ΣΤΑ ΔΑΣΗ ΤΟΥ ΠΑΝΑ

Του Γιάννη Ζήβα

 Άν  υπάρχει  μία  περιοχή  που  φέρνει  στην  φαντασία  μας  πιο  έντονα  την  εικόνα  του  τραγοπόδαρου  θεού  αυτή  είναι  η  Αρκαδία  και  κυρίως  τα  δάση  των  κεντρικών  και  βορείων  περιοχών  της ,  όπου  δεσπόζει  το  όρος  Μαίναλο . 

  Ο  Παν  ήταν  γιός  του  Ερμή  και  συνδέεται  τόσο  με  τα  δάση  όσο  και  με  τους  βοσκούς  με  τους  οποίους  δεν  δίσταζε  να  χαριεντίζεται  και  πολλάκις  να  τους  φοβίζει  πετώντας  πέτρες  ανάμεσα  στα  κοπάδια  τους, και  δημιουργώντας  πανικό !!!  Ο  πανικός  στον  οποίο  συχνά  αναφερόμαστε  έχει  ετυμολογική  προέλευση  την  λέξη  ΠΑΝ. Είναι  ο  θεός  τον  οποίο  σε  βρεφική  ηλικία  παρουσίασε  ο  Ερμής  στους  Ολύμπιους  Θεούς  όπου  η  θέα  του  μικρού  τραγοπόδαρου  εδημιούργησε   φαιδρότητα  εις  ΠΑΝΤΑΣ.«Πάνα  δε  μιν  καλέεσκον ότι  φρένα  πάσιν  έτερψε», αναφέρει  ο  ομηρικός  ύμνος , δηλαδή  τον  ονόμασαν  Πάνα  διότι  έτερψε  με  την  θέα  του  τις  ψυχές  πάντων.

  Το  όρος  Μαίναλο  με  υψηλότερη  κορυφή  την  Οστρακίνα (1981 μ.) εκτείνεται  στις  κεντρικές  περιοχές  της  Πελοποννήσου  και  είναι  ονομαστό  για  τα  περίφημα  ελατοδάση  του, το  γκριζόμαυρο   μάρμαρό  του  καθώς  και  για  το  ελατίσιο  μέλι  του  που  λόγω  των  λευκών  ανταυγειών  του  φέρει  την  ονομασία  «βανίλια».

 Ο  κύριος  κορμός  του  όρους  έχει  διεύθυνση  από  βορειοδυτικά  προς  νοτιοανατολικά  και  περιβάλλεται  από  περιφερειακό  δρόμο  που  ενώνει  τα  σημαντικότερα  χωριά , με  έναρξη  από  το  νότιο  τμήμα  του  και  αφετηρία  την  Τρίπολη .  Άν  οδηγήσουμε   σε   πορεία  βορεινή  συναντούμε  διάφορα  χωριά  με  κύριους  σταθμούς  το  Λεβίδι, ( πατρίδα  του  μεγάλου  μας  πολιτικού  Παπαναστασίου), κατόπιν  την  Βλαχέρνα, ενώ  μετά  προς  δυσμάς  συναντούμε  την  Βυτίνα , την  Αλωνίσταινα, το  Ροεινό, την  Πιάνα  και  άλλα  μικρότερα  χωριά.

Το  βουνό  είναι  πλουσιότατο  σε  χλωρίδα ( ελατοδάση, πευκοδάση, πλάτανοι,ορχεοειδή, κρόκοι, καμπανούλες)  και  πανίδα  ( ασβοί, αλεπούδες, κουνάβια).

 Η  Βυτίνα  είναι  η  πιο  γνωστή  κωμόπολη  σε  υψόμετρο  1040  μέτρων  με  εξαιρετικό  ξηρό  κλίμα, και  γι’ αυτό   συνιστάτο  από  τους  γιατρούς  για  όσους  είχαν  αναπνευστικά  προβλήματα. Στην  Βυτίνα  θα  επισκεφθούμε  τον  περικαλλή  ναό  του  πολιούχου  της  κωμόπολης  Αγίου  Τρύφωνα  κτισμένο  με  ντόπιο  γκριζόμαυρο  μάρμαρο, εκπληκτικής  τέχνης  εικονοστάσι  και  αγιογράφηση  από  σπουδαίους  μαστόρους. Η  Βυτίνα  ήταν  η  πατρίδα  του  πρώτου  νέου  που  θυσιάστηκε  για  την  πατρίδα  από  τα  στρατεύματα  Κατοχής  στην  Πελοπόννησο,  του  Ματθαίου  Πόταγα . Επίσης  είναι  η  πατρίδα  του  μεγάλου  μας  ιστορικού  Κωνσταντίνου  Πσπαρρηγόπουλου. Σε  ωραίο  οίκημα  στεγάζεται  ενδιαφέρον  λαογραφικό  μουσείο. Η  περιοχή  της  Βυτίνας  εκτός  από  το  μέλι-βανίλια  φημίζεται  για  τα  πολύτιμα  βότανά  της, όπως  τσάϊ  του  βουνού, φλισκούνι, μέντα  και  ρίγανη , καθώς  επίσης  για  νοστιμότατα  τυριά  και  κρέατα.

 Λίγο  νοτιότερα  της  Βυτίνας  στην  καρδιά   του  Μαινάλου , συναντούμε   την  Αλωνίσταινα, πατρίδα  της  μητέρας  του  Θεόδωρου  Κολοκοτρώνη  Ζαμπίας. Στην  Αλωνίσταινα  δεσπόζει  ο  θαυμάσιος  ναός  της  Αγίας  Παρασκευής, και  πανέμορφα  πέτρινα  σπίτια. Μία  διασταύρωση  του  κεντρικού  δρόμου  της  Αλωνίσταινας  προς  δυσμός  μας  οδηγεί  μετά  από  λίγα  χιλιόμετρα  στο  Λιμποβίτσι, το  χωριό  καταγωγής  των  Κολοκοτρωναίων, όπου  υπάρχει  και   μικρό   μουσείο  με  κειμήλια  και  έγγραφα.

 Η  διαδρομή  από  το  Λιμποβίτσι  προς  βορράν  μας  οδηγεί  σε  ένα  πανέμορφο  δάσος  από  έλατα  και  πλατάνια  και  αφού  περάσουμε  το  χωριό  Ελάτη  μετά  από  λίγο  συναντούμε  την  κύρια  αρτηρία  της  Κεντρικής  Πελοποννήσου  που  οδηγεί  προς  την   Αρχαία  Ολυμπία. Εμείς  όμως  δεν  θα  ακολουθήσουμε  αυτήν  την  πορεία  αλλά  θα  διασχίσουμε  σχεδόν κάθετα  αυτό  το  δρόμο  για  να  φθάσουμε  μετά  από  λίγα  λεπτά  στο  ψηλότερο  χωριό  της       Πελοποννήσου , τα  Μαγούλιανα ( υψόμετρο 1380 μέτρα). Στο  χωριό  αυτό  θα  θαυμάσουμε  τους  ναούς  της  Κοίμησης  της  Θεοτόκου  στην  άκρη  του  χωριού   και  του  Αγίου  Ιωάννη  του  Προδρόμου  στην  κεντρική  πλατεία  με  τον  υπεραιωνόβιο  πλάτανο  και  τα  συμπαθητικά  παραδοσιακά  καφενεία. Τα  Μαγούλιανα  ήταν  πατρίδα  του  Φωτάκου,  βοηθού  και  γραφέα  του  Θεόδωρου  Κολοκοτρώνη , ο  οποίος  συνέγραψε  πολλά  για  την  ζωή  και  την  δράση  του  Γέρου  του  Μωριά.

  Το  Μαίναλο  κρύβει  και  άλλες  εκπλήξεις  που  θα  τις  απολαύσουμε  μέσα  από  δύο  διασχίσεις. Η  πρώτη  είναι  η  κλασσική  που  ξεκινά  από  το  χωριό  Νέος  Καρδαράς, βόρεια  του  χωριού  Κάψια  με  το  ενδιαφέρον  σπήλαιο .  Ο  ασφαλτόδρομος  αυτός  διασχίζει  το  βουνό  από  νοτιοανατολικά  προς  βορειοδυτικά  και  αφού  περάσει  από  καταπληκτικά  ελατοδάση , φθάνει  στο  χιονοδρομικό  κέντρο  της  Οστρακίνας , από  όπου  ξεκινά  και  μονοπάτι  για  την  ομώνυμη  μεγάλη  κορυφή  του  όρους. Συνεχίζοντας  την  πορεία  μας  και  φθάνοντας  σε  υψόμετρο  1600  μέτρων  αντικρύζουμε  πυκνά  συμπαγή  ελατοδάση  με  πολλά  ξέφωτα ,  όπου  ιδιαίτερα  την  άνοιξη  πλημμυρίζουν  από  αγριολούλουδα. Η  χιονόπτωση  κατά  τον  χειμώνα  είναι  πυκνή  και  το  τοπίο  εξ  ίσου  μαγευτικό. Αυτή  η  διαδρομή  μας  οδηγεί  στην  βορειοδυτική  άκρη  του  Μαινάλου , όπου  αφού  διασχίσουμε  το  κουκλίστικο  οροπέδιο  των  Ρούχων  μετά  από λίγο  συναντούμε  την  Βυτίνα.

  Η  δεύτερη  διάσχιση  είναι  η  λιγότερο  γνωστή  κι  αυτό  διότι  ο  δρόμος  εδώ  είναι  χωματόδρομος  που  ακόμη  και  το  καλοκαίρι  δημιουργεί  δυσχέρειες . Αυτή  η  διάσχιση  τέμνει  εγκάρσια  το  Μαίναλο  από  δυσμάς  προς  ανατολάς. Παρά  την  δυσχερή  πρόσβαση  όμως,   μας  αποζημιώνει  το  πανέμορφο  τοπίο, μέσα  από  το  οποίο  έχεις  την  εντύπωση,  ότι  όπου  νάναι  θα  εμφανισθούν  ο   Πάνας  και  οι   Δρυάδες  Νύμφες ! ! ! Αυτός  ο  δρόμος  ξεκινά  από  μία  διασταύρωση  λίγα  χιλιόμετρα  μετά  το  χιονοδρομικό  κέντρο, προς  τα  δεξιά. Προχωρώντας  σ’ αυτήν  την  πυκνά  δασωμένη  χωμάτινη  διάσχιση  ξαφνικά  συναντούμε  ένα  πανέμορφο  οροπέδιο , την  Κάπελη , στα  1450  μέτρα  υψόμετρο, ενώ  μετά  από  λίγα  χιλιόμετρα  και  με  μικρή  παράκαμψη  προς  βορρά  συναντούμε  το  άλλο  οροπέδιο  του  βορείου  Μαινάλου  την  Αρπακωτή  στα  1300 μέτρα  υψόμετρο. Η  διάσχιση  αυτή  μας  οδηγεί  στις  ανατολικές  πλαγιές  του  Μαινάλου  και  συγκεκριμένα  στο  ωραιότατο  Λεβίδι  με  τις  καταπληκτικές  ταβέρνες  του. Πρέπει  να  σημειώσουμε  ότι  το  Λεβίδι  είναι  η  ιδιαίτερη  πατρίδα  του  μεγάλου  μεταρρυθμιστή  πολιτικού  Αλέξανδρου  Παπαναστασίου, όπου  σώζεται  και  το  σπίτι  του  σε  καλή  κατάσταση.

   Όσοι  θεωρούν    απρόσιτη  αυτή  τη  διαδρομή , μπορούν  να  αποκτήσουν  μία  παρόμοια  εικόνα  οδηγώντας  η  πεζοπορώντας  στον  δρόμο  που  συνδέει  την  Αλωνίσταινα  με  την  Βυτίνα. Το  εκπληκτικού  κάλλους  τοπίο  σε  καλεί  να  αφήσεις  οποιοδήποτε  όχημα  χρησιμοποιείς  για  να  περιπλανηθείς  πεζοπορώντας  στα  υπέροχα  δάση  της  περιοχής. Γενικά  το  Μαίναλο  διασχίζεται  από  πολλά  μονοπάτια  που  αξίζει  να  τα  χρησιμοποιήσει κανείς. Μαγευτικά  είναι  τα  μονοπάτια  που  οδηγούν  στον  πυρήνα  του  όρους, όπως  αυτό  που  φθάνει  στην  Κοκκινόβρυση  από  διασταύρωση  του  δρόμου  Αλωνίσταινας-Βυτίνας, και  το  μονοπάτι  για  την  Αλογόβρυση   που  βρίσκεται  κάτω  από  τις  κορυφές  Πατερίτσα  και  Τζελάτη.

  Σχετικά  σύντομα  από  την  Αθήνα  ( δυόμιση  ώρες) μπορούμε  να  φθάσουμε  α’ αυτά  τα  υπέροχα  τοπία  για  να  γεμίσουμε  τις  μπαταρίες  μας  σωματικές  και  ψυχικές  ακόμη  και  για  ένα  Σαββατοκύριακο.