ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ: Επιβεβαιώνεται η ευθύνη των ανθρώπινων δραστηριοτήτων

Του Αργύρη Αργυρίου **

«Οι παρατηρήσεις στις αλλαγές του κλιματικού συστήματος βασίζονται σε πολλαπλές αποδείξεις. Οι επιστημονικές εκτιμήσεις δείχνουν ότι, η ατμόσφαιρα και οι ωκεανοί έχουν θερμανθεί, οι ποσότητες βροχής και χιονιού έχουν μειωθεί , η παγκόσμια μέση στάθμη της επιφάνειας των θαλασσών έχει ανεβεί και οι συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου έχουν αυξηθεί.»

Qin Dahe  συν-πρόεδρος της IPCC.

Την 27 Σεπτεμβρίου δόθηκε στην δημοσιότητα η πολυαναμενόμενη νέα έκθεση της IPCC (Διακυβερνητικής Επιτροπής των Η.Ε. για την Κλιματική Αλλαγή). Η έκθεση με τις εκτιμήσεις της Επιτροπής είναι πολύ σημαντική, αφού δίνει τα επιστημονικά συμπεράσματα και άρα τα επιχειρήματα για τις επικείμενες διαπραγματεύσεις στην Συνδιάσκεψη για την Κλιματική Αλλαγή που θα γίνει τον Νοέμβριο στην Βαρσοβία.  

Πολλά είναι τα συμπεράσματα της Επιτροπής και σημαντικές οι εκτιμήσεις της. Είναι βέβαιο ότι, ο πλανήτης θερμαίνεται. Ο ρυθμός ανόδου της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη έχει αυξηθεί και, σήμερα,  ο πλανήτης μας είναι θερμότερος  κατά 0,7^οC από το 1950. Η άνοδος της θερμοκρασίας είναι μεγαλύτερη στην Ευρώπη.  Η άνοδος της θερμοκρασίας προκαλεί σημαντικές επιπτώσεις με αποτέλεσμα  οι ωκεανοί να θερμαίνονται, να σημειώνονται αλλαγές στο παγκόσμιο κύκλο του νερού, να συνεχίσει η μείωση των  χιονοπτώσεων και των παγετώνων, να ανέρχεται  η μέση στάθμη των θαλασσών και να παρατηρούνται αλλαγές  σε κάποιους κλιματικούς παράγοντες. Όπως σημειώνει η Επιτροπή: «Είναι σχεδόν βέβαιο ότι η ανθρώπινη επιρροή έχει τον κυρίαρχο ρόλο στις αλλαγές που παρατηρούνται από τα μέσα του 20^ου αιώνα.» Η νέα αναφορά εκφράζει την πεποίθηση ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες, δηλαδή η συνεχιζόμενη καύση ορυκτών καυσίμων με τις σχετικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, και η αποδάσωση,  είναι η αιτία για τις κλιματικές αλλαγές, με βεβαιότητα 95%, αυξημένη από την προηγούμενη αναφορά του 2007.

Εν όψει, έργο της Ειρήνης Κανά 

Η νέα αναφορά των εκτιμήσεων της IPCC , παρουσιάζει αβεβαιότητα στο εάν οι περίοδοι ξηρασίας έχουν αυξηθεί, λόγω της κλιματικής αλλαγής, γιαυτό δεν υπάρχει εκτίμηση για την αύξηση της σφοδρότητας και συχνότητας τους. Το σίγουρο είναι ότι πολλά εκατομμύρια άνθρωποι, ιδιαίτερα στην Αφρική, θα εκτεθούν σε σοβαρές ελλείψεις νερού. Επίσης, δεν υπάρχει ένα γενικό πλαίσιο για το πώς η κλιματική αλλαγή επηρεάζει το κλίμα σε πολλές περιοχές του πλανήτη. Παραμένουν,  ακόμα,  αβέβαιες οι τοπικές κλιματικές αλλαγές, αφού κυβερνώνται από τις τοπικές φυσικές διαφοροποιήσεις του κλιματικού συστήματος.

Η θέρμανση του πλανήτη είναι ισχυρότερη στην Αρκτική, όπου ο θαλάσσιος πάγος εξαφανίζεται ενώ οι μόνιμα παγωμένες περιοχές λιώνουν.  Ο θαλάσσιος πάγος της Αρκτικής έχει μειωθεί τόσο πολύ, όσο δεν είχε για 2000 χρόνια και οφείλεται στην ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή. Οι αρκτικές περιοχές θερμαίνονται περισσότερο από τις υπόλοιπες. Η ταχύτερη θέρμανση, μέχρι το τέλος του αιώνα,  μπορεί να εξαφανίσει το αρκτικό παγοκάλυμα κατά την θερινή περίοδο και την τήξη του 81% των μόνιμα παγωμένων περιοχών της αρκτικής. Επίσης οι ειδικοί επιστήμονες τώρα πια έχουν βάσιμα στοιχεία για τον τρόπο που τα παγοκαλύματα της Γροιλανδίας και της Αρκτικής σπάνε και λύωνουν εμπλουτίζοντας τις θάλασσες με μεγάλες ποσότητες νερού.  Η ατμόσφαιρα έχει περισσότερη ενέργεια και έτσι είναι δυνατό να παρατηρηθούν  περισσότερα ακραία καιρικά φαινόμενα. Βέβαια υπάρχει μια δυσκολία να διαχωριστούν επακριβώς οι φυσικές τάσεις από εκείνες που δημιουργούνται από την κλιματική αλλαγή. Για την Ευρώπη αυτά σημαίνουν ότι  οι κρύοι πολικοί άνεμοι μπορεί να προκαλέσουν ψυχρότερους χειμώνες, περισσότερες βροχές στα Βόρεια και μεγαλύτερες ξηρασίες στον Νότο.

Η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει γρήγορα, αφού νέες ποσότητες νερού, προστίθενται από το λιώσιμο των παγετώνων και το θερμότερο από πριν νερό διαστέλλεται και αυξάνεται ο όγκος του. Ο μέσος όρος της ανόδου της στάθμης της θάλασσας είναι περίπου 3 εκ. τον χρόνο, διπλάσιο από τον μέσο όρο που παρουσιάστηκε κατά τον 20^ο αιώνα. Με τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί για την θέρμανση των ωκεανών και τις μελέτες για τον τρόπο καταστροφής  των παγοκαλυμάτων κατά το τέλος των εποχών των παγετώνων, οι επιστήμονες της IPCC, με μεγάλη βεβαιότητα, εκτιμούν ότι κατά το τέλος του αιώνα, η μέση άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα είναι στα επίπεδα των 98 εκατοστών, απειλώντας σημαντικά τις παράκτιες περιοχές. Σημαντικό θέμα όμως για την θαλάσσια βιοποικιλότητα η μείωση του διαλυμένου στο θαλασσινό νερό οξυγόνου, αφού το θερμότερο νερό συγκρατεί λιγότερο.

Πολλοί επιστήμονες εκφράζουν τον φόβο ότι φυσικές διεργασίες μπορεί να επιταχύνουν την θέρμανση του πλανήτη. Για παράδειγμα το λιώσιμο των μόνιμα παγωμένων ωκεανών μπορεί να απελευθερώσει το παγωμένο μεθάνιο. Η συμβολή του μεθανίου στην θέρμανση του πλανήτη είναι πολύ σημαντική, αφού το μεθάνιο είναι πιο σημαντικό αέριο του θερμοκηπίου από το διοξείδιο του άνθρακα.

Η IPCC εκφράζει αβεβαιότητα για το πόσο θα θερμανθεί ο πλανήτης μας αυτόν τον αιώνα και με ποιά ταχύτητα θα συμβεί αυτό. Αυτό εξαρτάται και από το πόσο είναι δυνατό να μειωθούν οι αυξανόμενες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, που παραμένει στην ατμόσφαιρα για αιώνες. Για να παραμείνουμε σε επίπεδα των 2^οC στην άνοδο  της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη, πιθανόν να χρειάζεται να σταματήσουν ολοκληρωτικά οι εκπομπές αερίων από τις ανθρώπινες δραστηριότητες.

Η επιτροπή εκτιμά επίσης ότι, η μείωση του ρυθμού  θέρμανσης, ιδιαίτερα του Ειρηνικού, που παρατηρήθηκε πρόσφατα, δεν αλλάζει τίποτα από την εικόνα που είχαμε μέχρι τώρα, δηλαδή πώς τα αέρια του θερμοκηπίου παγιδεύουν την θερμότητα και θερμαίνουν τον πλανήτη.  Για πρώτη φορά οι επιστήμονες της IPCC, έθεσαν και το ανώτερο όριο με το οποίο μπορούν οι ανθρώπινες δραστηριότητες να φορτίσουν την ατμόσφαιρα με διοξείδιο του άνθρακα. Αν ξεπεραστεί το όριο αυτό τότε η ανθρωπότητα βρίσκεται σε μεγάλο κίνδυνο να αντιμετωπίσει μη αναστρεπτές αλλαγές στο κλιματικό σύστημα. Υπολογίζεται ότι το όριο, για να μείνει η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη μέσα στα ανεκτά επίπεδα των 2^ο C από την προβιομηχανική εποχή, είναι 1 τρισεκατομμύριο τόννοι άνθρακα που θα διαχύσουν τα ανάλογα αέρια του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Υπολογίζεται ότι ήδη, έχει καεί η μισή ποσότητα. Παράλληλα προειδοποιούν ότι, η ανθρωπότητα κινδυνεύει να ξεπεράσει το όριο αυτό μέσα σε λίγες δεκαετίες, με αποτέλεσμα να είναι αναγκαίο να ληφθούν άμεσα μέτρα για την αναστροφή της κατάστασης. Οι εκτιμήσεις της επιτροπής επιβεβαιώνουν ότι η κλιματική αλλαγή είναι παρούσα και επελαύνει.

Η πολυσυζητημένη νέα κλιματική συμφωνία που βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων, είναι μια ακόμη ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί. Λίγος καιρός μένει στην ανθρωπότητα να καταφέρει να συνεργαστεί δημιουργικά για την σύνταξη και αποδοχή της νέας συμφωνίας. Υπενθυμίζουμε ότι η νέα συμφωνία πρέπει να είναι έτοιμη το 2015 για να αρχίσει η εφαρμογή της από το 2020. 

**Γεωλόγος – Περιβαλλοντολόγος

Μέλος Γραμματείας Τμήματος  Ενέργειας ΣΥΡΙΖΑ