1821: Τὰ Μικρὰ τοῦ Μεγάλου Ἀγώνα : «Κολοκύθια» ἢ Ἀρχὴ σοφίας ὀνομάτων ἐπίσκεψις [τοῦ βασιλιᾶ Ὄθωνα]

 

]

ΩΣ ΤΑ 1837, ὁ Ὄ­θω­νας δὲν κα­τα­λά­βαι­νε κα­λὰ τὰ ἁ­πλᾶ Ἑλ­λη­νι­κά. Βρέ­θη­κε στὸν Ἀ­κρο­κό­ριν­θο τα­ξεῖ­δι κι' εἶ­χε ὁ­δη­γό, κα­τὰ κα­λὴ τύ­χη, ἕ­ναν ἀν­θυ­πο­λο­χα­γὸ τῆς Φά­λαγ­γας ποὺ στὰ 1822 ἁ­πλὸς στρα­τι­ώ­της, ὅ­ταν ὁ ψευ­το­ή­ρω­ας Ἀ­χιλ­λέ­ας πα­ρά­τη­σε τὸ κά­στρο ἐ­κεῖ­νο τ' ἄ­παρ­το, ἀ­πὸ τοῦ Δρά­μα­λη τὸ φό­βο, κ' ἔ­φυ­γε, ὁ στρα­τι­ώ­της συλ­λο­γί­στη­κε πὼς φεύ­γον­τας ἀ­φί­ναν πί­σω ζων­τα­νό, φυ­λα­κι­σμέ­νο τὸν πε­ρί­φη­μο Κι­α­μήλ­μπε­η τῆς Κό­ριν­θος τὸ με­γα­λό­πλου­το, μὰ κ' ἐ­πί­φο­βο πο­λὺ ἐ­χτρὸ γιὰ τὸ Μω­ριᾶ, ἂν θὰ τὸν ἔ­παιρ­νε ὁ Δρά­μα­λης ὁ­δη­γὸ καὶ σύ­βου­λό του· γύ­ρι­σε λοι­πὸν καὶ σκό­τω­σε τὸν Κι­α­μήλ­μπε­η καὶ πρό­λα­βε τοῦ Ἀ­χιλ­λέ­α τὴν προ­δο­σιὰ ἀ­πὸ χει­ρό­τε­ρα ἐ­πα­κό­λου­θα.

       Αὐ­τὸς ὁ Ἀ­γω­νι­στὴς ἤ­τα­νε τώ­ρα τοῦ Βα­σι­λέ­α ὁ­δη­γὸς στὸ κά­στρο μέ­σα, κι' ὁ γέ­ρο-Νο­τα­ρᾶς ὁ στρα­τη­γός, πα­ρὼν ἐ­κεῖ, βε­βαί­ω­νε τὴν ἀ­λή­θεια. Τό­τε ὁ Ὄ­θω­νας πῆ­ρε τὸν ἀ­ση­μέ­νιο σταυ­ρὸ ἀ­πὸ ἕ­ναν αὐ­λι­κό του καὶ τὸν κρέ­μα­σε στοῦ Ἀ­γω­νι­στῆ τὰ στή­θια.

       Στὸ γυ­ρι­σμὸ ρώ­τη­σε τὸν ὑ­πα­σπι­στή του τὸ Στά­ϊ­κο:

       — Ἔ­πρα­ξα κα­λῶς πα­ρα­ση­μο­φο­ρή­σας τὸν Ἀ­γω­νι­στὴν ἐ­κεῖ­νον;

       — Τί νὰ τὰ κά­μῃ αὐ­τὸς ὁ φτω­χὸς αὐ­τὰ τὰ κο­λο­κύ­θια; εἶ­πε ὁ Στά­ϊ­κος.

Ὁ Ὄ­θω­νας ἔ­βγα­λε τὸ ση­μει­ω­μα­τά­ρι του καὶ ση­μεί­ω­σε colo-kitha, μὰ πει­ρά­χτη­κε μὲ τοῦ Στά­ϊ­κου τὸ βρω­μό­λο­γο. Στὴν Ἀ­θή­να φτά­νον­τας, ρώ­τη­σε τὸ Φίλ. Ἰ­ω­άν­νου, δά­σκα­λό του στὰ σο­φὰ Ἑλ­λη­νι­κά, τί ση­μαί­νει ἡ λέ­ξη colo-kitha. Ὁ δά­σκα­λος ἀ­πάν­τη­σε μ' ὅ­λη τὴ σο­βα­ρό­τη, ἀ­φοῦ δι­ά­βα­σε τὴ λέ­ξη μὲ προ­σο­χή:

       — Ἐ­ὰν ἡ λέ­ξις εἶ­ναι σύν­θε­τος (κῶ­λο-κύ­τα) εἶ­ναι λέ­ξις ρυ­πα­ρά, ἐ­ὰν ὅ­μως ἡ λέ­ξις εἶ­ναι ἁ­πλῆ, ση­μαί­νει τὸ γνω­στὸν χορ­τα­ρι­κόν, τὸ ὁ­ποῖ­ον τρώ­γο­μεν.

       — Οὐ­δε­μί­α ἐκ τῶν δύ­ο τού­των ση­μα­σι­ῶν ἁρ­μό­ζει εἰς τὴν λέ­ξιν, εἶ­πε ὁ Ὄ­θω­νας.

       — Οἱ Ἕλ­λη­νες ὀ­νο­μά­ζουν κο­λο­κύ­θια καὶ πᾶν πρᾶγ­μα μὴ ἔ­χον ἀ­ξί­αν τι­νά, πρό­σθε­σε ὁ δά­σκα­λος, μὰ τοῦ κά­κου.

       

Ὁ Ὄ­θω­νας γνώ­μη δὲν ἄλ­λα­ζε. Πει­ραγ­μέ­νος πάν­τα μὲ τὸ Στά­ϊ­κο, ρώ­τη­σε τὸ Μι­σα­ὴλ Ἀ­πο­στο­λί­δη τὸ θε­ο­λό­γο, ρώ­τη­σε τὸν Κω­στά­κη τὸ Σκι­νᾶ τὸ φι­λό­λο­γο, ρώ­τη­σε τὸν ἕ­να, ρώ­τη­σε τὸν ἄλ­λο­νε, μὰ ὅ­λοι τοῦ δῶ­σαν τὴν ἴ­δια ἐ­ξή­γη­ση. Ὅ­λοι ὅ­μως το­νὲ ρω­τού­σα­νε ποι­ὸς τοῦ εἶ­πε αὐ­τὴ τὴ λέ­ξη, κι' ὁ Ὄ­θω­νας δὲ μαρ­τυ­ροῦ­σε τὸ Στά­ϊ­κο μή­πως κα­νεὶς θε­λή­σῃ ν' ἀ­λα­φρώ­σῃ τὸ βα­ρὺ τὸ λά­θος ποὔ­πρα­ξε ὁ ὑ­πα­σπι­στὴς στὸ πρό­σω­πό του τὸ βα­σι­λι­κό, ἔ­τσι ἄ­πρε­πα νὰ μι­λή­σῃ.

       Ὁ Στά­ϊ­κος τέ­λος, ἀ­νή­συ­χος κι' αὐ­τός, κα­τά­φυ­γε στὸ Φί­λιπ­πο Ἰ­ω­άν­νου καὶ τοῦ ζή­τη­σε τὴ χά­ρη νὰ μά­θῃ ἀ­πὸ τὸ Βα­σι­λέ­α τί εἶ­χε ἐ­νάν­τια του.

       Καὶ τέ­λος, ὕ­στε­ρα ἀ­πὸ βά­σα­να, κά­μα­νε τὸ Βα­σι­λέ­α νὰ κα­τα­λά­βῃ τί ση­μαί­νει ἡ λέ­ξη κο­λο­κύ­θια.

Βι­βλι­ο­γρα­φι­κὴ ση­μεί­ω­ση τοῦ Γ. Βλα­χο­γιά­ννη: Δ. Γ. Δη­μη­τρα­κά­κη ἀ­νέκ­δο­τα ἀ­πο­μνη­μο­νεύ­μα­τα.

Πη­γή: Γιά­ννη Βλα­χο­γιά­ννη, Ἱ­στο­ρι­κὴ Ἀν­θο­λο­γί­α. Ἀ­νέκ­δο­τα – Γνω­μι­κά – Πε­ρί­ερ­γα – Ἀ­στεῖ­α ἐκ τοῦ βί­ου δι­α­σή­μων Ἑλ­λή­νων 1820-1864. Πα­τρι­ω­τι­κὴ χο­ρη­γί­α Ἐμ. Ἀ. Μπε­νά­κη εἰς τι­μὴν τῆς Ἑ­κα­τον­τα­ε­τη­ρί­δος τῆς Ἑλ­λη­νι­κῆς Ἐ­πα­να­στά­σε­ως. Ἀ­θῆ­ναι, 1927, σελ. 299-300 [Τίτλος: «636.— Σο­φί­α Σο­λο­μῶν­τος.»].

Εἰσαγωγὴ (βλ. ἐδῶ) καὶ ἐπιμέλεια ἀφιερώματος: Γιάννης Πατίλης.

Εἰκόνα: G. Bodmer καὶ Philipp Foltz, Ἀπο­χαι­ρε­τισμὸς τοῦ Ὄθωνα ἀπὸ τὴν οἰ­κογένειά του (1834). Κα­τοι­κία τῆς Βαμβέργης καὶ Μου­σεῖο τῆς Πό­λεως τῆς Ἀ­θή­νας.