Της
Νάνσυ Αγγελή
ΠΡΙΝ ΞΕΚΙΝΗΣΕΙ νὰ μιλήσει κανεὶς γιὰ τὸ ἔργο τοῦ Γραναδίνου
συγγραφέα Ἄνχελ Ὀλγόσο (Ángel
Olgoso), μιὰ μικρὴ προειδοποίηση εἶναι ἀπαραίτητη
γιὰ τοὺς ἀναγνῶστες: Ὁ συγγραφέας
ποὺ θὰ μᾶς ἀπασχολήσει
στὸ κείμενο αὐτὸ δὲν συμπεριλαμβάνεται
σὲ καμιὰ λίστα λογοτεχνίας
«μπὲστ σέλλερς» –
τουλάχιστον μέχρι στιγμῆς. Δὲν εἶναι ἀκριβῶς διεθνῶς ἀναγνωρισμένος,
καὶ φυσικὰ δὲν ἔχει —τουλάχιστον
μέχρι στιγμῆς— ἐκδοθεῖ στὰ ἑλληνικά. Δὲν ζεῖ σὲ κάποια ἰσπανικὴ μεγαλούπολη,
μὰ σ’ ἕνα μικρὸ χωριὸ τῆς Γρανάδα,
καὶ μᾶλλον δὲν κινεῖται ἰδιαίτερα ἀνάμεσα στοὺς γνωστοὺς καὶ καθιερωμένους
συγγραφικοὺς κύκλους. Ἀκριβῶς γι’ αὐτοὺς τοὺς λόγους, τοῦ ἀξίζει ἕνα ἀφιέρωμα.
Γιατί, ὅπως θὰ ἔχετε ἴσως τὴν εὐκαιρία νὰ διαπιστώσετε
καὶ μόνοι σας, ὁ Ἄνχελ Ὀλγόσο εἶναι μιὰ ἰδιαίτερη
περίπτωση συγγραφέα.
Ἂς πάρουμε, ὅμως, τὰ πράγματα ἀπὸ τὴν ἀρχή.
Ἐν ἀρχῇ ἦν... ἡ γέννηση.
Ὁ Ἄνχελ Ὀλγόσο γεννήθηκε
στὴν ἐπαρχία Cullar
Vega τῆς Γρανάδα τὸ 1961. Σπούδασε
Ἰσπανικὴ Φιλολογία
στὸ Πανεπιστήμιο
τῆς Γρανάδα. Ἂν καὶ δημοσίευσε
τὴν πρώτη του
συλλογὴ διηγημάτων
τὸ 1991 (Los
días Subterráneos), ἀσχολεῖται συστηματικὰ μὲ τὴ συγγραφὴ ἀπὸ τὸ 1978. Ἔχει ἐκδόσει πάνω
ἀπὸ δέκα συλλογὲς διηγημάτων.
Διηγήματά του ἔχουν συμπεριληφθεῖ σὲ πάνω ἀπὸ τριάντα ἀνθολογίες
γιὰ τὸ μικρὸ διήγημα καὶ ὁ ἴδιος ἔχει τιμηθεῖ μὲ πολυάριθμα
λογοτεχνικὰ βραβεῖα (φιναλὶστ γιὰ τὸ βραβεῖο «XVII Premio
Andalucía de la Critica»,
βραβεῖο «Clarín» τῆς Ἕνωσης Ἰσπανῶν Συγγραφέων,
μεταξὺ ἄλλων). Προσθέτω
ἐδῶ, γιὰ λόγους ἐντυπωσιασμοῦ, ἀλλὰ καὶ ἀκριβείας, ὅτι ὁ Ἄνχελ Ὀλγόσο εἶναι ἱδρυτὴς καὶ πρύτανης τοῦ Ἰνστιτούτου
Παταφυσικῆς τῆς Γρανάδα (Institutum Pataphysicum Granatensis),
ἀνεξάρτητου
καὶ ἐξαρτημένου
ὀργάνου τοῦ Κολεγίου
Παταφυσικῆς (Colégio de Patafisica).
.
Μιὰ ἔρευνα σχετικὰ μὲ τὶς πιὸ ἀξιοσημείωτες
συλλογὲς διηγημάτων
τὸ διάστημα ἀπὸ τὸ 2007 ὣς τὸ 2012 ποὺ πραγματοποιήθηκε
ἀπὸ λογοτεχνικὰ μπλὸγκς μὲ τὴ συμμετοχὴ ἐκδοτῶν, βιβλιοπωλῶν, συγγραφέων
καὶ κριτικῶν λογοτεχνίας,
ξεχώρισε τὰ ἔργα τοῦ Ἄνχελ Ὀλγόσο μαζὶ μὲ αὐτὰ τοῦ βετεράνου Χουὰν Ἐδουάρδο Θούνιγα.
Ὁ Ἄνχελ Ὀλγόσο θεωρεῖται ἕνας αὐθεντικὸς maestro
στὴ συγγραφὴ φανταστικῶν μικροδιηγημάτων,
ἕνας δεινὸς ἀφηγητὴς πέρα ἀπὸ πρόσκαιρες
λογοτεχνικὲς μόδες μὲ μεγάλο εὖρος θεμάτων, τεράστια γλωσσικὴ εὐφράδεια καὶ ἀστείρευτη
φαντασία. Στὶς σύντομες, μιλιμετρικὲς σχεδόν, διηγήσεις του
—σφιχτογραμμένες μέχρι τελικῆς πτώσεως— λαμβάνουν χώρα τὸ παράδοξο,
τὸ ἀλλόκοτο, τὸ ἀνησυχητικὸ καὶ τὸ ἀνέλπιστο
φτιάχνοντας σὲ λίγες μόλις σειρές, κόσμους ποὺ ὑπνωτίζουν
θυμίζοντάς μας πόσο λεπτὸ καὶ δυσδιάκριτο μπορεῖ νὰ γίνει τὸ ὅριο ποὺ χωρίζει τὸ ἀδύνατο ἀπὸ τὸ πραγματικό.
Κάποιοι κριτικοὶ τὸν συνδέουν μὲ τὴν ἀντι-ρεαλιστικὴ παράδοση, ἐνῶ πολλοὶ τὸν θεωροῦν συνεχιστὴ τοῦ ἔργου τῶν Μπόρχες καὶ Κάφκα, μεταξὺ ἄλλων.
.
Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι στὶς λογοτεχνικὲς ἐπιρροὲς τοῦ Ἄνχελ Ὀλγόσο συγκαταλέγεται
ἕνα πολυποίκιλο
πλῆθος, μερικὲς ἀπὸ τὶς σημαντικότερες
φιγοῦρες τοῦ συγγραφικοῦ κόσμου, κι ὅταν λέμε «συγγραφικὸ κόσμο», τὸ ἐννοοῦμε, μιᾶς καὶ τὰ σημεῖα ἀναφορᾶς τοῦ σενιὸρ Ὀλγόσο βρίσκονται
μεταξὺ ἄλλων στὴν βικτωριανὴ Ἀγγλία
(Steveson, Wells, Conan Doyle, Kipling, Lord Dunsany, M. R. James, Machen,
Saki, De la Mare),
στὴν Λατινικὴ Ἀμερικὴ (Quiroga,
Lugones, Borges, Felisberto Hernández, Rulfo, Cortázar, Bioy, Arreola,
Wilcok, Piñera, Denevi, Levrero, Brasca, Shua), στὴν Ἰταλία
(Buzzati, Landolfi, Calvino, Manganelli) ἢ στὶς Ἡνωμένες Πολιτεῖες (Bradbury,
Dick, Brown, Ellison).
.
«Φαινόμενο Ὀλγόσο»: Ἐκλεκτικισμὸς καὶ ἀκρίβεια
.
Γιὰ τὸν συγγραφέα
αὐτὸν ἔχουν γραφτεῖ ἀπὸ διθυραμβικὲς κριτικές,
μέχρι διδακτορικὲς ἐργασίες, κι ὅμως, κατὰ ἕναν παράδοξο
—ἢ ἴσως κι ὄχι τόσο παράδοξο—
τρόπο, ὁ Ἄνχελ Ὀλγόσο παραμένει,
τουλάχιστον μέχρι σήμερα, μιὰ incognita, ἕνα μᾶλλον καλὰ κρυμμένο μυστικὸ ποὺ μεταδίδεται
ἀπὸ στόμα σὲ στόμα ἀνάμεσα στὰ μέλη ἑνὸς ἰδιαίτερου βιβλιοφιλικοῦ κοινοῦ σὰν νὰ πρόκειται
γιὰ κάποια μορφὴ μύησης. Μύησης
στὸ λογοτεχνικὸ σύμπαν τοῦ συγγραφέα.
Πρόκειται γιὰ τοὺς λεγόμενους «olgosianos», ὅρος ποὺ ἐπινοήθηκε
ἀπὸ τοὺς ἴδιους τοὺς ἀναγνῶστες του καὶ ἀγκαλιάστηκε
ἀπὸ τοὺς μελετητές
του, σὲ βαθμὸ ποὺ νὰ χρησιμοποιεῖται εὐρύτερα γιὰ νὰ δηλώσει πιὰ ἕνα κράμα ἰδιοτήτων
ποὺ χαρακτηρίζει
τὴν πένα του:
Κατὰ πρῶτο λόγο τὴν δομικὴ καὶ αἰσθητικὴ τελειότητα
τῶν γραπτῶν του, τὴν ἀναζήτηση μιᾶς νοηματικῆς πεμπτουσίας
ποὺ ἀποκαλύπτει
τὸ μεγαλεῖο της σὲ λίγες μόνο
γραμμές. Σύφωνα μὲ τὰ λόγια τοῦ ἴδιου τοῦ συγγραφέα πρόκειται γιὰ τὴν ἀναζήτηση
μιᾶς «ἀπόσταξης»,
«ἕνα συμπυκνωμένο
ἄρωμα τῆς ἀτμόσφαιρας»
ποὺ περιγράφεται.
Ἡ Irene Andres
Suárez στὴν ἀνάλυσή της σχετικὰ μὲ τὸ ἔργο τοῦ συγγραφέα, γράφει σχετικὰ ὅτι ἡ ἐπίτευξη μιᾶς τέτοιας
πρόζας «λίγες φορὲς εἶναι καρπὸς μιᾶς πυρετικῆς διαδικασίας,
πίσω ἀπ’ αὐτὴν ὑπάρχει σχεδὸν πάντα ἕνας πειθαρχημένος
τρόπος ἐργασίας».
Βρισκόμαστε, λοιπόν, μπροστά σε ἕναν μεθοδικὸ συγγραφέα,
ὁ τρόπος γραφῆς τοῦ ὁποίου θυμίζει
ἐπιστημονικὸ πείραμα ἀκριβείας. Ἀκόμα, κι ἔτσι, ὡστόσο, δὲν λείπουν ἀπὸ τὰ κείμενά του
ἕνας ἐξαιρετικὸς γλωσσικὸς καὶ περιγραφικὸς πλοῦτος. Αὐτὴ ἀκριβῶς ἡ γλωσσικὴ δεινότητα,
εἶναι μαζὶ μὲ τὸ εὖρος τῆς θεματικῆς τοῦ Ὀλγόσο, κάποια
ἀκόμα ἀπὸ τὰ ἰδιαίτερα
χαρακτηριστικὰ τοῦ ἔργου του. Ὅσον ἀφορᾶ στὴν θεματολογία
τῶν μικρο-αφηγημάτων
του, θὰ λέγαμε ὅτι εἶναι εὐθέως ἀνάλογη μὲ τὶς λογοτεχνικὲς ἐπιρροὲς τοῦ συγγραφέα.
Ἔτσι, στὰ κείμενα τοῦ Γραναδίνου
ξεδιπλώνονται, ἀνανεωμένα μέσα ἀπὸ τὸ προσωπικὸ στίγμα τοῦ ἰδίου, ὅλα τα εἴδη, ἀλλὰ καὶ οἱ φόρμες, τοῦ φανταστικοῦ διηγήματος:
τὸ γοτθικό, τὸ ρομαντικό,
τὸ φανταστικό
(ἐπιστημονικῆς φαντασίας),
τὸ ντετεκτιβίστικο,
τὸ βικτωριανὸ διήγημα,
διηγήματα τρόμου ἀνατολίτικης ἐπιρροῆς, διηγήματα
ἐπηρεασμένα
ἀπὸ τὸν Lovercraft,
διηγήματα κοσμικοῦ τρόμου καὶ διηγήματα μπορχεσιανικοῦ ὕφους. Στὰ χέρια τοῦ Ὀλγόσο, τὸ φανταστικὸ στοιχεῖο ἀποκαλύπτεται
μέσα ἀπὸ τὶς πάμπολλες διαφορετικὲς πτυχὲς καὶ ἐκδοχές του. Ἔτσι ὑπάρχουν διηγήματα
ποὺ χτίζονται
πάνω στὴν καταπάτηση
τῶν νόμων τῆς φυσικῆς, τὴν κατάρρευση
τοῦ φυσικοῦ κόσμου ὅπως τὸν ξέρουμε (ὁ τόπος καὶ ὁ χρόνος παίρνουν
νέες διαστάσεις)(1) προσδίδοντας στὸ φανταστικὸ στοιχεῖο μιὰ ἀνεπαίσθητα
τρομακτικὴ χροιά, μετατρέποντάς το σὲ «ἀνησυχητικό».
Ἄλλες φορὲς τὸ φανταστικὸ χρησιμοποιεῖται συμβολικὰ προκειμένου
νὰ στηλιτεύσει
ὁ συγγραφέας
τὴν ἀνθρώπινη φύση,
τὴν σύγχρονη
ζωή, τὴν ἀποξενωμένη
κοινωνία, κερδίζοντας σ’ αὐτὲς τὶς περιπτώσεις ἔδαφος τὸ χιοῦμορ καὶ ἡ λεπτὴ εἰρωνεία. Οἱ βιβλικοὶ μύθοι, οἱ κλασικὲς ἱστορίες ζώων
(μύθοι Αἰσώπου μεταξὺ ἄλλων) εἶναι ἀκόμα μιὰ πηγὴ ἔμπνευσης γιὰ τὸν συγγραφέα,
ἀποδεικνύοντας,
ὅπως ὑπογραμμίζει
στὸ βιβλίο της ἡ Irene Andres Suárez,
γιὰ ἀκόμα μιὰ φορὰ τὶς ἀνεξάντλητες
στυλιστικές, πολιτιστικὲς καὶ λογοτεχνικὲς ἀναφορὲς ποὺ διατρέχουν
τὸ ἔργο τοῦ Ὀλγόσο.
.
«Περίπτωση Ὀλγόσο»: ἡ συμβολή
.
Ángel Olgoso no es
exactamente un escritor. Olgoso, más bien, es un hipnotizador en busca de
ojos que sugestionar (...)
Miguel Ángel Muñoz(2)
Ὁ Ἄνχελ Ὀλγόσο δὲν εἶναι ἀκριβῶς συγγραφέας. Ὁ Ὀλγόσο εἶναι περισσότερο ἕνας ὑπνωτιστὴς σὲ ἀναζήτηση ματιῶν (...)
Μιγκὲλ Ἄνχελ Μουνιόθ
.
Ὅποια κι ἂν εἶναι ἡ πηγὴ ἔμπνευσης, ἡ φόρμα ἢ τὸ λογοτεχνικὸ στύλ, οἱ δημιουργίες
τοῦ Ἄνχελ Ὀλγόσο καταφέρνουν
νὰ ταράζουν τὰ λιμνάζοντα
—πολλὲς φορές— ὕδατα τῆς σύγχρονης
συγγραφικῆς πραγματικότητας, ἀποσπώντας ἀπ’ ὅσους τὸν ἔχουν γνωρίσει
λογοτεχνικὰ ἐγκώμια σὰν τὸ παραπάνω. Ἐξηγεῖται ὁ θαυμασμὸς αὐτός, μιᾶς ποὺ γιὰ μᾶς, τοὺς «olgosianos»,
τὰ γραπτά του ἀποκαλύπτουν
μιὰ χάρη, μιὰ εὐαισθησία
καὶ μιὰ δεξιοτεχνία
γραφῆς ποὺ προκαλεῖ ἐξάρτηση. Πῶς γίνεται νὰ χωρᾶνε τόσοι δυνατοὶ κόσμοι, μέσα
σὲ λίγες μόλις
γραμμές; Πῶς γίνεται μιὰ λέξη νὰ κλείνει μέσα της ἕνα σύμπαν; Εἶναι γιατί,
σύμφωνα μὲ τὸν ἴδιο τὸν συγγραφέα, «τὸ ἀπαραίτητο εἶναι ἀρκετό». Ἢ γιατί, «περισσότερο
ἀπὸ ἀφηγήσεις, ἴσως νὰ εἶναι ὁράματα, περισσότερο
ἀπὸ παράξενες
καὶ ἀπρόβλεπτες ἱστορίες, ἴσως νὰ εἶναι ἀποκαλύψεις
ποὺ ὁδηγοῦν τὸν ἀναγνώστη ν’
ἀμφισβητήσει
τὰ θεμέλια τῆς πραγματικότητας
τῆς ἴδιας του τῆς συνείδησης»,
ὅπως περιγράφει
ὁ Ὀλγόσο σὲ σχετικὴ ἐρώτηση γιὰ ἕνα ἀπὸ τὰ βιβλία του.
Ὅπως κι ἂν θέλει κανεὶς νὰ τὸ ἐκφράσει, δύσκολα
θὰ ξεπεράσει
τὴν πυκνότητα
περιεχομένου, τὴν μιλιμετρικὴ ἀκρίβεια, τὴν ἀπροσδόκητη
ματιὰ τοῦ Γραναδίνου
γιὰ τὸ ἀλλόκοτο,
γι’ αὐτὸ ποὺ μοιάζει ἀόρατο, κι ὅμως ὑπάρχει, γι’
αὐτὸ ποὺ κρύβεται σὲ μιὰ ἀπ’ τὶς πολλὲς πτυχὲς αὐτοῦ ποὺ ὀνομάζουμε
«πραγματικότητα», αὐτοῦ ποὺ ζοῦμε κι ἀναπνέουμε ἀνυποψίαστοι
καὶ —γιατί ὄχι— ἀνυπεράσπιστοι.
Ὁ κόσμος, οἱ συμπαντικοὶ νόμοι, τὰ ζῶα καὶ τὰ πράγματα, ἐμεῖς οἱ ἴδιοι, μιὰ ἄλλη, τέταρτη(;)
διάσταση, ἡ ἀβεβαιότητα, ἡ σκοτεινὴ πλευρά, σὲ τελικὴ ἀνάλυση, τῆς ὕπαρξης σὲ μορφὴ κομψοτεχνήματος.
Αὐτὴ εἶναι ἡ συμβολὴ τοῦ Ἄνχελ Ὀλγόσο.
.
(1)
Irene Andres Suárez, El microrrelato español. Una estética de
la elipsis, ἐκδόσεις Menoscuarto, Palencia, 2010.
(2) Miguel Ángel Muñoz, Γραναδίνος συγγραφέας, σύγχρονος τοῦ Ángel Olgoso.
.
.
Πηγή:
πρώτη δημοσίευση.
Νάνσυ
Ἀγγελῆ(Εὔβοια, 1982). Σπούδασε δημοσιογραφία στὸ Ἀριστοτέλειο Πανεπιστήμιο τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ἀπὸ τὸ 2008 ἀσχολεῖται ἐπαγγελματικὰ μὲ τὴν μετάφραση λογοτεχνικῶν ἔργων ἀπὸ τὰ ἰσπανικὰ στὰ ἑλληνικὰ καὶ ἀντίστροφα. Συνεργάστηκε
μὲ τὸ Κέντρο Βυζαντινῶν, Κυπριακῶν καὶ Νεοελληνικῶν Σπουδῶν τῆς Γρανάδα καθὼς καὶ μὲ τὸ Διεθνὲς Ἰνστιτοῦτο Μετάφρασης, Institut Virtual Internacional
de Traduccio, τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Ἀλικάντε. Ἔχει δημιουργήσει
τὸ μπλὸγκ μεταφραστικῶν δειγμάτων ἱσπανόφωνης λογοτεχνίας
στὰ ἑλληνικά: http://nancyangeli.blogspot.com.es/ .
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου