Το ICOMOS* για τους δημαρχιακούς εξωραϊσμούς του Εθνικού Κήπου…

*Ελληνικό Τμήμα του Διεθνούς  Συμβουλίου  Μνημείων και Τοποθεσιών , Πρόεδρος  Αθανάσιος Νακάσης,Γ. Γραμματέας Βασίλειος Παλαντζάς

Ο Εθνικός Κήπος αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα αρχιτεκτονικής τοπίου, που στηρίζεται στις αρχές του Ευρωπαϊκού σχεδιασμού του 19^ου αιώνα με ιδιαίτερο βοτανολογικό ενδιαφέρον, και είναι χαρακτηρισμένος ως ιστορικός τόπος (ΦΕΚ τ. ΑΑΠ 49/23.03.2011).  Αποτελεί μοναδικό μνημείο αυτής της κλίμακας και σημασίας για την πόλη των Αθηνών, με μεγάλη περιβαλλοντική και βιοκλιματική βαρύτητα για το κέντρο της.

Δημιουργήθηκε ως Ανακτορικός Κήπος με την προσωπική μέριμνα της Βασίλισσας Αμαλίας στις αρχές της βασιλείας του Όθωνα, ενώ το 1923 χαρακτηρίστηκε Κρατικός Δημόσιος Κήπος ανοικτός για το κοινό.

Δυστυχώς τα τελευταία 30 χρόνια η αξία του έχει υποβαθμιστεί, λόγω πλημμελούς συντήρησης, συνεχούς μείωσης  προσωπικού και ανεπαρκών πιστώσεων.

Κρίνεται επομένως αναγκαία η αποκατάσταση, ανάδειξη και εν συνεχεία η σωστή διαχείριση του κήπου, στη βάση ορθολογικά συντεταγμένης κηποτεχνικής μελέτης, που οφείλει να το αντιμετωπίσει ως Μνημείο, σύμφωνα με όσα ορίζουν η Χάρτα της Φλωρεντίας, οι Διεθνείς Συμβάσεις και Διακηρύξεις και η Eλληνική Nομολογία.

Στο ίδιο πνεύμα, το Ελληνικό Τμήμα του ICOMOS προτείνει, επιπλέον, την απομάκρυνση του συνόλου των μεταγενέστερων κτηριακών κατασκευών και προσθηκών, που δεν εναρμονίζονται με τον γενικότερο χαρακτήρα και την ιστορία του Κήπου και  αλλοιώνουν την αρχική του μορφή.

Στην αποκατάστασή του δεν είναι θεμιτή η δημιουργική διαδικασία σε οποιαδήποτε κλίμακα επέμβασης, αφού αυτή έχει συντελεστεί μια και μοναδική φορά τη στιγμή της δημιουργίας του, ενώ οι λιγοστές νεότερες παρεμβάσεις, αφορούν σε αξιόλογες φάσεις που κρίνονται διατηρητέες.

Οι προτεινόμενες παρεμβάσεις στον Εθνικό Κήπο, που έγιναν αποδεκτές από το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων και αποτελούν προϋπόθεση για την οργάνωση εικαστικών εκδηλώσεων, δεν συνάδουν κατά το μεγαλύτερο ποσοστό τους στο προαναφερόμενο πλαίσιο. 

Εν όψει, φωτογραφία από το πρώην βασιλικό κτήμα Τατοϊου

·         Οι επεμβάσεις αυτές θα αλλοιώσουν όχι μόνον την ιστορική μορφή, φυσιογνωμία και βοτανική σύνθεση του Κήπου, αλλά παράλληλα θα επηρεάσουν δυσμενώς τη βιοκλιματική συμπεριφορά του στον άμεσο περιβάλλοντα αστικό χώρο. 

·         Ως ιστορικός τόπος που περικλείει και αρχαιολογικά ευρήματα, πρέπει να διαφυλάσσεται, χωρίς να ανασηματοδοτείται ως τουριστικός πόλος έλξης. Επιπλέον, η εισβολή νέων χρήσεων και δράσεων θα αλλοιώσει το ήρεμο περιβάλλον του, ως χώρου περισυλλογής και ανάπαυσης. Θεωρείται δε βέβαιο ότι δεν θα καταφέρει  να αντεπεξέλθει στο πρόσθετο βάρος της επισκεψιμότητας, που μοιραία θα δημιουργηθεί από την ένταξη των νέων αυτών χρήσεων.

Το Ελληνικό Τμήμα του ICOMOS εκφράζει την ανησυχία του τόσο για τις προτεινόμενες παρεμβάσεις, όσο και για τις επιδράσεις από την εντατικοποίηση των χρήσεων του κήπου και τη δημιουργία αντίστοιχου φόρτου σε υποδομές και επισκεψιμότητα.

Ευχόμαστε να διαμορφωθεί πρόγραμμα ορθής μακροπρόθεσμης και τεχνολογικά τεκμηριωμένης διαχείρισης εκ μέρους της Πολιτείας, κατοχυρωμένης άλλωστε και συνταγματικά, ώστε ο Εθνικός Κήπος να επανέλθει στην ιδεώδη μορφή βιώσιμης και αειφόρου λειτουργίας.

                                                               

(Σχετικά δες και http://oikologein.blogspot.gr/2014/02/blog-post_1693.html