Ανδρέας Κρυστάλλης

 

Η Ανάσταση του Θεανθρώπου διαφοροποιεί το Χριστιανισμό από οποιαδήποτε άλλη θρησκεία. Η ελπίδα των ανθρώπων για τη διάβαση από το θάνατο στη ζωή, παραμένει διαχρονικά και αναλλοίωτα η ίδια αλλά το τέλος της παρούσας ζωής, είναι πανανθρώπινο αίτημα να μη συμβαίνει σε πεδία μαχών και στη φρίκη του πολέμου.

 

Αυτή τη φρίκη, στη συγκεκριμένη περίπτωση, τη φρίκη του βομβαρδισμού του λιμανιού του Πειραιά, αποτύπωσε το 1950 μέσα από το Δρομοκαΐτειο, ο Ανδρέας Κρυστάλλης, ο άγνωστος αυτός ζωγράφος, που πέρασε με το ξεριζωμό από τις Κυδωνίες της Μικράς Ασίας, στη Λέσβο, με το άγνωστο στους πιο πολλούς έργο του. Τον είχε βιώσει πολύ έντονα και τραυματικά όταν στις 6 Απρίλη 1941 η Γερμανική αεροπορία επιτέθηκε μαζικά βυθίζοντας έντεκα εμπορικά πλοία.

 

"Ο βομβαρδισμός του λιμανιού του Πειραιά", της Γκερνίκα, της Ουκρανίας και τόσων άλλων χωρών, περιοχών και τώρα και πάντα…

 

Έργο τέχνης που συμβολίζει ακριβώς ό,τι και ο διάσημος πίνακας του Πάμπλο Πικάσο "Γκερνίκα". Ο Πικάσο και η Γκερνίκα του είναι διάσημοι και το έργο ο ζωγράφος το φιλοτέχνησε εμπνευσμένος από τον βομβαρδισμό της ισπανικής πόλης Guernica από τους Γερμανούς μόνο που το γεγονός το διάβασε στην εφημερίδα. (Στις 26 Απριλίου του 1937, στα πλαίσια του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου, πληροφορήθηκε τα γεγονότα από την εφημερίδα Le Soir, ξεκίνησε το έργο στη 1η Μαΐου και το ολοκληρώνει στις 3 Ιουνίου του ίδιου έτους). Απεναντίας ο Ανδρέας Κρυστάλλης άγνωστος ζωγράφος, άγνωστο και το έργο του βίωσε ο ίδιος τον βομβαρδισμό…

 

6 Απρίλη 1941. Ο πρώτος μεγάλος βομβαρδισμός του λιμανιού του Πειραιά. Απόλυτος τρόμος και φρίκη που αποτυπώνονται στην κραυγή της μητέρας με το μωρό στην αγκαλιά και δυο άλλα μικρά να κρατούν τις φούστες της με τον τρόμο χαραγμένο στα προσωπάκια τους. Πίσω ακολουθεί ο πατέρας με λιγοστά από τα πράγματα τους σε ένα μπόγο στην πλάτη. Φοράει ένα κασκέτο στο κεφάλι άρα ήταν μάλλον εργάτης ή ναυτικός. Ή οικογένεια τρέχει για την Αθήνα ενώ γύρω τους φλέγονται τα πάντα. Το φλεγόμενο σκάφος πίσω από τον πατέρα είναι το «Κλάν Φράϊζερ».

 

Ο Ανδρέας Κρυστάλλης, ζωγράφος λυρικός και προσωπικός, με κύρια θέματα των δημιουργιών του σε ελαιογραφίες και ακουαρέλες, τις θαλασσογραφίες και τις προσωπογραφίες, γεννήθηκε πρωτοχρονιά του 1911 στις Κυδωνίες της Μικράς Ασίας σε εύπορη οικογένεια που έχασε τα πάντα με τον ξεριζωμό του ’22.

 

Η οικογένεια του Κρυστάλλη θα εγκατασταθεί πρώτα στη Λέσβο και μετά στον Πειραιά.

 

Άσχημες οικονομικές συνθήκες, ο νεαρός Ανδρέας θα καταταγεί στο Βασιλικό Ναυτικό όπου υπηρετούσε ο μεγαλύτερος αδελφός του αλλά κατόπιν τα παρατάει για να ασχοληθεί με το μεγάλο του πάθος την ζωγραφική. Το 1928 θα πάει στο Παρίσι και θα σπουδάσει ζωγραφική 3 χρόνια και με την επιστροφή του εγκαταστάθηκε και πάλι στον Πειραιά.

Όπως αναφέρει ο Μίλτης Παρασκευαΐδης ο Α.Κ., έκανε πολλές εκθέσεις έργων του στην Αθήνα αλλά και στην Λέσβο όπου και διέμενε κάποια διαστήματα. Παρόλα αυτά τα έργα του που έχουν διασωθεί είναι ελάχιστα και βρίσκονται στη πινακοθήκη Αβέρωφ, στις συλλογές Κατσίγρα, Δάμτσα, Γιώργου Βογιατζόγλου (Πινακοθήκη Σπάρτη)... Ζωγράφισε κυρίως θαλασσινά τοπία και σκηνές από τη ζωή των ψαράδων.

 

«ΕΝ ΤΗ ΑΥΤΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ»

 

Τύπος μοναχικός ο ιμπρεσιονιστής δημιουργός και δυστυχώς με την ασθένεια των καλλιτεχνών του μεσοπολέμου, ουσίες και ποτό θα νοσηλευτεί για λίγο κι αμέσως μετά τον πόλεμο, το 1945, στο Δρομοκαΐτειο Ίδρυμα.

Εκεί θα ξαναπάει το 1948 από όπου και θα εξέλθει το 1949 «ΕΝ ΤΗ ΑΥΤΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ» όπως αναφέρει ο σχολιασμός στο ειδικό φάκελο του Ιδρύματος.

Απεβίωσε λίγο αργότερα και πάλι Πρωτοχρονιά, όπως κι όταν γεννήθηκε, Πρωτοχρονιά του 1951 σε ηλικία μόλις των 40 χρόνων σε απόλυτη μοναξιά στον Πειραιά.

 

 Έρευνα θέματος: Νεκτάριος Βακάλης