Bεγγαλικά και του χρόνου…

 

Του Γιάννη Σχίζα

Όπως όλα τα χρόνια, έτσι και τώρα μαθαίνουμε από την τηλεόραση για κάποιους τραυματισμούς πολιτών από  βαρελότα. Είναι ένα κοριτσάκι που έπαθε εγκαύματα το βράδυ της Ανάστασης στο χωριό Μαλώνα της Ρόδου, είναι κάτι  παιδιά που έπαθαν ακρωτηριασμούς δακτύλων στη Σύμη και στο Αγκίστρι. Στο Λεωνίδειο της Αρκαδίας τέσσερα  άτομα τραυματίστηκαν καθώς προσπαθούσαν να πυροδοτήσουν βεγγαλικά  και μεταφέρθηκαν με ασθενοφόρο στο τοπικό Κέντρο Υγείας , ενώ δύο από αυτά χρειάστηκε να μεταφερθούν στην Τρίπολη αφού έφεραν εγκαύματα στα χέρια και στο στήθος. Ας σημειωθεί ότι  το Λεωνίδειο κατέχει το ρεκόρ σε ένα από τα πιο θεαματικά   έθιμα, αυτό της ανύψωσης μικρών αεροστάτων, που  η καταγωγή τους   αποδίδεται σε κάποιους ναυτικούς οι οποίοι  αντέγραψαν  το έθιμο από  μια περιοχή του κόσμου . Τελικά η πιο θεαματική  και ταυτόχρονα  επικίνδυνη χρήση  βεγγαλικών γίνεται  μέσω του  ρουκετοπολέμου στη Βροντάδο της Χίου, όπου δυο «μαλωμένα χωριά» ανταγωνίζονται για το ποιος θα εντυπωσιάσει  περισσότερο με τις ρουκέτες του…

          Το έθιμο των Πασχαλινών βεγγαλικών καλά κρατεί, έχοντας πάντα τα περισσότερα ή λιγότερα θύματά του :  Άλλες χρονιές ήταν περισσότερα, υπήρξαν χρονιές που είχαμε και θανάτους. Το θέμα είναι ότι εμείς σαν «καταναλωτές» του  θεάματος των βεγγαλικών παραμένουμε ικανοποιημένοι, αν και συχνά εκφραζόμαστε με συμπάθεια και θλίψη για τους ανθρώπους που «δουλεύοντας» στον τομέα «παραγωγής» του θεάματος χάνουν  τα χέρια ή και την ίδια τη ζωή τους . Όμως παρά τη δική μας συμπάθεια για τους τραυματισμούς   οι  μηχανές αναζήτησης της Google βρίθουν από διευθύνσεις εταιρειών που πουλάνε δυναμιτάκια ή άλλα χειροποίητα είδη προς έκρηξη , στο πλέον αθώο στυλ : «Fireworks, ένα πολύχρωμο, ευχάριστο και πλήρες eshop, που προσφέρει κορυφαίας ποιότητας πυροτεχνήματα και βεγγαλικά  στις χαμηλότερες τιμές της αγοράς». Φυσικά, το αντεπιχείρημα σ’ αυτή την περίπτωση είναι ότι εκ των πολλών τραυματίζονται μερικοί είτε από απροσεξία είτε από ατυχία . Και φυσικά  το κορυφαίο επιχείρημα των οπαδών του εθίμου  είναι ότι  από αναστάσεως εις ανάστασιν μεσολαβεί αρκετός χρόνος ,ώστε τα τραύματα να ξεχαστούν και να επαναληφθεί η ιστορία….

Το έθιμο των πολύχρωμων βεγγαλικών που καταυγάζουν τους αιθέρες με εντυπωσιακούς σχηματισμούς, είναι αμφίβολο κατά πόσο συμβαδίζει  με το πνεύμα της Ανάστασης και με την  λογική  της Ορθοδοξίας. Τα έθιμα υπόκεινται σε αναβιώσεις, παραδείγματος χάρη το κάψιμο του Ιούδα στο Ανιτσαίο της Αίγινας, όπου την Κυριακή του Πάσχα το απόγευμα, μπροστά στην εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, οι κάτοικοι κατασκευάζουν ένα ομοίωμα του Ιούδα και του βάζουν φωτιά, ενώ μέχρι να ολοκληρωθεί η καύση ο κόσμος εξαπολύει βεγγαλικά. Ακόμη στην Καλαμάτα την Κυριακή του Πάσχα  αναβιώνει ένα ξεχωριστό τοπικό έθιμο, ο σαϊτοπόλεμος, του οποίου οι ρίζες βρίσκονται στην επανάσταση  του 1821 :  Σύμφωνα με τη παράδοση  οι Μεσήνιοι χρησιμοποιούσαν  σαΐτες γεμάτες εκρηκτικά για να αναχαιτίσουν το ιππικό των Τούρκων, τρομάζοντας τα άλογα τους!

Τα έθιμα  ακόμη και στις πιο σκληρές παραδοσιακές κοινωνίες υπόκεινται σε αλλαγές   και στην πολιτιστική αποδυνάμωση… Στην Ισπανία και μάλιστα στην  Καταλονία, οι ταυρομαχίες έχουν απαγορευθεί από το 2011, όμως μεταγενέστερα η συζήτηση γι αυτές άλλαξε : Εκεί που το θέμα βρίσκονταν στην απαγόρευση,  τώρα είναι αν θα δοθεί σανίδα σωτηρίας σε μια άρρωστη «πολιτιστική βιομηχανία».  

Τα έθιμα είναι γενικώς  ακίνδυνα, αφού λέμε ψέματα την Πρωταπριλιά και  βάφουμε αυγά τη Μ.Πέμπτη, ενώ σουβλίζοντας το αρνί δεν προσβάλουμε παρά  το Vegan ήθος  και πετώντας αετούς την  Καθαρή Δευτέρα δεν εισπράττουμε παρά τον (μακρινό) κίνδυνο μιας ηλεκτροπληξίας. Εν τούτοις όμως υπάρχουν έθιμα που θεωρούνται ρατσιστικά . Από το διαδίκτυο εισπράττω την αποδοκιμασία ενός εθίμου, από άτομο εβραϊκής καταγωγής : 

 

Λίγο μετά τα μεσάνυχτα της Ανάστασης, στην ελληνική επαρχία,ανάμεσα σε ευχές για αγάπη, σε φιλιά και φωνές, αρχίζει το «πανηγύρι». Δεν μιλάμε για τα βεγγαλικά, αλλά για ένα άλλο έθιμο που ξεκινά από τα βάθη της σκοτεινής ελληνικής ιστορίας και συνεχίζεται μέχρι σήμερα: Μιλάμε για το κάψιμο του «Οβριού» -εκ του Εβραίου-, ένα ανθρωπόμορφο ομοίωμα από ξερά χόρτα, κλαδιά και αγκάθια.

Και κάτι πληροφοριακό : Στις επόμενες εκλογές κατεβαίνει ένας συνδυασμός με χορτοφάγους, που αρνούνται την σφαγή αμνών. Εικάζεται ότι η επιλογή του χρόνου των εκλογών ήταν τέτοια ώστε να μην συμπέσει με την Πασχαλινή περίοδο και χάσει ψήφους η ΝΔ ….