"Αντιπλημμυρικό έργο στον Ερασίνο-Βραυρώνα: Περιβαλλοντικές παραλείψεις διαπιστώνει η Ευρωπαϊκή χρηματοδότρια Τράπεζα"

 

 

12 Ιουλίου 2023

 

Τις περιβαλλοντικές παραλείψεις που διαπίστωσε η Ευρωπαϊκή χρηματοδότρια Τράπεζα στο αντιπλημμυρικό έργο στον Ερασίνο - Βραυρώνα παρουσίασαν οι οργανώσεις ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ), Σύλλογος Πολιτών υπέρ των Ρεμάτων - ΡΟΗ, ΟΖΟΝ, και ΚΙΝΗΣΗ για την ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ και ΑΝΑΔΕΙΞΗ του ΜΕΓΑΛΟΥ ΡΕΜΑΤΟΣ ΡΑΦΗΝΑΣ, σε κοινή συνέντευξη τύπου στο ιστορικό κτήριο της ΕΛΛΕΤ την Τετάρτη 12/7.

 

Φαίνεται ότι η Άρτεμις, αφού δεν εισακούστηκε στην Ελλάδα, έτρεξε σε ευρωπαϊκούς θεσμούς να ζητήσει προστασία για τον τόπο της…

Το 2021 άρχισε ένα, δίχως σκοπιμότητα, έργο που έφερε τον τίτλο «αντιπλημμυρικό», στο υπέροχο τοπίο του Ερασίνου, σ’ ένα πλούσιο οικοσύστημα δίπλα στο μαγευτικό ιερό της Αρτέμιδας. Ο εργολάβος που το ανέλαβε παραιτήθηκε ζητώντας λύση της σύμβασης το 2022, πράγμα το οποίο το Υπουργείο Υποδομών έκανε χωρίς να τον κηρύξει έκπτωτο, όπως έπρεπε, και ανέθεσε σε άλλον εργολάβο τη συνέχιση του έργου (ΑΚΤΩΡ- ΙΝΤΡΑΚΑΤ). Το έργο είναι στην αρχή του και ήδη έχει καταστρέψει μεγάλο τμήμα του οικότοπου.

 

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ), η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, η ΟΖΟΝ , η ΡΟΗ-Σύλλογος Πολιτών υπέρ των ρεμάτων, η ΡΕΜΑΤΤΙΚΗ, η Πρωτοβουλία για την προστασία του Ερασίνου, και ο κος Δ. Σωτηρίου, ως μεμονωμένος πολίτης, καθώς και πλήθος πολιτών συνεχίζουν να αγωνίζονται για τον Ερασίνο προβάλλοντας πάντα και την αναγκαιότητα διάσωσης των ρεμάτων ως οικοσυστήματα από την μετατροπή τους σε τεχνητούς αγωγούς ομβρίων υδάτων με εγκιβωτισμό στο όνομα της αντιπλημμυρικής προστασίας.

 

Σήμερα σε όλο των κόσμο η διαχείριση των πλημμυρών βασίζεται στη διατήρηση των πλημμυρικών ζωνών ή στη δημιουργία χώρου για την διαχείριση των νερών πλημμύρας. Αυτή η διαχείριση έχει διπλό όφελος: αφενός την μείωση των πλεονάζοντων υδάτων, αφ’ ετέρου τον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα. Αντίθετα στην Ελλάδα συνεχίζουμε με παρωχημένες μελέτες να καταστρέφουμε τα ποτάμια οικοσυστήματα .

 

Ιδιαίτερα ο Ερασίνος είναι άρρηκτα δεμένος με το ιερό της Βραυρωνίας Αρτέμιδας. Ο τόπος και η τέχνη, φύση, ιερό και θεότητα, συνυπάρχουν εκεί και όποιος αγαπά και σέβεται την κληρονομιά του αγωνίζεται για τη διάσωσή τους και όχι για την καταστροφή τους όπως τόνισε η ομότιμη καθηγήτρια κα Λ.Μαραγκού. Κάνοντας δε αναφορά στον αρχαιολόγο Χ. Καρούζο είπε: «Πολιτισμός χωρίς τον τόπο και χωρίς το περιβάλλον δεν υπάρχει….η μοναδικότητα η πολυπλοκότητα οι ποικίλες μορφές του τόπου μας δίνουν και την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του». Χαρακτηριστικά ανέφερε πως «ο Ελληνικός τόπος, τα Ελληνικά Ιερά, η Ελληνική Τέχνη είναι σύμφυτα και άρρηκτα δεμένα μεταξύ τους». Στον Ερασίνο ο ναός της Θεάς είναι υπερυψωμένος και δεν κατακλύζεται ποτέ από νερά. Η παλιά λίθινη γέφυρα είναι κατασκευασμένη πριν την δημιουργία του ιερού που δείχνει ακριβώς ότι η επιλογή θέσης για το ναό έγινε με πλήρη γνώση-ανάγνωση του τόπου και του νερού. Στο χώρο υπάρχει η ιερή πηγή που αναβλύζει νερό και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας συμβάλλει επίσης στην ανάβλυση νερού που μερικές φορές κατακλύζει την Στοά. Ο εγκλωβισμός του Ερασίνου ασχολείται μόνο με τα «ανάντη» ύδατα. Σήμερα, ο Ερασίνος δέχεται επιπλέον νερά από τα μεγάλα κατασκευαστικά έργα της ανατολικής Αττικής ένα εκ των οποίων είναι το αεροδρόμιο. Αξίζει να εξεταστούν κάποιες επιβαρυντικές παράμετροι όπως τα νερά του αεροδρομίου και πως αυτές θα εξαλειφθούν πριν τη λύση υπερσχεδιασμένων έργων.

 

Αυτοί που αγωνίζονται μη βρίσκοντας ευήκοα ώτα (πλήν του ΟΦΥΠΕΚΑ ο οποίος και ενημέρωσε για την οικολογική καταστροφή το Υπουργείο Υποδομών και ιδιαίτερα για το αττικόψαρο που σε εκτενή έκθεσή του αναφέρει το ΕΛΚΕΘΕ), από τους θεσμούς της πολιτείας και αφού εξάντλησαν κάθε μέσο, -επιστολές στην Εισαγγελία Περιβάλλοντος, προσφυγές στο ΣΤΕ- κατέφυγαν στον μηχανισμό παραπόνων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων η οποία συγχρηματοδοτεί το έργο. Ο μηχανισμός παραπόνων είναι εργαλείο που επιτρέπει την επίλυση διαφορών σε περίπτωση που οποιοδήποτε μέλος του κοινού θεωρεί ότι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων έχει παρατυπήσει (το έργο συγχρηματοδοτείται από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ, εθνικούς πόρους και δάνεια από την ΕΤεπ και την Τράπεζα Ανάπτυξης του Συμβουλίου της Ευρώπης).

 

Τον Μάιο, και αφού έγινε αυτοψία, ο μηχανισμός παραπόνων συνέταξε έκθεση που την απευθύνει στους προσφεύγοντες (την ΟΖΟΝ,ΡΕΜΑΤΙΚΗ-Πρωτοβουλία για την Προστασία του Ερασίνου, ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ, ΡΟΗ και Δ.Σωτηρίου) και στην διοίκηση της Τράπεζας, στην οποία με λεπτομέρειες εκθέτει την ασυμβατότητα του έργου σε σχέση με την ενωσιακή νομοθεσία και συγκεκριμένα με τις οδηγίες για τους οικότοπους και τα ύδατα. Προτείνει δε στη Διοίκηση της Τράπεζας να διακόψει τη χρηματοδότηση έως ότου ληφθούν διορθωτικά μέτρα και συστήνει βελτιώσεις στην αξιολόγηση των έργων πριν την όποια απόφαση χρηματοδότησης.

 

Επιπλέον προτείνεται η Διοίκηση της Τράπεζας να ζητήσει από το Υπουργείο Υποδομών την σύνταξη «σχεδίου διορθωτικής δράσης» για την περιοχή του Ερασίνου σε σχέση με την ενωσιακή νομοθεσία και συγκεκριμένα με τις οδηγίες για τους οικότοπους και τα ύδατα. Στην έκθεση γίνεται λόγος και για έλλειψη αντισταθμιστικών μέτρων, για πλημμελή εξέταση εναλλακτικών λύσεων και για ελλιπή πληροφόρηση. Επιπλέον, προτείνονται βελτιώσεις στις διαδικασίες ενημέρωσης και διαβούλευσης και τονίζεται η υποχρέωση του φορέα υλοποίησης να εμπλέξει με τρόπο ουσιαστικό όλα τα επηρεαζόμενα από το έργο και ενδιαφερόμενα μέρη (stakeholders).

 

Η «Κίνηση για την προστασία και ανάδειξη του μεγάλου ρέματος Ραφήνας» θα προσφύγει και αυτή στην ΕΤΕπ δεδομένου ότι και το αντιπλημμυρικό έργο εγκιβωτισμού του ρέματος Ραφήνας αντιμετωπίζει παρόμοια προβλήματα ενώ συγχρηματοδοτείται και αυτό από την ΕΤΕπ. Για μήκος 17 χιλιομέτρων το ρέμα της Ραφήνας και 9,5 το ρέμα Ερασίνος διέρχονται από αγροτικές εκτάσεις κι όμως προτείνεται να εγκιβωτιστούν και να αποκοπούν από τα πλημμυρικά τους πεδία, ενώ η οικολογική καταστροφή θα είναι μη αναστρέψιμη και θα αυξήσει τον κίνδυνο μιας καταστροφικής πλημμύρας στην εκβολή στη Ραφήνα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι και τα δύο έχουν τεράστιο κόστος.

Αυτό που περισσότερο γίνεται κατανοητό είναι πως από την Ελληνική Διοίκηση μπορεί να εγκριθεί το καθετί παραβαίνοντας εθνικό και ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο.

 

Η περιοχή που διατρέχει ο Ερασίνος εντάσσεται σε πολλαπλά καθεστώτα προστασίας: Είναι χαρακτηρισμένη ως υγρότοπος Α προτεραιότητας, Ειδική Ζώνη Διατήρησης  (περιοχή του δικτύου natura 2000), περιοχή με γεωργική χρηση γης, ΖΟΕ και «Τοπίο Ιδιαιτέρου Φυσικού Κάλους». Η κοίτη του ποταμού περνάει επίσης μέσα από ιδιαίτερα σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους. Παρά τα πολλαπλά καθεστώτα προστασίας και το πλήθος φορέων και πολιτών που μάχονται για την προστασία ενός ποταμού άρρηκτα συνδεδεμένου με τη φύση και την ιστορία του τόπου τίποτα μέχρι σήμερα δεν κατάφερε να σταματήσει τους οραματιστές της αστικοποίησης από τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του καταστροφικού αυτού έργου. Εύλογα αναρωτιέται κανείς τι θα απογίνουν τα υπόλοιπα ρέματα της Αττικής αλλά και της χώρας μας που αποτελούν ακόμη πιο εύκολη λεία στα συμφέροντα καιροσκόπων πολιτικών, λειτουργών της δημόσιας διοίκησης και εργολάβων.

 

Το θεσμοθετημένο Σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας του Υδατικού Διαμερίσματος Αττικής παρουσιάζει 5 άξονες δράσεων. Οι ελληνικές αρχές εφαρμόζουν ουσιαστικά μόνο τα πιο σκληρά έργα (γκρίζα έργα) εντός των κοιτών.

Όπου και όταν κρίνεται απολύτως αναγκαίο διαμορφώσεις σε περιοχές πλημμυρών μπορούν να γίνουν με τη λογική των «Πράσινων Υποδομών», για τα οποία η ελληνική διοίκηση δεν έχει δείξει μέχρι τώρα ενδιαφέρον. Είναι σημαντικό ο χωροταξικός σχεδιασμός, εν όψει του προγράμματος εκπόνησης Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων, να επικαιροποιηθεί ενσωματώνοντας στις χρήσεις γης «τις πλημμυρικές ζώνες» και διατηρώντας τη φυσική διαμόρφωση των ρεμάτων και εκτάσεων «κατακλυσμού υδάτων» και στις περιοχές που θα προτείνονται ως οικιστικές περιοχές.

 

Ο Ερασίνος δείχνει το δρόμο για να επικαιροποιήσουμε το σχετικό θεσμικό πλαίσιο και να εξυγιάνουμε τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης.

 

• https://www.eib.org/en/about/accountability/complaints/cases/flood-protection-measures-sg-e-2021-17
• Αίτηση απόσυρσης
• Έκθεση συμπερασμάτων (ελληνικά) / Έκθεση συμπερασμάτων (αγγλικά)

 

Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε με τα γραφεία της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Περιβάλλοντος & Πολιτισμού:

κα Κ. Στεμπίλη - Τηλ: 210 - 32 25 245 & 210 - 32 26 693 / E-mail: sepi@ellinikietairia.gr / www.ellet.gr