Μια συνέντευξη του ιατρού Ευθύμιου Θανασιά στην Αναστασία Κεσκεσιάδου
 Ο αμίαντος αποτελεί ένα από τα δέκα πιο επικίνδυνα στοιχεία για την ανθρώπινη υγεία. Οι βλαβερές επιπτώσεις του άρχισαν να γίνονται γνωστές στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα, όταν πέθανε από Αμιάντωση ο ιδρυτής μεγάλης βιομηχανίας αμιάντου στις ΗΠΑ. Στα μέσα της δεκαετίας του 1930 η επιστημονική έρευνα επιβεβαίωσε την καρκινογόνα δράση του.
Το εμπόριο όλων των τύπων αμιάντου έπαψε οριστικά την 1/1/2005 στις χώρες -μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρα και στην Ελλάδα. Όμως το πρόβλημα δε σταμάτησε οριστικά, γιατί η προοδευτική φθορά των κατασκευών που περιέχουν αμίαντο απελευθερώνει και τώρα στο περιβάλλον επικίνδυνα για την υγεία υλικά.
Σε ερωτήσεις που αφορούν τον αμίαντο, τις συνέπειες από τη χρήση του και την αντιμετώπισή τους απαντά ο κ. Θανασιάς Ευθύμιος, Ιατρός, μέλος της Ελληνικής Εταιρίας Ιατρικής Εργασίας και Περιβάλλοντος, κλινικός ερευνητής και υποψήφιος διδάκτορας της Ιατρικής στον τομέα Παθολογίας-Ογκολογίας του πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Είναι το ίδιο επικίνδυνος ο τσιμεντοαμίαντος (που έχει περιεκτικότητα 10-20% αμιάντου) με τον αμίαντο;
Οι πλάκες αμιαντοτσιμέντου (ΕΛΕΝΙΤ) είναι τσιμεντένια μίγματα που περιέχουν αμίαντο. Ο λόγος που προσέθεταν αμίαντο στην κατασκευή τους ήταν οι εξαιρετικές φυσικές του ιδιότητες, όπως για παράδειγμα είναι η αξιοσημείωτη αντίστασή του στη θερμότητα και τις χημικές ουσίες. Το πρόβλημα ξεκινάει όταν αυτά τα υλικά αρχίζουν να φθείρονται, και συνεπώς να απελευθερώνονται από το τσιμέντο οι εγκλωβισμένες σε αυτό ίνες αμιάντου. Σε αυτή την περίπτωση οι επικίνδυνες ίνες, που είναι πλέον 100% αμίαντος, διασπείρονται στον περιβάλλοντα χώρο από όπου μπορούν να εισπνευστούν και να προκαλέσουν σοβαρότατα προβλήματα υγείας σε όσους εκτεθούν σε αυτές.
- Πόσα χρόνια πρέπει να περάσουν για την έκλυση των ινών αμιάντου στον αέρα;
Η διάβρωση των αμιαντούχων υλικών που προκαλείται από τα καιρικά φαινόμενα ή μηχανικές αναταράξεις, απελευθερώνει μεγάλο αριθμό ινών αμιάντου στην ατμόσφαιρα. Αυτό δεν μπορεί να μπει σε ακριβή χρονικά πλαίσια. Ανάλογα με το βαθμό και τον τρόπο χρήσης του υλικού και ανάλογα με την έκθεσή του στις καιρικές συνθήκες, φθείρεται, διασπάται η αρχική δομή του και στη συνέχεια οι ίνες διασπείρονται ελεύθερα στον περιβάλλοντα χώρο.
- Πώς εισχωρούν οι ίνες του αμιάντου στον ανθρώπινο οργανισμό;
Εισχωρούν στο σώμα μας με την εισπνοή και την κατάποση. Από ότι δείχνουν όμως τα περισσότερα ερευνητικά δεδομένα η εισπνοή των ινών αμιάντου είναι ο κατεξοχήν επικίνδυνος, για την υγεία, τρόπος εισόδου.
- Ποιες ασθένειες προκαλεί κυρίως ο αμίαντος και ποια είναι τα συμπτώματα τους;
Οι κυριότερες ασθένειες είναι η Αμιάντωση, το Μεσοθηλίωμα, ο Καρκίνος του Πνεύμονα και ο Καρκίνος του Λάρυγγα. Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι η δύσπνοια, το θωρακικό άλγος, η απώλεια βάρους, η ανορεξία, η κακουχία, ο ξηρός βήχας που μπορεί να είναι και παροξυσμικός και η εύκολη κόπωση.
- Πόσα χρόνια μετά την έκθεση στον αμίαντο εκδηλώνονται τα συμπτώματα;
Μπορεί να περάσουν από 10 έως και 40 έτη μετά την έκθεση σε ίνες αμιάντου μέχρι να εκδηλωθεί Αμιάντωση, και 14 έως και 50 έτη μέχρι να εκδηλωθεί η θανατηφόρος νόσος που λέγεται Μεσοθηλίωμα. Ό μέσος όρος ηλικίας των θανόντων από Μεσοθηλίωμα σύμφωνα με ορισμένες μελέτες είναι τα 60 - 70 έτη.
- Ποια είναι τα δεδομένα για τα μέχρι τώρα κρούσματα ασθενειών από αμίαντο στην Ευρώπη και την Ελλάδα και τί προβλέπεται να συμβεί με τα μελλοντικά κρούσματα(να γίνει εκτενέστερη αναφορά στον Ωρωπό Πρέβεζας);
Κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο πολλές εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι που είχαν εκτεθεί σε ίνες αμιάντου ασθενούν με ασθένειες που προκαλούνται από τον αμίαντο. Πάνω από 100.000 άνθρωποι χάνουν κάθε χρόνο την ζωή τους εξαιτίας αυτών των ασθενειών παγκόσμια. Σύμφωνα με μια δημοσίευση του έγκυρου επιδημιολόγου Julian Peto, 1 στους 100 από αυτούς που γεννήθηκαν την δεκαετία του 1940 θα πεθάνει από Μεσοθηλίωμα. Αυτό συμβαίνει γιατί μπορεί να περάσουν από 18 έως και 50 έτη μετά την έκθεση σε ίνες αμιάντου μέχρι να εκδηλωθεί η θανατηφόρος νόσος που λέγεται Μεσοθηλίωμα. Ήδη στην Μεγάλη Βρετανία πεθαίνουν λόγω Μεσοθηλιώματος περίπου 1.800 άνθρωποι ετησίως. Σύμφωνα με μια εργασία του W. Coene, αναμένουμε επιδημία Μεσοθηλιώματος η κορύφωση της οποίας υπολογίζεται για τα έτη 2012-2018, ενώ σε αντίστοιχη μελέτη ο Julian Peto υπολογίζει την κορύφωση των αναμενόμενων περιστατικών τα έτη 2015-2025. Δυστυχώς στη χώρα μας υπάρχει σημαντικότατη έκθεση του πληθυσμού στον αμίαντο. Πρόσφατα δημοσιεύματα στον τύπο κατέδειξαν την απειλή για την υγεία των κατοίκων από τον αμίαντο που υπάρχει στις στέγες σπιτιών του Ωρωπού Πρεβέζης όπου 2500 άτομα έχουν συνεχή έκθεση στον Αμίαντο από το 1974 από την ευρύτατη χρήση του υλικού αυτού στις στέγες των σπιτιών τους, οι οποίες χτίστηκαν από τη δημόσια κατασκευαστική υπηρεσία ΜΟΜΑ. Σύμφωνα με καταγραφή που έγινε, εντοπίστηκαν στοιχεία αμίαντου σε 181 κατοικίες και βοηθητικούς χώρους και, σύμφωνα με τους ειδικούς επιστήμονες, η κατάσταση επιδεινώνεται χρόνο με τον χρόνο. Ωστόσο ούτε οι κάτοικοι ούτε ο Δήμος έχουν τη δυνατότητα να παρέμβουν λόγω του υψηλού κόστους που συνεπάγεται η απομάκρυνσή του.
- Ως γιατρός είχατε προσωπική πείρα από άτομο που ασθένησε επειδή-εκτός άλλων παραγόντων-εκτέθηκε σε αμίαντο;
Ναι. Έχω δει περιστατικά με Μεσοθηλίωμα τόσο στον Ευαγγελισμό όσο και στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Λάρισας στο οποίο εργάζομαι.
- Ποιο άλλο κόστος-πέρα από την υγεία-έχουν οι συνέπειες της έκθεσης σε αμίαντο;
Το κόστος των συνεπειών από τις νόσους που προκαλεί ο αμίαντος περιλαμβάνει την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη του ασθενούς, την πιθανή αποζημίωσή του, τις χαμένες εργατοώρες, τα πιθανά δικαστικά έξοδα, και την επιβάρυνση του ασφαλιστικού του ταμείου και γενικότερα του συστήματος υγείας. Στα προηγούμενα προστίθεται το εξωτερικό κόστος που περιλαμβάνει την απώλεια αμοιβών το παθόντος, τα ιατρικά έξοδα του παθόντα που δεν καλύπτονται από την ασφάλιση, τη χαμένη οικιακή παραγωγή του ασθενούς και τους πόρους που δαπανώνται από το συγγενικό του περιβάλλον για τη φροντίδα του. Το πιο σημαντικό όμως κόστος αφορά το ψυχικό και φυσικό κόστος για τον παθόντα, το συναισθηματικό και οικονομικό κόστος για την οικογένειά και την κοινότητά του καθώς και το αίσθημα απώλειας των κοινωνικών αξιών της αλληλεγγύης και της δικαιοσύνης. Αυτό το ‘ηθικό κόστος’ είναι ίσως το πιο σημαντικό ζήτημα.
- Τί σημαίνει το ότι έχει καθοριστεί ανώτατο όριο για την έκθεση του ανθρώπου στον αμίαντο;
Θα ήθελα να σας επισημάνω ότι σύμφωνα με την βιβλιογραφία και την σύγχρονη ιατρική γνώση δεν είναι σίγουρο το εάν υπάρχει ένας ουδός έκθεσης σε αμίαντο κάτω από τον οποίο δεν υπάρχει κίνδυνος για τον εκτιθέμενο να αναπτύξει κακόηθες Μεσοθηλίωμα του υπεζωκότα. Θεωρητικά ακόμα και ελάχιστη επαφή με εισπνοή έστω και λίγων ινών θα μπορούσε να οδηγήσει σε νόσο.
- Ποια είναι τα προγνωστικά και διαγνωστικά εργαλεία για την έγκαιρη διάγνωση των νόσων που προκαλεί ο αμίαντος και πώς αυτά μπορούν να συμβάλλουν στην υγεία των ανθρώπων;
Είναι σαφές ότι το κόστος πρόληψης είναι μικρότερο από το συνολικό κόστος που προκύπτει από την εκδήλωση μιας θανατηφόρου νόσου που προκαλείται από την έκθεση στον αμίαντο. Έχει υπολογιστεί ότι για κάθε ευρώ που δαπανάται για την πρόληψη, εξοικονομούνται 7 ευρώ από το συνολικό κόστος της εκ’ των υστέρων αντιμετώπισης. Στις μέρες μας η σύγχρονη ιατρική έρευνα μας έχει εξοπλίσει με τα αναγκαία διαγνωστικά και προγνωστικά εργαλεία, για να μπορούμε να κάνουμε έγκαιρη διάγνωση των νόσων που προκαλεί ο αμίαντος και συνεπώς να βελτιώνουμε την πρόγνωση και το θεραπευτικό αποτέλεσμα. Πέρα από τις ακτινογραφίες, την αξονική τομογραφία υψηλής ανάλυσης, και την σπιρομέτρηση, με τους επιστημονικούς μου συνεργάτες και υπό την κατεύθυνση του καθηγητή του τομέα Επαγγελματικής και Βιομηχανικής Υγιεινής της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας κ. Μακρόπουλου, έχουμε προτείνει ένα πρωτοποριακό διαγνωστικό και προγνωστικό πρότυπο εργαστηριακών δοκιμασιών πολύ πρώιμης διάγνωσης που περιλαμβάνει χρησιμοποίηση συνδυασμού micro RNAs, επιγενετικών δεικτών, πρωτεϊνών, αυτοαντισωμάτων και μοριακών δεικτών που εμπλέκονται σε διαφορετικές βασικές διαδικασίες καρκινογένεσης. Κάνοντας χρήση καινοτόμου τεχνογνωσίας εναρμονισμένης με ότι πιο σύγχρονο υπάρχει στην βιβλιογραφία και την παγκόσμια ερευνητική κοινότητα και σε στενή συνεργασία με το ερευνητικό ινστιτούτο Ιατρικής της Εργασίας και Πρόληψης του Γερμανικού ασφαλιστικού συστήματος ατυχημάτων (BGFA), του Ruhr University Bochum, θεωρούμε ότι η πολύ πρώιμη διάγνωση των εκτεθειμένων σε αμίαντο είναι σήμερα περισσότερο εφικτή από κάθε άλλη φορά.
Υπάρχουν ακόμα στην Ελλάδα και στην Ευρώπη κατασκευές αμιάντου, άρα ο κίνδυνος εξακολουθεί να υφίσταται; Ακόμα και μια μικρή στέγη ή καπνοδόχοι από τσιμεντοαμίαντο είναι επικίνδυνοι;
Δυστυχώς, ναι. Η χώρα μας ήταν στο παρελθόν η 7η μεγαλύτερη παραγωγός χώρα χρυσοτίλη αμιάντου παγκοσμίως. Ο αμίαντος χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα σε πάνω από 3.000 προϊόντα σε διάφορες μορφές: στα φρένα των τροχοφόρων, σε πυράντοχες στολές, σε πλάκες δαπέδων και οροφών και στην μόνωση σωληνώσεων. Η κυρίαρχη χρήση του αμιάντου στη χώρα μας ήταν στην παραγωγή αμιαντοτσιμέντου με περιεκτικότητα 10-20% ινών αμιάντου στην γνωστή σε όλους μας ΕΛΕΝΙΤ που είχε τις εγκαταστάσεις της στη Νέα Λάμψακτο Ευβοίας και παραρτήματα στην Πάτρα και τη Θεσσαλονίκη. Στο Ζιδάνι της Κοζάνης λειτουργούσαν τα ορυχεία αμιάντου που τροφοδοτούσαν με πρώτη ύλη τις μονάδες μεταποίησης. Υπολογίζεται ότι μέχρι την πλήρη απαγόρευσή του στη χώρα μας το 2005, έχουν χρησιμοποιηθεί πάνω από ένα εκατομμύριο τόνοι αμιάντου! Ο αμίαντος μπορεί να βρίσκεται σε κάθε είδους παλιά κατασκευή γύρω μας: Προϊόντα από τσιμέντο αμιάντου, φύλλα που χρησιμοποιούνται σε οροφές και επίστρωση δομικών υλικών, ψευδοροφές, χωρίσματα τοίχων, κεραμίδια, σωλήνες, υδρορροές, πλακάκια πατώματος, μόνωση, υλικά πυροπροστασίας, μονωτές, εγκαταστάσεις σωληνώσεων, καλύμματα από λέβητες, πλοία, ψεκασμός σε τοίχους και οροφές για πυροπροστασία, πυρίμαχα υφάσματα, υλικά τριβής, επικάλυψη φρένων κ.α. «Επικίνδυνα» επαγγέλματα θα μπορούσαν να θεωρηθούν τα επαγγέλματα οικοδόμησης, οι εργασίες συντήρησης κτιρίων, εγκατάσταση σωληνώσεων, επισκευές ηλεκτρικών, εγκατάσταση και επισκευή λέβητα, εργασίες συντήρησης ενεργειακών σταθμών, ξυλουργοί, υδραυλικοί, οξυγονοσυγκολλητές, οι εργαζόμενοι στις εταιρίες αφαίρεσης και μεταφοράς αμιάντου, όσοι ασχολούνται με την ανακατασκευή και την ανακαίνιση, και εργάτες σε τεχνικά έργα όπου υπάρχουν αμιαντούχα πετρώματα. Έχει αναφερθεί νόσηση ακόμη και των μελών της οικογένειας του εργαζομένου με αμίαντο καθώς αυτός μετέφερε τις επικίνδυνες ίνες στα μαλλιά του και στα ρούχα του. Κίνδυνος υπάρχει επίσης σε παλαιές οικίες και δημόσια κτίρια όπου έχει γίνει χρήση του υλικού αυτού καθώς η φυσική φθορά του αμιαντοτσιμέντου απελευθερώνει τις επικίνδυνες ίνες στο περιβάλλον, σε περιοχές όπου λειτουργούσαν ορυχεία αμιάντου ή μονάδες κατεργασίας του. Μόνο στην περιοχή της Νέας Λαμψάκτου στην Εύβοια τα θύματα ξεπέρασαν τους 200.
- Η βαφή του τσιμεντοαμιάντου με ειδικά υλικά, η απόσυρσή του από ειδικές εταιρείες ή πρώτα η βαφή και μετά η απόσυρσή του(για πιο σίγουρο αποτέλεσμα)είναι οι πιο ενδεδειγμένες λύσεις αντιμετώπισης του προβλήματος; Υπάρχουν κι άλλα μέτρα που πρέπει να παρθούν;
Ο αμίαντος πρέπει να αφαιρείται από ειδικά εξοπλισμένους και εκπαιδευμένους εργάτες που ξέρουν πως να χειρίζονται το υλικό με ασφαλή τρόπο, έτσι ώστε να μην εκτίθενται στον αμίαντο και να μην ελευθερώνονται στο περιβάλλον οι ίνες του. Πρέπει να γίνεται επομένως χρήση μασκών, στολών και γαντιών μιας χρήσεως από τους εργαζομένους και μετά το τέλος της εργασίας θα πρέπει αυτοί να πλένονται για την απομάκρυνση της σκόνης από το δέρμα και τα μαλλιά τους. Ο αμίαντος πρέπει να αφαιρείται προσεκτικά, χωρίς να καταστρέφεται ή να κονιορτοποιείται, ενώ παράλληλα πρέπει να διατηρείται υγρός έτσι ώστε να μην παρασύρονται οι ίνες του από τον άνεμο. Για το λόγο αυτό κατά τη διάρκεια και μετά το πέρας της διαδικασίας απομάκρυνσης, τα υλικά πρέπει να ψεκαστούν με ειδικό υγρό ώστε να περιοριστεί η τυχόν αιωρούμενη σκόνη αμιάντου. Η εγκατάσταση μονάδας αρνητικής πίεσης για την ελαχιστοποίηση της πιθανότητας διαρροής προς το περιβάλλον και η περίφραξη και κάλυψη με πλαστικό του χώρου από όπου αφαιρείται ο αμίαντος είναι επίσης απαραίτητες ενέργειες. Επιπλέον πρέπει να διενεργείται δειγματοληπτικός έλεγχος αέρος με ειδικό μηχάνημα μετρήσεων ινών και επιπλέον να πραγματοποιούνται ειδικές εξετάσεις βιοπαρακολούθησης των εργατών που διεκπεραιώνουν τη συγκεκριμένη εργασία.
- Η απόσυρση του αμιάντου δεν πρέπει να είναι υπόθεση της πολιτείας και σε ιδιωτικά ακίνητα, ώστε να μην υπάρχει διαρροή επικίνδυνων ινών από επιπόλαιες κινήσεις εταιρειών που αποσκοπούν στο κέρδος;
Η πολιτεία οφείλει να φροντίσει ώστε επιτέλους να δημιουργηθεί ένα πλήρες και ενημερωμένο μητρώο αμιαντούχων υλικών των ύποπτων κτιρίων της κάθε περιοχής. Το μητρώο αυτό πρέπει να βρίσκεται στη διάθεση του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και του Υπουργείου Υγείας που θα έχουν την ευθύνη για την απομάκρυνση του αμίαντου. Έχοντας καταγεγραμμένα όλα τα επικίνδυνα σημεία θα είναι εφικτή η ενημέρωση των αρμόδιων υπηρεσιών ώστε να προβούν στην λήψη άμεσων μέτρων και να προγραμματιστεί η απομάκρυνση του αμίαντου με διαφάνεια και σωστή πληροφόρηση. Οι πιστοποιημένες εταιρίες που εφαρμόζουν τις διεθνείς προδιαγραφές μπορούν να συμμετέχουν σε αυτή την προσπάθεια παρέχοντας την απαραίτητη τεχνογνωσία. Όλοι χρειάζεται και πρέπει να ευαισθητοποιηθούν προς αυτή τη κατεύθυνση. Αποτελεί ηθική υποχρέωση της πολιτείας η πρόληψη, η φροντίδα και η αποκατάσταση πράγμα που πράττοντάς το, ενισχύεται το κοινωνικό της πρόσωπο και κατ’ επέκταση η κοινωνική συναίνεση και συνοχή.
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου