EΧΕΙ Ο ΚΑΙΡΟΣ ΓΥΡΙΣΜΑΤΑ

 

Του Γιάννη Σχίζα

από το Δρόμο της Αριστεράς

Τώρα , που ζούμε αυτή την αλλαγή των μετεωρολογικών δεδομένων σε ελάχιστο χρόνο, που ζούμε μια πλανητική πολιτική αλλαγή και ταυτόχρονα μια επίμονη απειλή από τη Τουρκία, καιρός να σκεφθούμε εκείνον τον δραματικό  Μάρτη του 87 – και μάλιστα ολόκληρο  το έτος 1987. Ο καιρός τον Φεβρουάριο της χρονιάς  αυτής ήταν   περίφημος, οι λιακάδες διαδέχονταν η μία την άλλη, οι θερμοκρασίες  ήταν   υψηλές, η θάλασσα  είχε   πολλούς κολυμβητές .

Τότε στην Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας στέλνονταν ανά μισή ώρα, με ένα μέσο (telex) που σε πολλούς τώρα φαίνεται αρχαϊκό,   οι καιρικές καταστάσεις που υπήρχαν  στα 10 μεγάλα ελληνικά αεροδρόμια: Στοιχεία ανέμου, θερμοκρασία, υγρασία, καταπτώσεις, πίεση, ορατότητα. Σε κάθε αεροδρόμιο συνήθως αντιστοιχούσε μια γραμμή στοιχείων, που μεγάλωνε όσο τα καιρικά φαινόμενα ήταν πιο ποικίλα και έντονα. Μάλιστα υπήρχε και μια αριθμητική ένδειξη στοιχείων, για την άμεση ενημέρωση των πιλότων : Που άρχιζε από την αχλύ (  mist ελαφρά ομίχλη) και προσέγγιζε και ξεπερνούσε το 95 ΤS,  που σήμαινε «τάση για θύελλα» (tending thunderstorm).

Ένα λοιπόν από αυτά τα μηνύματα, εμπεριείχε μια τρομερή ένδειξη εξαιρετικά χαμηλής ατμοσφαιρικής πίεσης -αν θυμάμαι καλά 988 ΜΒ(ΗΕ)- που δήλωνε επίδραση σκληρού βαρομετρικού «χαμηλού» και επερχόμενη κακοκαιρία. Και πραγματικά, έτσι κι έγινε τις επόμενες ώρες: Στον αόρατο ατμοσφαιρικό χώρο ένα σύστημα υπερυψηλών πιέσεων με 1054 ΜΒ(ΗΕ) είχε εγκατασταθεί στη Ρουμανία, και σε συνδυασμό με το «χαμηλό» σύστημα στην Ελλάδα δημιουργούσε μια ατμοσφαιρική ρουφήκτρα που τραβούσε τις παγωμένες αέριες μάζες του Βορρά ορθώνοντας ένα τρομακτικό κύμα, όπως αυτά που βλέπουμε να αντιμετωπίζουν οι σερφίστες στην ανοιχτή θάλασσα...

Το αόρατο κύμα έγινε σύντομα απτό με τρομακτικές χιονοπτώσεις σε όλη τη χώρα, με μεγάλες καταστροφές στη γεωργία, με την Αττική χιονισμένη ως τις ακτές, με τα καλώδια των τηλεφωνικών συνδέσεων να σπάζουν μπροστά στα μάτια μας απανωτά, με τα αποκλεισμένα χωριά, με το κυκλοφοριακό χάος...

Ήτανε να κάνουμε μια Πανελλήνια Αντιπυρηνική Συνάντηση εκείνες τις ημέρες, αλλά την αναβάλαμε για δυο εβδομάδες. Τελικά η συνάντηση έγινε στην Πορταριά του Πηλίου, όπου ακόμη  τα πιο πολλά πράγματα παρέμειναν  λευκά,  όπου η επικοινωνία μεταξύ των καταστημάτων στηρίζονταν σε διαδρόμους μέσα από το χιόνι… Όταν πήραμε το δρόμο της επιστροφής, εντυπωσιαστήκαμε από  όλα τα δέντρα που είχαν ξεραθεί από το κρύο, και κυρίως από τα  λιόδενδρα….

Η ΠΟΛΙΤΙΚΉ  ΚΡΙΣΗ

Το μήνα Μάρτη του 1987, είχαμε την κρίση με το Πίρι Ρέις .  Η Ελλάδα για τελευταία φορά είχε θέσει σε επιφυλακή τις Ένοπλες Δυνάμεις της για να προχωρήσει σε γεώτρηση στο χώρο  πέραν των 6 μιλίων. Το «Πίρι Ρέις» παίρνει  άδεια από την Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίου να πάει  στο Αιγαίο για να πραγματοποιήσει έρευνες πρώτο, μάλιστα στις 26 Μαρτίου η Τουρκία ανακοινώνει ότι το «Πίρι Ρέις» θα πλεύσει στο Αιγαίο την επομένη!  Στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας στην Άγκυρα ο πρόεδρος της χώρας Κενάν Εβρέν δηλώνει ότι «η Τουρκία θα προχωρήσει σε έρευνες αν η Ελλάδα κάνει το ίδιο». Η Βουλγαρία και η Συρία τάσσονται ανοικτά  υπέρ της Ελλάδας! Τελικά  το «Πίρι Ρέις» ξεμύτισε μεν από τα Δαρδανέλλια, αλλά έπλευσε… παραλιακά εντός των τουρκικών χωρικών υδάτων. Οι Τούρκοι υποδέχτηκαν τον Οζάλ ως νικητή επειδή η Ελλάδα δεν θεμελίωσε μονομερώς δικαίωμα στην υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου, όπως η Αγκυρα ανησυχούσε ότι θα έκανε, και οι Ελληνες μνημονεύουμε μέχρι σήμερα την αποφασιστικότητα με την οποία ο Παπανδρέου απαίτησε από τους Τούρκους να ματαιώσουν την πλεύση ενός πλοίου που στόχο είχε να θεμελιώσει πρώτο ένα τουρκικό τετελεσμένο στην υφαλοκρηπίδα .

Η ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΥΠΕΡΘΕΡΜΑΝΣΗΣ

Όλη αυτή η εισβολή του απροσδόκητου και παράδοξου, του μεγαλειώδους αν και καταστρεπτικού για τη δημόσια ζωή, των νέων καταστάσεων και σκηνικών που μπήκαν απρόσκλητα στο αστικό , υπαίθριο και στρατιωτικό  τοπίο, συνοδεύτηκε από μια ακόμη παραδοξότητα την ίδια χρονιά. Τέσσερεις  μήνες αργότερα εμφανίστηκε ένας εξωφρενικός καύσωνας, με θερμοκρασίες μεγάλες αλλά  με μικρό εύρος διακύμανσης –περίπου από τους 45 -30 βαθμούς κελσίου - έτσι ώστε οι βραδινές θερμοκρασίες να είναι σχετικά υψηλές και να μην ανακουφίζουν τον πληθυσμό. Κλιματιστικά δεν υπήρχαν, όμως υπήρχε το αδυσώπητο μπετόν και η άσφαλτος, ως πολλαπλασιαστές ή συντηρητές της υπερθέρμανσης. Τότε κυριάρχησε μια παραλυτική αίσθηση, μια ατμόσφαιρα σε κατάσταση πήξης, ένας ορίζοντας θαμπός με ελαχιστοποιημένη ορατότητα. Από αυτή τη θερινή μνήμη διατήρησα επιλεκτικά δυο στοιχεία, από τις στήλες της «Ελευθεροτυπίας» : Το ένα ήταν οι 2.500 θάνατοι, κυρίως μοναχικών ηλικιωμένων στα αστικά διαμερίσματά τους, που περίμεναν ημέρες τα γραφεία Κηδειών για να «εξυπηρετηθούν» :   Η κλεισούρα των διαμερισμάτων, η ανημπόρια των γερόντων, η αναστάτωση των περιοίκων, η δυσοσμία του θανάτου, οι σπασμένες πόρτες, οι συγγενείς που προσέρχονταν κατόπιν εορτής, όλα αυτά ανέδιδαν μια αίσθηση αστικής φρίκης... Το άλλο συγκλονιστικό περιστατικό που φύλαξα στη μνήμη μου από διαβάσματα στα «ψιλά» της ίδιας  εφημερίδας, αφορούσε έναν κάτοικο υποβαθμισμένης περιοχής, κάπου στου Ρέντη. Στο 8ημερο του καύσωνα, με ανύπαρκτη τη νυχτερινή χαλάρωση, ο συγκεκριμένος κάτοικος δεν μπορούσε να αντέξει τη κολασμένη νυχτερινή ζέστη, την πνιγηρή ατμόσφαιρα, το θολό ημίφως, αλλά και το επίμονο γαύγισμα των εξουθενωμένων αδέσποτων σκυλιών στη γειτονιά του, που βίωναν την ίδια ένταση: Οπότε μέσα σε αυτό το καζάνι έβγαλε το κυνηγετικό του όπλο και άρχισε βραδιάτικα να πυροβολεί, ξεσηκώνοντας τους περιοίκους στο πόδι...Η σκηνή είχε μακρινή ομοιότητα με  τα «Πουλιά» του Χίτσκοκ, μόνο που είχε στον πόλο της  ηθοποιίας  τους σκύλους…

 

Η ΕΡΜΗΝΕΊΑ

Ο καιρός είναι ευμετάβολος , οι τυφώνες και τα πλημμυρικά επεισόδια είναι συνηθισμένα, οι καύσωνες και  οι πυρκαγιές ,  η αστάθεια φαίνεται ότι ακολουθεί την πλανητική άνοδο της θερμοκρασίας, η διάβρωση του εδάφους ταλαιπωρεί ιδιαίτερα τις χώρες  της Αφρικής  και πολλές άλλες. Το φαινόμενο του Θερμοκηπίου εγκαθίσταται στη δημόσια συζήτηση και οι εξηγήσεις που δίνονται γι αυτό  είναι αντιφατικές  : Πρώτον , το φαινόμενο οφείλεται σε φυσικούς-γεωχημικούς κύκλους, η αλλαγή του κλίματος και η διαδοχή των παγετωδών περιόδων από άλλες με ήπιες θερμοκρασίες είναι κανόνας διαχρονικός. Δεύτερον, το φαινόμενο είναι ανθρωπογενές, οφείλεται στις βιομηχανικές εκλύσεις διοξειδίου του άνθρακα, μεθανίου κ.α που διαρκώς αυξάνονται και απειλούν την παγκόσμια ισορροπία της βιόσφαιρας.

Λέγεται ότι  το 97% των επιστημόνων και ιδιαίτερα αυτών που συμμετέχουν  στην Διακυβερνητική Επιτροπή είναι πεισμένοι για την ευθύνη των ανθρωπογενών παραγόντων. Όμως εμείς σαν τρίτοι, σαν μη ειδικοί επιστήμονες, που δεν έχουν αυστηρά επιχειρήματα υπέρ της μιας ή της άλλης άποψης, μπορούμε να επαναπαυθούμε στην «Αρχή της Πρόληψης» που  ισχύει τουλάχιστον στην Ευρώπη :  Ανεξάρτητα από τις αιτίες, μπορούμε να αξιώσουμε τη λήψη μέτρων για τις διακυμάνσεις του καιρού, για την ερημοποίηση, για την ξηρασία και ό,τι άλλο. Μπορούμε να συνεισφέρουμε σε όλες αυτές τις καταστάσεις με ήπιες λύσεις, καθόλου αυτοκρατορικές . Αφήνοντας για το  απώτερο μέλλον την απόφαση για το ποια από τις δυο θεωρήσεις είναι η σωστή !