Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Ο ΕΑΥΤΟΣ ΤΗΣ

του Άντη Ροδίτη 

Η «άποψη» ότι υπάρχει τέχνη που γίνεται για την τέχνη, είναι ένα από τα πρωτεύοντα χαρακτηριστικά του εκτροχιασμένου πολιτισμού που διανύουμε. «Εκτροχιασμένος» πάει να πει έχει χάσει τον μπούσουλα και είναι καθ’ οδόν προς ανατροπή, ίσως όχι με ένα τεράστιο θεαματικό γεγονός αλλά σιγά-σιγά με πολλά «μικρά» διαδοχικά γεγονότα, που ήδη συμβαίνουν.

Ούτε στην αρχαία Ελλάδα ούτε σε άλλες εποχές άξιων λόγου πολιτισμών γινόταν τέχνη για την τέχνη, δηλαδή για την… πλάκα της τέχνης και κυρίως για το πρωτοφανές της τέχνης, που δείχνει να μονοπωλεί το ενδιαφέρον των σημερινών καλλιτεχνών. Παρουσιάζονται οι σημερινοί καλλιτέχνες να διαγωνίζονται μεταξύ τους ποιος θα εντυπωσιάσει περισσότερο με "κάτι-που-δεν-ξανάγινε", που θα τραβήξει απάνω τους τα φώτα των ΜΜΕ, για να γίνουν διάσημοι και… πλούσιοι!

Στη δική μου αντίληψη, η τέχνη -του λόγου στη δική μου περίπτωση- δεν γίνεται ούτε για την τέχνη ούτε για πλάκα, για τη φήμη ή το χρήμα. Γίνεται στο πλαίσιο μιας πολιτισμικής (με την έννοια και της πολιτειακής) πορείας σωτηρίας με όλες τις έννοιες της «σωτηρίας»: ψυχικής, υπαρξιακής αλλά και άμεσα πολιτικής-εθνικής.

Έτσι, η αυτόβουλη κίνηση των πολυκατοικιών της Αμμοχώστου να βγουν από τα θεμέλιά τους το 1971 και να κινηθούν προς και μέσα στη θάλασσα μέχρι να πνιγούν, στο διήγημα «Αποστασία», δεν διαφέρει από τον «παραλογισμό» του ξυλοδαρμού των Ελλαδιτών στρατιωτών της Μεραρχίας στην περίοδο 1964-67, που ήρθαν εδώ να στηρίξουν την απελευθέρωσή μας κι εμείς τους ξυλοφορτώναμε!!

Ο παραλογισμός εκφράστηκε ξανά και μετά την εισβολή του 1974, όταν περιγράφηκαν συμβολικά με εξίσου απίστευτες εικόνες οι συμπεριφορές μας στις μεταξύ μας σχέσεις, ως αίτιο της καταστροφής του 74, στη νουβέλα «Νουβορδία», 1975.

Η τέχνη πρέπει πάντα να σχετίζεται άμεσα τόσο με την υπαρξιακή πορεία του ανθρώπου, δηλαδή με τη μεταφυσική σχέση του με το άπειρο, όσο και με την πολιτειακή. Όταν η πολιτειακή πορεία αποκόπτεται από την υπαρξιακή-μεταφυσική έχουμε αυτό που είπαμε στην αρχή «εκτροχιασμό», μια πορεία προς την καταστροφή. Τότε είναι που κάνουμε τέχνη για την τέχνη, τέχνη για το «καινούριο»/πρωτοφανές, για τη φήμη και το χρήμα, όχι για την αυτογνωσία και τη σωτηρία. Ένα ειδικό, τοπικό για μας, μικρό σε παγκόσμια κλίμακα, μέγα για μάς καταστροφικό επεισόδιο μιας τέτοιας πορείας είναι και ο εποικισμός της Αμμοχώστου (όπως ήταν και η εισβολή του 74).

Αν συνεχίσουμε να νομίζουμε ότι η τέχνη πρέπει να ασχολείται μόνο με τον εαυτό της, θα συνεχίσουμε να νομίζουμε και ότι για την πολιτειακή μας μοίρα φταίνε οι άλλοι και όχι εμείς. Και θα πάθουμε χειρότερα.

Είναι οι δικές μας πολιτικές αποφάσεις που έσπρωξαν τις πολυκατοικίες «να το βάλουν στα πόδια» και να χαθούν μέσα στη θάλασσα. Κι αν συνεχίσουμε να αποφεύγουμε την άμεση σύνδεση του καλλιτεχνικού με το πολιτειακό, δεν είναι και τόσο μακριά (άλλα 50 χρόνια;) το αδικαιολόγητο πια κλάμα μας και για τη Λεμεσό.

Οι λανθασμένες πολιτικές αποφάσεις είχαν την απόλυτη δύναμη (εκκλησιαστική και πολιτειακή) να αποκρύψουν και να μεταθέσουν στους ξένους την ευθύνη για όλα όσα πάνε στραβά σε όλους τους τομείς της ζωής μας, από τους θεσμούς, ως την παιδεία, ως μέσα ακόμα και στις εκπεφρασμένες κομματικές ιδεολογίες.

Κι αν η τέχνη κατάφερε να ξεφύγει και ν’ αντιταχθεί σ' αυτή την διαστρέβλωση (π.χ. Παντελή Μηχανικού «Κατάθεση», π.χ. Κώστα Μόντη «Δεύτερο Γράμμα στη Μητέρα» και π.χ. «άλλα») ας το σκέφτονται δυο φορές οι φίλοι πριν να δίνουν την εντύπωση, άθελά τους, ότι βρίσκονται στις τάξεις εκείνων που μάχονται να αποκόψουν την τέχνη από τις πολιτικές αποφάσεις.

 

55