Η τοπιογραφία του Γιούγκενστιλ: Δημήτρης Κόκκορης (1914- 2009)

 Ελάχιστοι υπήρξαν οι Έλληνες ζωγράφοι της γενιάς του  ή νεώτεροι στους οποίους επέδρασε ο Κωνσταντίνος Παρθένης. Η εκφραστική γλώσσα και τα ιδεαλιστικά κινή­ματα είτε των Ναμπί, είτε του κύκλου του Πυβί ντε Σαβάν δεν αποτέλεσαν ποτέ στη χώρα μας –στα πλαίσια της γενιάς του τριάντα–  μία κυρίαρχη τάση ­σε αντίθεση με την καταλυτική επίδραση του Φώτη Κόντογλου. Λίγοι ήταν οι μαθητές που ακολούθησαν σε μεγάλο ή μικρό βαθμό, τη διδασκαλία του Παρθένη και τη μεταφορά των αρχών του  Γιούγκενστιλ. Αυτοί οι λίγοι μαθητές που προσπάθησαν έστω ετεροχρονισμένα, να ζωγραφίσουν με έμφαση στον συμβολισμό, συγκρότησαν, τον Σεπτέμβριο του 1953, την ομάδα «Εργαστήρι», που για πολλά χρόνια παρουσίαζε σε εκθέσεις έργα στα οποία ή επιρροή του δασκάλου ήταν καταλυτική. Ιδρυτές της ομάδας υπήρξαν οι: Γιώργος Βελισσαρίδης, ο Έμμαννουήλ Ζέπος, ο Δημήτρης Κόκκορης, η Ευαγγελία Κωνσταντινίδη, η Ρέα Λεονταρίτου, ο Γιώργος Μόσχος, η Ίρα Οίκονομίδη, η Ε. Πιττάρη-Παγκάλου, ο Άργύρης Στυλιανίόης και ο   Ηλίας Φερτής. Τα αρχεία του μοντέρνου φιλοδοξώντας να μελετήσουν αυτήν την –εν πολλοίς– περιθωριακή κίνηση και μαζί με αυτήν την επίδραση του συμβολισμού στην ελληνική νεωτερικότητα, ξεκινούν μία σειρά εκθέσεων, συζητήσεων και δημοσιεύσεων πάνω σε αυτήν την κίνηση.

  Η αρχή αυτών των εκδηλώσεων γίνεται με την αναδρομική έκθεση του Δημήτρη Κόκκορη. Ο πιο αγαπημένος μαθητής του Παρθένη κάνει για εβδομήντα χρόνια μια υπαιθριστική τοπιογραφία με έναν ιδιαίτερο τρόπο.

Οι συμβολικές συνθέσεις του δασκάλου που χαρακτηρίζονται από τη σχηματοποίηση των μορφών, τα κολπωτά περιγράμματα με τις λεπτές πινελιές χρώματος που μόλις σκεπάζουν το πανί γίνονται  στον Κόκκορη λυρικά τοπία. Έχει ενδιαφέρον ο τρόπος με τον οποίο ζωγραφίζει ο καλλιτέχνης.  Οι μορ­φές του είναι κυριολεκτικά φωτεινές πηγές για όλη τη ζωγραφική επιφάνεια, κάτι που, άλλωστε, πρώτος δίδαξε ο Παρθένης. Ο Κόκκορης επαναλάμβανε (συνέντευξη στη εφημερίδα Η ΑΥΓΗ, 2007) ότι ο δάσκαλός του δεν έλεγε απλά σε ένα σημείο του πίνακα «εδώ φωτεινό», αλλά εξηγούσε γιατί έπρεπε να είναι φωτεινό και πως πρέπει να είναι η γραμμή από την πλευρά του φωτεινού. Εξηγούσε κάθε γραμμή. Είναι εμφανές στο έργο του Κόκκορη ότι οι γραμμές δεν είναι ποτέ σταθερές αλλά μεταθετές, ανάλογα με το φωτισμό. Δηλαδή στα αντικείμενα δεν υπάρχει ένα γεωμετρικά εξακριβωμένο σχέδιο, αλλά αλλοιώνεται από το φωτισμό. Το ίδιο και με το μοντέλο που παίρνει και αυτό τη θέση του αντικειμένου. Το φως τρώει τη σκιά. έλεγε ο Παρθένης και επαναλάμβανε ο Κόκκορης. 

  Συνήθως κρατάει το έργο του τόσο ανοιχτό προς το έργο του Παρθένη ώστε στην αρχή να πιστέψουμε, βλέποντας τα έργα του, ότι ο κύκλος έχει κλείσει και ότι είμαστε πίσω στην ναυαγισμένη μαθητεία του μεταγενέστερου ζωγράφου. Όμως τα πράγματα δεν είναι έτσι. Ο Κόκκορης τοποθετεί τα καμπύλα περιγράμματα σε δεύτερο επίπεδο προς όφελος των πιο αυστηρών ευθειών. Η γραμμή είναι η γλώσσα του, ταυτίζοντας την πνευματική αποστολή της τέχνης με το σχέδιο, αφού μόνο αυτό μπορεί να προχωρήσει, όπως πολλές φορές έλεγε, στη σύνδεση του ορατού με το αόρατο. Το έργο του κρατιέται πάντα ανοιχτό προς τον πρόδρομο και το αλλόκοτο αποτέλεσμα που κατορθώνει είναι ότι το επίτευγμα του νέου έργου το κάνει να φαίνεται στα μάτια μας όχι σαν κάτι που έγινε από τον πρόδρομο, αλλά σαν ο ίδιος ο μεταγενέστερος ζωγράφος να έκανε το αντιπροσωπευτικό έργο του προδρόμου. Αυτήν την ιδιαίτερη και ταυτόχρονα κομψή πρόθεση παρατηρούμε στα έργα του Δημήτρη Κόκκορη και είναι για πρώτη φορά που η ρεαλιστική τοπιογραφία, γιατί ο ζωγράφος υπήρξε κυρίως τοπιογράφος, συνδέεται με τα αξιώματα του Γιούγκενστιλ.

Διάρκεια: από την Παρασκευή 18 Οκτωβρίου έως την Κυριακή 1^η Δεκεμβρίου 2013.

εγκαίνια: Παρασκευή 18 Οκτωβρίου στις 19.30

Yμηττού 64 Χολαργός

Ώρες λειτουργίας:

Τρίτη έως Παρασκευή, 18:00 έως 22:00,

Σάββατο και Κυριακή, 11:30 έως 14.30.

Ξεναγήσεις, πρωινά Τρίτης-Πέμπτης, κατόπιν συνεννοήσεως.

Είσοδος ελεύθερη.