Πέφτουν και τα τελευταία προπύργια: Νόμιμη η καταπάτηση του αιγιαλού

της Μαργαρίτας Καραβασίλη*

Σημείωση ΟΙΚΟΛΟΓΕΙΝ : Όσο σκέπτεται κανείς τη κακογουστιά της κατειλημένης από ξαπλώστρες παραλίας, είναι να τρελαίνεται... Και όμως, αυτό είναι το σκεπτικό των νέων  Ν/Σ :  Είναι (μεταξύ πολλών άλλων) και η επέλαση των εικόνων  που κυριαρχούν σε μεγάλες περιοχές   της Ρόδου, της Κω και της Κρήτης, απομαγεύοντας   το σκηνικό του θαλάσσιου μπάνιου σε  ιδιωτικοποιημένο "μπάνιο δωματίου".,....

Τρία νομοσχέδια τέθηκαν από την Μ. Πέμπτη σε δημόσια διαβούλευση από το
υπουργείο Οικονομικών που αφορούν στη Δημόσια Περιουσία και ειδικότερα:

§  για την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου που διέπει τον αιγιαλό,

§  για τη ρύθμιση της δυνατότητας εξαγοράς από ιδιώτες κατεχομένων ακινήτων του Δημοσίου, και

§  για την εξωδικαστική επίλυση ιδιοκτησιακών διαφορών μεταξύ Δημοσίου και ιδιωτών.

Η πρόθεση του αρμόδιου Υπουργείου να βάλει τάξη στην άναρχη κατάσταση που επικρατεί στη Δημόσια Περιουσία υποκρύπτει, στην πραγματικότητα πολλές υπαναχωρήσεις με αποκλειστικό σκοπό την διευκόλυνση αναπτυξιακών επενδύσεων και την αύξηση των δημόσιων εσόδων.
Καταρχήν, το νομοσχέδιο για τη ρύθμιση δυνατότητας εξαγοράς από ιδιώτες κατεχόμενων ακινήτων του δημοσίου κάθε ιδιοκτήτης καταπατημένου ακινήτου θα μπορεί να το εξαγοράσει από το δημόσιο με την καταβολή της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου[1] και να αποκτήσει νόμιμο τίτλο κυριότητας (υπό την προϋπόθεση ότι το έχει ήδη στην κατοχή του για τουλάχιστον 20 χρόνια). Δηλαδή το δικαίωμα εξαγοράς θα αφορά μόνο σε όσους καταπάτησαν ακίνητα προ του 1993. Για τους άλλους προβλέπεται να κινηθούν οι διαδικασίες για να αποβληθούν από τα παράνομα ακίνητα.

 [Εν όψει, έργο του Claude Monet]

Επιπλέον, με το νομοσχέδιο για τον Αιγιαλό αντικαθίσταται ο νόμος 2971/2001, ο οποίος δυσχεραίνει τις αναπτυξιακές δράσεις και απλοποιούνται και επιταχύνονται οι διοικητικές διαδικασίες αδειοδότησης για επιχειρηματικές χρήσεις και έργα εντός του αιγιαλού και του θαλάσσιου χώρου σε πλήρη ευθυγράμμιση με νέες επιχειρηματικές ανάγκες.
Είναι ηλίου φαεινότερο ότι μόλις ψηφιστεί το νομοσχέδιο θα «πέσουν βροχή» οι δηλώσεις περί ερευνητικών και επιστημονικών σκοπών!

Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις επιχειρείται να γίνει οριοθέτηση του 100% του αιγιαλού σε σύντομο χρονικό διάστημα με βάση τα υπόβαθρα του Κτηματολογίου με χρήση νέας τεχνολογίας (ορθοφωτοχάρτες Κτηματολογίου), έναντι του μέχρι σήμερα χαραχθέντος 8%. Το μέτρο, αν και θετικό, θα φέρει στην επιφάνεια μεγάλα ιδιοκτησιακά θέματα και θα προκαλέσει δικαστικές διαμάχες μεταξύ ιδιωτών και ελληνικού δημοσίου, οι οποίες θα ενταθούν λόγω του προτεινόμενου επαναπροσδιορισμού, προς το δικαιότερο, του τρόπου υπολογισμού του οφειλόμενου στο Δημόσιο ανταλλάγματος για χρήση αιγιαλού, παραλίας και θαλάσσιου χώρου, με θεσμοθέτηση αντικειμενικών και σαφών κριτηρίων και διαφανούς διαδικασίας.

 Η Κυβέρνηση, με πρόσχημα τη μείωση των περιορισμών που ισχύουν σήμερα στην παραχώρηση αιγιαλού και παραλίας σε δήμους και ιδιώτες, επεκτείνει την νομιμοποίηση αυθαιρέτων (πάντοτε έναντι οικονομικού ανταλλάγματος) και σε κατασκευές που βρίσκονται εντός αιγιαλού και παραλίας, στην παρόχθια ζώνη και στο υδάτινο στοιχείο ποταμών και λιμνών, χωρίς να υφίσταται απόφαση παραχώρησης της χρήσης, οι οποίες χρησιμοποιούνται όχι για κατοικία, αλλά για επιχειρηματικούς σκοπούς, κάτι που δεν ήταν δυνατό να δοθεί, έως σήμερα, με τους νόμους για τη νομιμοποίηση της αυθαίρετης δόμησης (ν. 4014/11, ν. 4178/13), ως αντίθετη στη συνταγματική επιταγή.

Χωρίς αιδώ η Κυβέρνηση ανοίγει η κερκόπορτα για τη νομιμοποίηση και αυθαίρετων κατασκευών εντός της ζώνης αιγιαλού – παραλίας, που βρίσκονται σε καταπατημένες εκτάσεις και αυτών οι οποίες έως σήμερα δεν μπορούσαν να υπαχθούν σε νόμο για τακτοποίηση, με απλή απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Προϋπόθεση για να γίνει αυτό είναι η καταβολή ή ο νόμιμος διακανονισμός που καθορίζεται από την Κτηματική Υπηρεσία με βάση συγκεκριμένο μαθηματικό τύπο που περιλαμβάνεται στο σχέδιο νόμου για την παράνομη χρήση της έκτασης.
Επιπλέον, αίρει τους υφιστάμενους περιορισμούς ως προς την έκταση που μπορεί να παραχωρηθεί σε απλή χρήση (λ.χ. ξαπλώστρες, αναψυκτήρια), ως προς την υποχρέωση δημιουργίας ελεύθερων «ζωνών» 100 μέτρων, αλλά και τις αναφορές στην ελεύθερη και απρόσκοπτη πρόσβαση στον αιγιαλό και την απαγόρευση της παραχώρησης της αποκλειστικής χρήσης αιγιαλού και παραλίας (με μόνη αναφορά ότι στις παραχωρήσεις θα πρέπει «να περιλαμβάνονται όροι χρήσης που να διασφαλίζουν την πρόσβαση του κοινού, ύστερα από αιτιολογημένη στάθμιση των συμφερόντων που εξυπηρετούνται ή βλάπτονται»). 

Και δεν φτάνουν όλα αυτά. 

Με το ως άνω νομοσχέδιο ανάβει πράσινο φως και στην δημιουργία μόνιμων κατασκευών στην ζώνη του αιγιαλού και του θαλάσσιου χώρου από ιδιώτες για επιχειρηματικό σκοπό με μοναδική προϋπόθεση ότι η παραχώρηση θα «κρίνεται απολύτως απαραίτητη για την επίτευξη του [επιχειρηματικού] σκοπού» και μάλιστα από τον γενικό γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ενώ παράλληλα επιτρέπει και την επιχωμάτωση(μπάζωμα) θαλάσσιου χώρου για την εξυπηρέτηση επιχειρηματικής δραστηριότητας που έχει ενταχθεί στις στρατηγικές επενδύσεις. Δηλαδή, εκτός από την νομιμοποίηση αυθαίρετων κατασκευών τύπου προβλητών, μικρών λιμενικών, επιχώσεων, κλπ., όλες οι παράκτιες ξενοδοχειακές μονάδες της χώρας θα μπορούν να επεκτείνουν μόνιμα τις εγκαταστάσεις τους στη ζώνη από την παραλία έως και τη θάλασσα.

Και αυτό γίνεται πριν ξεκαθαρίσει η νομική κατάστασης των κρατικών ακινήτων που έχει στα χέρια της η Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου (ΕΤΑΔ) η οποία εκπονεί σχέδιο για την αποτύπωση της πραγματικής εικόνας, προκειμένου να καταστούν αξιοποιήσιμα, το οποίο έχει χρονικό ορίζοντα 6-7 ετών προκειμένου να αποτυπωθεί σε ηλεκτρονικό μητρώο.
Έτσι, η Κυβέρνηση με τα μέτρα αυτά δίνει συγχωροχάρτι και στους καταπατητές προκειμένου το Δημόσιο να μαζέψει χρήματα, αδιαφορώντας πλήρως για το δημόσιο συμφέρον και την προστασία του περιβάλλοντος.
Με τον τρόπο αυτό η Κυβέρνηση καταργεί για άλλη μια φορά τους Επιθεωρητές Περιβάλλοντος και την Ειδική Υπηρεσία Επιθεώρησης και Κατεδάφισης Αυθαιρέτων - ΕΥΕΚΑ) για κατεδάφιση αυθαιρέτων με πόρους του Πράσινου Ταμείου (ένα εκατ. ευρώ για κατεδαφίσεις αυθαιρέτων σε αιγιαλούς και δάση το 2014), θέτοντας οριστικό τέλος στην εκστρατεία του ΥΠΕΚΑ, που έχει ξεκινήσει εδώ και τρία χρόνια, για την κατεδάφιση αυθαιρέτων, η οποία άρχισε να υλοποιείται τους τελευταίους μήνες και αφορά, κατά προτεραιότητα, περί τα 3.000 πρωτόκολλα κατεδάφισης αυθαιρέτων στον αιγιαλό από όλη την Ελλάδα, τα οποία απέστειλαν στην ΕΥΕΚΑ οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις της χώρας.
Έτσι, με κρατική «βούλα», θα μετατρέπονται σε νόμιμες εκτάσεις ή κτίσματα που βρίσκονται στον αιγιαλό ή την παραλία και μέχρι σήμερα χαρακτηρίζονται παράνομα, ανοίγοντας τον δρόμο για την εκμετάλλευση της παραλίας, με μοναδικό στόχο την ενίσχυση της κακώς εννοούμενης «ανάπτυξης».

Ακόμη και στην περίπτωση που σε παραχωρούμενη έκταση περιλαμβάνονται κηρυγμένοι αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία, ιστορικοί τόποι ή προστατευόμενες περιβαλλοντικά περιοχές, τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους ή ευπαθή οικοσυστήματα, όπου το νομοσχέδιο απαιτεί την σύμφωνη γνώμη του αρμόδιου, κατά περίπτωση, Υπουργείου, δίνεται η δυνατότητα έκδοσης Υπουργικής Απόφασης με ισχύ μέχρι πέντε έτη, στην οποία αναφέρονται οι όροι και οι προϋποθέσεις παραχώρησης στην συγκεκριμένη περιοχή, μεταθέτοντας έτσι την ετήσια ισχύ των πράξεων παραχώρησης. Ως εκ τούτου, ακόμη και σε «ιδιαίτερες» περιοχές, θα μπορεί να λαμβάνει χώρα μία επιχειρηματική δραστηριότητα.
Επίσης, εάν ο δικαιούχος παραχώρησης, παραβιάζει τις διατάξεις του νόμου ή όρους και περιορισμούς που έχουν τεθεί στην πράξη παραχώρησης ή προβαίνει σε μεταβολή του σκοπού, της χρήσης ή της φύσης του παραχωρηθέντος ακινήτου κηρύσσεται έκπτωτος της παραχώρησης με απόφαση της παραχωρούσας αρχής. Βέβαια, το ερώτημα που τίθεται είναι ποιος θα ελέγξει τον παραβάτη...
Τέλος, την ίδια στιγμή, ακίνητα καταγεγραμμένα ως παλαιοί αιγιαλοί, (είναι δηλαδή ιδιωτική ακίνητη περιουσία του Δημοσίου), που δεν είναι άρτια και οικοδομήσιμα λόγω σχήματος ή διαστάσεων, μπορεί να μεταβιβάζονται χωρίς διαγωνισμό και κατά παρέκκλιση των διατάξεων που τυχόν ισχύουν για την απαγόρευση κατάτμησης των ακινήτων, σε όμορους ιδιοκτήτες. Χωρίς διαγωνισμό, δηλαδή, με διαδικασία fast track ολόκληρες εκτάσεις θα αλλάζουν χέρια, όταν ψηφιστεί το νομοσχέδιο.

Με το τρίτο νομοσχέδιο νομιμοποιείται η εξωδικαστική επίλυση ιδιοκτησιακών διαφορών μεταξύ Δημοσίου και ιδιωτών επιλύοντας έτσι χρόνιες αμφισβητήσεις ως προς διεκδικούμενες εκτάσεις, για τις οποίες ο ιδιώτης έχει συνεχόμενους τίτλους που ανάγονται από το 1926 και πριν και έχουν εμβαδόν τουλάχιστον 50 στρέμματα, για ακίνητα εκτός σχεδίου πόλης και 20 στρέμματα, για ακίνητα εντός σχεδίου πόλης μετά από συμβιβασμό ιδιοκτησιακών διαφορών μεταξύ ιδιωτών και ελληνικού Δημοσίου (απαραίτητη προϋπόθεση να έχει ασκηθεί αγωγή εναντίον του ελληνικού Δημοσίου, χωρίς να έχει εκδοθεί πρωτόδικη απόφαση).
Τα παραπάνω μόνο ως ντροπή χαρακτηρίζονται και το σίγουρο είναι πως σε μια ευνομούμενη κοινωνία δεν νοείται να νομιμοποιείται η παρανομία των λίγων σε βάρος των πολλών.

Η Κυβέρνηση οφείλει να αναθεωρήσει τις σχετικές αποφάσεις και να τιμωρήσει την αυθαιρεσία, πριν οι παραθαλάσσιες περιοχές μετατραπούν σε χώρους άναρχης-παράνομης δόμησης.


[1] Ως τίμημα εξαγοράς ορίζεται η αντικειμενική αξία του ακινήτου η οποία θα προσαυξάνεται 20% αν μέσα στο ακίνητο υπάρχει και κτίσμα. Το ποσό αυτό θα καταβάλλεται είτε εφάπαξ με έκπτωση 5%, είτε σε διμηνιαίες δόσεις 800 ευρώ κατά ελάχιστο η κάθε μία.

*πρόεδρος  του Παρατηρητηρίου Πολιτών για την Αειφόρο Ανάπτυξη -CISD