Η ΟΡΘΗ ΓΡΑΦΗ

 

Του Γιάννη Σχίζα 

Προ καιρού, στα πλαίσια μιας ενημέρωσης από το  φόρουμ του πανεπιστημιακού Οδυσσέα Μπουντουρίδη,  είχε γνωστοποιηθεί η πραγματοποίηση μιας εκδήλωσης   με τίτλο που δεν θυμάμαι πια αλλά με θέμα σχετικό με τον «Κομουνισμό»…Απέναντι σε αυτό το ελλείπον «μ» αντέδρασα εγώ γράφοντας τη λέξη με 3 «μ» (Κομμμουνισμός ! ), αφενός για να φέρω τα πράγματα στα ίσα (!) και για να  κάνω τη σχετική πλάκα,  και αφετέρου για να πω ορισμένα πράγματα περί «ορθής γραφής» - δηλαδή ορθογραφίας .  Για να πω – σε γενικές γραμμές -  ότι η «ορθή γραφή» δεν είναι   μαζοχισμός , αλλά ένας τρόπος συντήρησης της ιστορίας των λέξεων και  των ιδεών, που  χρησιμεύει στις  επικοινωνίες του παρόντος και στις νεοπλασίες του μέλλοντος. Την ίδια επιχείρηση ανέλαβα και μετά από μερικά χρόνια , γράφοντας το «Γιάνης» του Βαρουφάκη με τρία «ν» - δηλαδή «Γιάνννης». Ειδικά πάντως για το τελευταίο, μου έμεινε η απορία κόντρα σε όλους τους πολιτικούς  παράγοντες και τις μηχανές πληροφόρησης  των υπολογιστών : Οι πολιτικοί παράγοντες «σέβονταν» τον μονο-νι-ακό  τρόπο γραφής του Βαρουφάκη, ενώ θα ήταν διατεθειμένοι να βάλουν «πόστα» σε κάθε «κοινό πολίτη» που έκανε λάθος….

Σήμερα  θα υποστήριζα ότι η ορθή γραφή  επιτρέπει την ακριβή δήλωση των νοημάτων σε επίπεδο λέξης, χωρίς διαρκή προσφυγή στο γλωσσικό περιβάλλον της λέξης. Ότι η  ορθή γραφή είναι προϊόν  εκπαιδευτικής εργασίας και χρόνου, αλλά ακριβώς δια μέσου αυτής της εργασίας και αυτού του χρόνου  μαθαίνουμε να επικοινωνούμε λιτά και αποτελεσματικά, να κάνουμε τα δικά μας αισθήματα και νοήματα αγώγιμα και « οσμώσιμα» (επιδεκτικά όσμωσης…) με τα αισθήματα και τα νοήματα των άλλων. Εν τέλει η ορθή γραφή μπορεί να νοηθεί σαν μια συμβολή σε  μια κοινωνία πιο συνεκτική, με υψηλότερο   βαθμό αλληλοκατανόησης και διαφάνειας.

Προ  καιρού  η  Έλενα Ακρίτα των ΝΕΩΝ(12.2.2011) ασχολήθηκε σε άρθρο της («Μια άλι πρότασι για τιν ελινικί γλόσα»)  με μια πρόταση που κατέθεσε     ο Κύπριος Ευρωβουλευτής  Μάριος Ματσάκης, για την «απλοποίηση» των ελληνικών.. Ο Ματσάκης πρότεινε  

1. Κατάργηση των γραµµάτων «η» και «υ» κι αντικατάσταση από το γράµµα «ι» (π.χ. καθεστικία τάξι).

2. Κατάργηση του γράµµατος «ω» και αντικατάσταση από το γράµµα «ο» (π.χ.

εγό οργανόνο, εγό πάσχο από κόφοση).

3. Κατάργηση των εξής συνδυασµών γραµµάτων κι αντικατάσταση ως εξής:

«αι» σε «ε», «ει» σε «ι», «οι» σε «ι», «υι» σε «ι», «αυ» σε «αβ», «ευ» σε «εβ» (π.χ. ερετικός, εξέρεσι, εξικίοσι,  εβαρέσκια).

4. Κατάργηση της χρήσης του «γγ» κι αντικατάσταση από το «γκ» (π.χ. αγκούρι, γάγκρενα).

5. Κατάργηση του τελικού γράµµατος «ς» και αντικατάσταση από το γράµµα «σ» (π.χ. ο κύριοσ).

Ο Κύπριος βουλευτής επικαλέσθηκε   ως κύριο επιχείρημα υπέρ αυτής της αλλαγής «την ενωτική πορεία των γλωσσών στην ΕΕ»  και την ανάγκη για μια εύχρηστη ελληνική γλώσσα, όμως εμένα μου δίνει την εντύπωση ότι στέκεται στην επιφάνεια των πραγμάτων. Η πολυγλωσσία στην ΕΕ και στον κόσμο γενικότερα ως επικοινωνιακό  κώλυμα, δεν θεραπεύεται με την τοποθέτηση των εθνικών γλωσσών σε ένα μίξερ και την εξαγωγή ενός γλωσσοπολτού «άξενου» και εγκεφαλικού για τους χρήστες – τύπου Εσπεράντο . Λαμβανομένου  υπόψη ότι η γλώσσα  είναι οικειότητα – και όχι ένα εξελιγμένο σύστημα σημάτων Μορς! -  η  πολυγλωσσία ως επικοινωνιακό  κώλυμα μπορεί να μετριάζεται ή και να θεραπεύεται με την γλωσσική ευρυμάθεια των πολιτών, όπως μπορεί να μετριάζεται με τις μεταφραστικές μηχανές. Όσον αφορά τον εύχρηστο ή δύσχρηστο χαρακτήρα μιας γλώσσας, έχω την εντύπωση ότι ένα γλωσσικό σύστημα που γράφει το «κώλυμα» και το «κόλλημα» με τον ίδιο τρόπο («κόλιμα») , υποχρεώνει διαρκώς τον χρήστη να ανατρέχει στο  περιβάλλον της λέξης  για να καταλάβει αν  η συζήτηση γίνεται περί «κωλύματος – εμποδίου» ή περί «κολλήματος-συγκόλλησης δυο πραγμάτων…..Ένα τέτοιο  γλωσσικό σύστημα δεν είναι εύχρηστο αλλά  δυσλειτουργικό, μακριά από την ακρίβεια και  «οικονομία του λόγου»(λιτότητα), που πρέπει να διέπει τα συστήματα επικοινωνίας….

Σήμερα μεγάλη συζήτηση γίνεται για τις φθίνουσες ή υπό εξαφάνιση γλώσσες και διαλέκτους σε ολόκληρο τον κόσμο. Και το περίεργο είναι ότι αρκετές κραυγές κινδύνου εκβάλλονται από ανθρώπους που κατά τα άλλα – σε επίπεδο ΕΕ – ενοχλούνται από τη συνύπαρξη των Αγγλικών με τα Φλαμανδικά ή τα Ελληνικά ! Με δεδομένο ότι η γλώσσα όπως και το οτιδήποτε αυτής της ζωής  είναι θνητό, δεν θα ήταν αδιανόητο το  να φανταστούμε μια  ήπια  υπέρβαση του σημερινού διεθνούς γλωσσικού  συστήματος στο απώτερο μέλλον. Αυτό που δεν μπορούμε να φανταστούμε, να διαπραγματευθούμε και να αποδεχθούμε, είναι η βίαιη απόσυρση της γλώσσας μας με διοικητικές αποφάσεις . Γιατί αυτό θα ήταν ευθεία βολή ενάντια στη συλλογικότητά μας, στα πλαίσια της οποίας η γλώσσα ζυμώθηκε με την ελευθερία…..