ειδών δέντρων.

      Μια μελέτη που περιελάμβανε μια συλλογή από βελανίδια  δέντρα βελανιδιάς που συλλέχθηκαν σε 16 τοποθεσίες του Ηνωμένου Βασιλείου παρουσιάστηκε από την Bartlett Tree Research, με έκκληση στους συμμετέχοντες να προσφέρουν  βελανίδια για έρευνα. Τα δέντρα εξατμίζουν, αυξανοντας την ατμοσφαιρική υγρασία  για να δροσιστούν (όπως ιδρώνουν  οι άνθρωποι),  και χρειάζονται νερό για αυτό – η έλλειψη νερού οδηγεί σε άγχος-στρες τα δέντρα. Οι ομιλητές σημείωσαν ότι ενώ η αντοχή στην ξηρασία μπορεί να μετρηθεί, με την αντοχή στη θερμότητα είναι πιο δύσκολο να γίνει κάτι τέτοιο.

    «Φυτεύουμε δέντρα σε καταστάσεις στρες», επιβεβαίωσε ο Δρ Andy Hirons από το Myerscough College, δίνοντας ένα πραγματικό παράδειγμα από πέρυσι όπου ο καύσωνας είχε ως αποτέλεσμα τη μαζική θνησιμότητα νεοφυτευμένων δέντρων πριν εξηγήσει τους παράγοντες θνησιμότητας των δέντρων, όπως προηγούμενες ξηρασίες και δομικές ζημιές. Τα δέντρα αντιμετωπίζουν σύνθετο στρες, μάθαμε από τον Dr Hirons, καθώς οι αλλαγές στη θερμοκρασία που προβλέπονται για την Ευρώπη θα προκαλούν ακραίο στρες στα δέντρα, παραθέτοντας ένα πρόσφατο άρθρο του Nature Journal Για να βελτιώσει τις αποφάσεις επιλογής, ο Dr Hirons πρότεινε αυτές τις προσεγγίσεις: 1) χαρακτηριστικά -βασισμένη αξιολόγηση· 2) ανάλυση βιογεωγραφικών δεδομένων. και 3) Οικοφυσιολογία (δηλαδή βιολογικός κλάδος που μελετά την απόκριση της φυσιολογίας ενός οργανισμού στις περιβαλλοντικές συνθήκες).

        Τα δέντρα φυτεύονται συχνά ως μέρος των προγραμμάτων ανάπτυξης, οπότε πώς θα μπορούσαμε να ενσωματώσουμε καλύτερα το RIBA Plan of Works, DEFRA’s UK Plant Health Risk Register και το  BIM.  Αυτό ήταν το ερώτημα που έθεσε ο Δρ Harry Watkins από τον Βοτανικό Κήπο του St. Andrews, τονίζοντας την έλλειψη φιλικών προς τον χρήστη πλαισίων και εργαλείων και πειθαρχικών ρητρών. Πώς θα μπορούσε να αξιοποιηθεί η ψηφιακή τεχνολογία για να ξεπεραστούν αυτές οι προκλήσεις όταν πρόκειται για την παροχή πράσινων προγραμμάτων υποδομής; Παραθέτοντας μια προηγούμενη μελέτη που διαπίστωσε ότι μόνο 27 από τα προγράμματα πράσινης υποδομής που μελετήθηκαν παραδόθηκαν σύμφωνα με τα εγκεκριμένα σχέδια  από τις τοπικές αρχές, ενώ πάνω από τα μισά από τα προγράμματα περιελάμβαναν είδη φυτών που είναι γνωστό ότι είναι χωροκατακτητικά ή έχουν δυνατότητα επεμβάσεως, ο ομιλητής στη συνέχεια εισήγαγε μια εργαλειοθήκη για πολυεπιστημονικό σχεδιασμό τοπίου. Έγινε πρόταση ότι η υποβολή ενός σχεδίου βιοασφάλειας θα πρέπει να απαιτείται από τον σχεδιασμό.

        Το χάσμα , μεταξύ αυτού που γνωρίζουμε και αυτού που προσφέρουμε στο έδαφος, εξακολουθεί να ανησυχεί τον Keith Sacre, Διευθυντή Δεντροκόμων της Barcham Trees, παρά το γεγονός ότι αυτό δεν είναι «πυρηνική φυσική». Η παρουσίαση του Keith ήταν γεμάτη με όρους (βάση  ρίζας, σημεία εκβλάστησης, ζώνη ρίζας – για να αναφέρουμε μερικά) και περιείχε άφθονα παραδείγματα για το τι μπορεί να πάει στραβά όταν πρόκειται για μεθόδους ανάπτυξης  δέντρων και διαχείριση ριζών. Οι παρευρισκόμενοι υπενθύμισαν ότι δέντρα που αγοράστηκαν από  φυτώρια δεν είναι τελικό προϊόν και δοθηκαν  συμβουλές για την εισαγωγή ποιοτικού ελέγχου όσον αφορά την αποδοχή δέντρων που παρέχονται από φυτώρια. «Πώς εισάγουμε τη φροντίδα στη διαδικασία και πώς να τα  φροντίζουμε;», ρώτησε η παρουσιάστρια.

            Από την πλευρά των τοπικών αρχών, παρέμβαση έγινε από το Δημοτικό Συμβούλιο του Λέστερ και τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στο απόθεμά του με  τα σχεδόν 170.000 δέντρα στον δήμο τους. Δεν πρόκειται μόνο για τα ζεστά ξηρά καλοκαίρια, αλλά και για αυξημένη ένταση καταιγίδων και ανέμων, υψηλότερης έντασης βροχοπτώσεις και νέα παθογόνα που εξαπλώνονται ταχύτερα. Στη συνέχεια, το συμβούλιο εξετάζει την απομάκρυνση ευάλωτων ειδών που δεν θεωρούνται πλέον κατάλληλα για το μεταβαλλόμενο περιβάλλον, όπως οι λεύκες της Λομβαρδίας. Παρατηρήθηκε υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας για τα νεοφυτεμένα δέντρα, ειδικά για τα γυμνόριζα  όπου το πότισμα παρουσιάζει πρακτικές προκλήσεις. Ένα αμφιλεγόμενο σημερινό   πρόγραμμα που θα έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια δέντρων μπορεί να αντικατασταθεί ένα νεο οδικό χάρτη  έχει δοθεί ως παράδειγμα της ανάγκης για κοινή σκέψη  για την  μεγιστοποίηση των οφελών.

Jubilee Square, Leicester

        Δύο παρουσιάσεις παρουσίασαν αστικές περιοχές με ρυθμιστικά σχέδια. Μία  πηγαίνει πίσω στο 1967 όταν το τότε Greater London Council ανέπτυξε το Thamesmead. Το Peabody Trust κατέχει πλέον το 65% της γης και κετοιμάζει ένα μελλοντικό όραμα για το Thamesmead - τώρα φιλοξενεί 45.000 ανθρώπους καθώς και  το μεγαλύτερο βιώσιμο σύστημα αποχέτευσης του Λονδίνου και ένα νέο αστικό δάσος. Η χρήση δεδομένων και εργαλείων όπως το i-Tree Eco όχι μόνο βοήθησε το Peabody Trust, έναν μεγάλο ιδιοκτήτη γης και έναν ιδιοκτήτη σπιτιών στην περιοχή, να χαρτογραφήσει και να αξιολογήσει τα δέντρα της περιοχής και τις λειτουργίες τους,  τα οφέλη που προσφέρουν, αλλά βοήθησε επίσης στον εντοπισμό μελλοντικών δράσεων και καθορισμό προτεραιότητων, όπως η δενδροφύτευση για την αναπλήρωση του γερασμένου αποθέματος δέντρων και η εισαγωγή μιας προσέγγισης κοινοτικού συν-σχεδιασμού.

        Το i-Tree Eco καθώς και τα δεδομένα ευπάθειας για τον κλιματικό κίνδυνο συνέβαλαν καθοριστικά στη δημιουργία του Γενικού Σχεδίου Αστικού Δάσους του Μπέρμιγχαμ 2021-2051 που έθεσε στόχο κάλυψης με την κόμη των δεντρων το 25% της πόλης. Η δημιουργία και η υιοθέτηση του σχεδίου είναι μια επίδειξη του τι μπορεί να επιτευχθεί με διακομματική πολιτική υποστήριξη και ηγεσία από κορυφαία κλιμάκια, καθώς και με ισχυρή κοινοτική δέσμευση με τη μορφή κοινοτικών εταίρων που κάθονται στο Tree Board της νέας πόλης.

Μηνύματα-κλειδιά:

Οι ομιλητές μοιράστηκαν βασικά σημεία και συμβουλές κατά τη διάρκεια της ημέρας και μερικά από αυτά αποτυπώνονται παρακάτω:

• Οι πόλεις μας νιώθουν πραγματικά τη ζέστη
• Η ποιότητα του περιβάλλοντος είναι ευθέως ανάλογη με την ποιότητα της ζωής των ανθρώπων
• Τα φυσικά συστήματα δεν σταματούν εκεί που ξεκινούν τα κτίρια

Δημιουργία  πράσινων - Μπλέ σχεδίων υποδομής:-

Παραδίδονται από διεπιστημονικές ομάδες για  περιοχές υψηλής πολυπλοκότητας και με εμπλοκή πολλαπλών επιστημονικών κατασκευαστικών  αντικειμένων . Επομένως, αυτές οι πτυχές είναι κρίσιμες:

• Η καλή επικοινωνία από την αρχή είναι το κλειδί
• Δουλεύοντας μαζί για να ξεπεράσουμε τον κατακερματισμό και τα σημαντικά προβλήματα, ενώνοντας τις διαφορετικές ανάγκες 
• Κοινοτική προσέγγιση συμμετοχικού σχεδιασμού, κλειδί για την απόκτηση συμμετοχής στις κοινότητες

ι         Δέντρα: -

• Τα δέντρα βιώνουν τόσο το στρές της ξηρασίας όσο και το θερμικό στρες με πολύπλοκους τρόπους
• Δώστε προτεραιότητα στην ορθή εγκατάσταση δέντρων, όχι μόνο στη δενδροφύτευση
• Δενδροφύτευση: προγραμματίστε εκ των προτέρων και επιλέξτε προσεκτικά τα δέντρα σας
• Η ποικιλομορφία της δενδροφύτευσης(στα είδη) είναι το κλειδί για την εξασφάλιση ανθεκτικότητας τόσο στο μεταβαλλόμενο κλίμα όσο και στα παράσιτα και τις ασθένειες
• Φροντίδα για ώριμα δέντρα: όσο μεγαλύτερο είναι το δέντρο, τόσο περισσότερα οφέλη μπορεί να προσφέρει για να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε τη ζέστη σε ένα αστικό περιβάλλον
• Το Αστικό περιβάλλον εχθρικό για τα δέντρα
• Τα δέντρα χρειάζονται νερό. Πώς συλλαμβάνουμε την περίσσεια νερού κατά τη διάρκεια βροχοπτώσεων υψηλής έντασης;
• Το Αστικό περιβάλλον είναι εχθρικό για τα δέντρα, περισσότερο μοιάζει σαν μια άνυδρη έρημο - τα δέντρα χρειάζονται βοήθεια για να εγκατασταθούν και να αναπτυχθούν

Από πράσινες σε Πράσινες-Μπλέ υποδομές

        Συνολικά, η ανάγκη των δέντρων για νερό που επισημάνθηκε στην εκδήλωση υποδηλώνει ότι για να χτίσουμε ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή, πρέπει να απομακρυνθούμε από τον στενό ορισμό της πράσινης υποδομής και αντ' αυτού να αγκαλιάσουμε τις γαλαζοπράσινες υποδομές.

        Η ημέρα ολοκληρώθηκε με μια προαιρετική περιήγηση , παρέχοντας στους παρευρισκόμενους την ευκαιρία να παρακολουθήσουν παραδείγματα υποδειγματικής αστικής δενδροφύτευσης σε κοντινή απόσταση. Ο Howard Gray της GreenBlue, περιγράψε τις βέλτιστες πρακτικές μεθόδους φύτευσης δέντρων χρησιμοποιώντας το ArborSystem και μερικά τόσο απαραίτητα συστήματα αποστραγγίσης για κάθε βροχερό απόγευμα. Η GreenBlue Urban, ως κατασκευαστής γαλαζοπράσινων υποδομών με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο, διαθέτει πληθώρα παραδειγμάτων εφαρμογής γαλαζοπράσινων υποδομών ως πολυλειτουργικών συστημάτων για την προσαρμογή του κλίματος και την κλιματική ανθεκτικότητα, που επιτρέπουν στα δέντρα να αναπτύσσονται σε εχθρικά αστικά περιβάλλοντα. Οι λάκκοι δέντρων Green Blue Urban και τα συστήματα κυψελών εδάφους κατασκευάζονται στο Ηνωμένο Βασίλειο από 100% ανακυκλωμένο πλαστικό, δηλαδή με χρήση υλικών απορριμμάτων που εκτρέπονται από την αποτέφρωση. Στηρίζοντας πλήρως την Κυκλική Οικονομία.

Πλατεία Jubilee, Λέστερ:  

Η δημιουργία νέων πράσινων διαδρόμων για τη σύνδεση των ιστορικών κτιρίων και των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς του Λέστερ με τη σύγχρονη καρδιά της πόλης. Ένας επιφανειακός χώρος στάθμευσης μετασχηματίζεται μέσω δενδροφύτευσεων που έχει σχεδιαστεί για να λειτουργεί ταυτόχρονα ως Βιώσιμο Σύστημα Αποστράγγισης, μειώνοντας τα όμβρια ύδατα κατά τη διάρκεια βροχοπτώσεων υψηλής έντασης: North Street, Keighley: 

Οι αλλαγές στο οδικό δίκτυο μέσα και γύρω από ένα ιστορικό κέντρο της πόλης, με γνώμονα την επιθυμία μιας τοπικής αρχής να μετριάσει την κυκλοφοριακή συμφόρηση, πέτυχαν πρόσθετα οφέλη με τη βοήθεια της γαλαζοπράσινης υποδομής. Ένα νέο πρόγραμμα δενδροφύτευσεων κατά μήκος ενός επανασχεδιασμένου τμήματος ενός δρόμου συμβάλλει στο πράσινο της πόλης, ενώ τα δέντρα καθαρίζουν τον αέρα. Αντιμέτωπη με μια συνδυασμένη αποχέτευση-αποστράγγιση σε χωρητικότητα, η δενδροφύτευση χρησιμοποιείται ταυτόχρονα ως σύστημα πολλαπλών λειτουργιών για την εξασθένηση των ομβρίων υδάτων και ως λάκκους επεξεργασίας για τη ρύπανση των απορροών από τις οδούς Η GreenBlue είναι περήφανη που υποστηρίζει μια σειρά από ενδιαφερόμενους φορείς και την ακαδημαϊκή κοινότητα, επαινώντας το TDAG για μια διορατική ημέρα, εκπαιδεύοντας για τη μακροπρόθεσμη υγεία των δέντρων για τώρα και τις μελλοντικές μας γενιές.

Μετάφραση από 

https://greenblue.com/gb/creating-climate-resilient-urban-treescapes/

από τον Κωσταντίνο Τάτση