Αρωματικά Φαρμακευτικά Φυτά Ελλάδος

Ρεπορτάζ του  Δημήτρη Μιχαηλίδη

H καταγραφή, η παραγωγή πολλαπλασιαστικού υλικού, η καλλιέργεια, η μεταποίηση και η εμπορία προϊόντων αρωματικών, αρτυματικών και φαρμακευτικών φυτών, όπως αποτυπώθηκε στην διημερίδα «Η Συμβολή των Αρωματικών, Αρτυματικών και Φαρμακευτικών Φυτών στην Αγροτική Ανάπτυξη και την Εθνική Οικονομία», που έγινε στις 3 & 4/6/2014, στην Αθήνα (Αθηναΐδα), αποτελεί σημαντική  προοπτική για τη χώρα.

Η ΕΑΦΦΕ [ Ένωση Αρωματικών Φαρμακευτικών Φυτών Ελλάδος(www.eaffe.org)] είναι μια ισχυρή πραγματικότητα στον χώρο των ΑΦΦ στην Ελλάδα, αν και «σνομπαρίσθηκε» από μερικούς μεγάλους «παίκτες» και από μερικούς πολύ «μικρούς». Και το Υπουργείο αναγνώρισε με τον επισημότερο τρόπο την σημασία  των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, απονέμοντας τιμητικό ΒΡΑΒΕΙΟ στην ΕΑΦΦΕ. (1).

Τα Αρ.Α.Φ.Φ. που καλλιεργούνται για να πάρουμε, είτε αιθέρια έλαια, είτε ξηρές δρόγες, έχουν αρχίσει τα τελευταία χρόνια να αποκτούν μεγάλο ενδιαφέρον εξαιτίας της «στροφής» προς έναν φυσικότερο τρόπο ζωής και διατροφής, του ενδιαφέροντος για το περιβάλλον, την αειφορία και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, της εκτεταμένης χρήσης φυσικών καλλυντικών, αλλά και εξαιτίας των φαρμακευτικών τους χρήσεων (βότανα, αρωματοθεραπεία), καθώς και ως συμπληρώματα διατροφής, διατροφικά προϊόντα, λειτουργικά τρόφιμα, αφεψήματα & ροφήματα, φυτικά φάρμακα, & ομοιοπαθητικά φάρμακα. Τα αιθέρια έλαια χρησιμοποιούνται ευρύτατα στην αρωματοποιία, τη σαπωνοποιεία, τη ζαχαροπλαστική, τη βιομηχανία τροφίμων, τη βιομηχανία ζωοτροφών (ριγανέλαιο), τη φαρμακευτική κα. Οι ξηρές δρόγες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρασκευή ροφημάτων και για την λήψη φαρμακευτικών ουσιών.

Η χώρα μας, λόγω των γεωμορφολογικών και βιοκλιματικών συνθηκών της, συνιστά ιδανικό τόπο για την ανάπτυξή τους με μια μοναδική βιοποικιλότητα που ξεπερνά την δυνατότητα αξιοποίησης τουλάχιστον 250 είδη αυτοφυών ειδών, από τα περίπου 1600 ενδημικά και αυτοφυή φυτά της Ελλάδος. Η Ελλάδα είναι τρίτη παγκοσμίως σε βιοποικιλότητα χώρα του κόσμου. Το συγκριτικό αυτό πλεονέκτημα καθιστά την Ελλάδα προνομιούχο χώρο για την ανάπτυξη του κλάδου παραγωγής των Αρ.Α.Φ.Φ., αφού τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των απαντούμενων προϊόντων είναι αδιαμφισβήτητα. Το ΥπΑΑΤ με στοχευμένες δράσεις πρέπει να ενισχύσει και να προωθήσει την καλλιέργεια των Αρ.Α.Φ.Φ. καθώς αποτελούν αδιαμφισβήτητα έναν ακόμη ξεχασμένο «θησαυρό» της ελληνικής γης που υπηρετεί το τρίπτυχο της πολιτικής που εφαρμόζει το ΥπΑΑΤ: Ποιότητα – Εξωστρέφεια – Αειφορία. 

Οι εδαφοκλιματικές συνθήκες της Ελλάδος αποτελούν ιδανικό χώρο για την καλλιέργεια ελληνικών αρωματικών, αρτυματικών & φαρμακευτικών φυτών, που θα μπορούσαν να δώσουν καλές λύσεις σε «προβληματικές» περιοχές (ορεινές, ημιορεινές, υποβαθμισμένη ποιότητα εδάφους κλπ). Μέσω της καλλιέργειας ΑΑΦΦ επιτυγχάνονται και τα: Αξιοποίηση φυτογενετικών πόρων, Αύξηση γεωργικού εισοδήματος, αναδιάρθρωση καλλιεργειών, Φιλικές προς το περιβάλλον καλλιέργειες, Παραγωγή προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας, Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και Προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

Όπως σε κάθε καλλιέργεια, έτσι και στα ΑΑΦΦ στόχος είναι η παραγωγή ενός προϊόντος με υψηλές και σταθερές προδιαγραφές, που να ικανοποιούν τους πελάτες. Προκειμένου να επιτευχθεί συνέπεια, συνέχεια και ποιότητα είναι απαραίτητα η συλλογική δράση, με κοινό-πιστοποιημένο εγχώριο πολλαπλασιαστικό υλικό, με κώδικες καλλιέργειας, με συγκεκριμένες οδηγίες συλλογής και με ίδιες τεχνικές αποξήρανσης ή/& απόσταξης. Η αγορά είναι πολύ σκληρή και τα Ελληνικά Αρωματικά πρέπει να προστατέψουν συλλογικά το καλό όνομα και την φήμη τους (brand). Άλλωστε πολλά αρωματικά φυτά παρουσιάζονται από πολλών ετών με το όνομα Greek, πχ Greek Oregano, Greek Mountain Tea κλπ. 

Πολλά είδη έχουν διαφορετική περιεκτικότητα σε δραστικές ουσίες και το Greek Oregano μπορεί να παρουσιασθεί ως ρίγανη (καρβακρόλη 91,2% στην Κρήτη) ή θυμάρι (θυμόλη 82,2% στην Κέρκυρα), ενώ η Mentha spicata Μπορεί να παρουσιασθεί ως Λεβάντα (άρωμα), ως Δυόσμος (τσίχλες), ως Αγριομέντα (εντομοκτόνα) ή σαν Μέντα (φαρμακοβιομηχανία), δίνοντας τελείως διαφορετικά τελικά προϊόντα  

1. Η ΕΑΦΦΕ είναι μία προσπάθεια των επαγγελματιών του χώρου που κύριοι στόχοι της είναι: H ανάδειξη και αξιοποίηση των Ελληνικών αρωματικών, φαρμακευτικών φυτών, Η προώθηση της έρευνας, παραγωγής, διάθεσης & χρήσης τους, καθώς και συναφών προϊόντων, Η διάδοση της τεχνογνωσίας και η συμβολή στην χάραξη εθνικής πολιτικής για τα ΑΦΦ και Η δημιουργία συνθηκών ΑΦΦ αειφόρου ανάπτυξης και ανάπτυξης της υπαίθρου.

Πέραν των πολλών δημόσιων εμφανίσεων-παρουσιάσεων η ΕΑΦΦΕ έδωσε στα μέλη της το βιβλίο «Καλλιέργεια, Μεταποίηση & Διασφάλιση Ποιότητας των Ελληνικών Αρωματικών Φαρμακευτικών Φυτών: Βασικές Αρχές Κάθετης Παραγωγής» των Δρ. Ε. Μαλούπα, Δρ. Κ. Γρηγοριάδου, Δρ. Δ. Λάζαρη & Δρ. Ν. Κρίγκα, σε συνεργασία με το ΓΕΩΤΕΕ Αν Μακεδονίας, το οποίο διατίθεται ελεύθερα ηλεκτρονικά σε όλους. 

Αξίζει να αναφερθεί ότι και μόνο η δημιουργία της ΕΑΦΦΕ ως σημείου αναφοράς για τους επαγγελματίες του κλάδου των αρωματικών, αρτυματικών & φαρμακευτικών φυτών έδωσε την ευκαιρία στην προφύλαξη της ποιότητας της βρώσιμης ελληνικής ρίγανης η οποία έχει περιεκτικότητες συνήθως πάνω από 2,8%. Όπως ανακοινώθηκε και μόνο η σωστή λειτουργία της ΕΑΦΦΕ απέδωσε την συμπροεδρία της ομάδας εργασίας για την βρώσιμη ρίγανη στον Codex Alimentarius (που μέχρι προ ολίγου πρόβλεπε ως extra ρίγανη, την ρίγανη που θα είχε πάνω από 1,6%!!!...), για την σύνταξη των προδιαγραφών για την παγκόσμια εμπορία της, πάντα με εκπροσώπηση του ΕΦΕΤ.

Το Βραβείο παρέλαβε εκ μέρους της ΕΑΦΦΕ η δραστήρια σημερινή πρόεδρος Δρ Α. Γρηγοριάδου, που ανέφερε κατά την παραλαβή του αρκετά από τα μέλη-πρωτοπόρους των ΑΦΦ στην Ελλάδα και τα μέλη του σημερινού Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΑΦΦΕ (Παπάζογλου Κώστας-Αντιπρόεδρος, Γκουδίνογλου Στέλλα-Γραμματέας, Σαρακατσιάνος Γιάννης-Ταμίας, Παπαδόπουλος Μιχάλης-Έφορος Μελών και μέλη οι         Φραμπασχάλης Βαγγέλης & Μαυροσκώτης Κώστας), ενώ την ΕΑΦΦΕ υποστηρίζουν ως επίτιμα μέλη πολλοί μεταξύ των οποίων η καθ Στέλλα Κοκκίνη, η Δρ Ελένη Μαλούπα, ο κ. Δημήτρης Μιχαηλίδης, η Δρ Μαντώ Λάζαρη, ο Δρ Νικόλαος Σαμαρίδης, ο Δρ Νότης Αργυρίου, η κα Κατερίνα Αργυροπούλου, η κα Κατερίνα Καραμανώλη και άλλοι έγκριτοι επιστήμονες του χώρου. Άλλωστε εκτός των παραπάνω στη βράβευση ήταν παρόντα αρκετά μέλη της ΕΑΦΦΕ όπως διακρίναμε τον κ. Αθ. Οικονόμου (ΒΙΟ Ριζά), τον κ. Παντ. Κοσμίδη (ΜΥΓΔΟΝΙΑ)

Αξίζει να αναφερθεί η παρουσίαση πολλών επιτυχημένων στον χώρο των ΑΑΦΦ μεταξύ των οποίων: Χ. Χασιώτης (ΑΙΘΕΡΙΟ-Δημιουργία ποικιλίας Lavandula angustifolia cv etherio), Κ. Παπάζογλου (ΔΡΟΓΗ-Καθετοποιημένη παραγωγή), Κ. Παπαδοπούλου (ΜΥΡΕΨΟΣ-Διάδοση καλλιεργειών), Β. Δημαράκης (ΦΑΦΑΠ-Πειραματικές καλλιέργειες), Σ. Τζιμίκας (ΔΙΟΣΚΟΥΡΙΔΗΣ-Καινοτόμα προϊόντα), Α. Τσομπανάκης (BIOselect-Μεταποίηση αρωματικών φυτών), Γ. Γιαννούτσος (ΒΟΤΑΝΟ-Μια ιστορία από το νότο), Ν. Κουτσιανάς (APIVITA-35 χρόνια), Γ. Σταυρόπουλος (ΚΟΡΡΕΣ-Ελληνικά βότανα), Γ. Μανδάλας (MASTIHA shop-εξαγωγές), Γ. Ματθαίου (ANASSA Organic-Ελληνική γη), Γ. Βαφειάδη (OREANTHI-Καινοτομία & διαφορετικότητα) και Ε. Κουτσοβούλου (DAFNIS & CHLOE-Μικρής κλίμακας αειφόρος επιχειρηματικότητα).

Για την καταγραφή, Δημήτρης Μιχαηλίδης, 6998282382