Γιάννης Παλαβός : Ένας λογοτεχνικός "τουϊτομαραθώνιος"

 EΔΩ ΚΑΙ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ, τὸ B­BC ἐν­τάσ­σει στὸ πρό­γραμ­μά του ἀ­να­γνώ­σεις δι­η­γη­μά­των. Πρό­κει­ται γιὰ ἰ­σχυ­ρὴ πα­ρά­δο­ση, τὴν ὁ­ποί­α μέ­χρι πρό­σφα­τα ἡ δι­οί­κη­ση τοῦ Ἱ­δρύ­μα­τος ὑ­πο­στή­ρι­ζε σθε­να­ρά. Στὸ πλαί­σιο, ὡ­στό­σο, τῶν πε­ρι­κο­πῶν καὶ τῆς ἀ­να­θε­ώ­ρη­σης τοῦ προ­γράμ­μα­τός του πρὸς ὄ­φε­λος τῶν ἐ­νη­με­ρω­τι­κῶν ἐκ­πομ­πῶν, οἱ ἑ­βδο­μα­δια­ῖες με­τα­δό­σεις ἔ­χουν στα­δια­κὰ κα­τὰ τὰ τε­λευ­ταῖ­α χρό­νια πε­ρι­ο­ρι­στεῖ. Ὣς τὸ 2009, τὸ Radio 4 τοῦ BBC με­τέ­δι­δε ἕ­ξι δι­η­γή­μα­τα τὴν ἑ­βδο­μά­δα. Ἔ­κτο­τε, οἱ με­τα­δό­σεις πε­ρι­ο­ρί­στη­καν στὶς δύ­ο ἐ­βδο­μα­δια­ίως, ἐ­νῶ πρό­σφα­τα ἀ­να­κοι­νώ­θη­κε ὅ­τι ἀ­πὸ τὴν Ἄ­νοι­ξη τοῦ 2012 θὰ με­τα­δί­δε­ται μό­νον ἕ­να δι­ή­γη­μα τὴν ἑ­βδο­μά­δα.

       Ἡ κί­νη­ση αὐ­τή, πέ­ρα ἀ­πὸ τὸ γε­γο­νὸς ὅ­τι ἀ­ναι­ρεῖ μιὰ πα­ρά­δο­ση δε­κα­ε­τι­ῶν καὶ συμ­βάλ­λει στὴν ἀ­πα­ξί­ω­ση τῆς μι­κρῆς φόρ­μας, ἔ­χει καὶ πρα­κτι­κὲς συ­νέ­πει­ες: ἀρ­κε­τοὶ συγ­γρα­φεῖς —νε­ό­τε­ροι καὶ δό­κι­μοι— στὸ πα­ρελ­θὸν ἀ­πέ­κτη­σαν πρό­σβα­ση σὲ εὐ­ρύ­τε­ρα ἀ­κρο­α­τή­ρια μέ­σω τῶν με­τα­δό­σε­ων τοῦ BBC, ἐ­νῶ τοὺς δό­θη­κε ἡ εὐ­και­ρί­α νὰ προ­ω­θή­σουν ὡς ἐ­παγ­γελ­μα­τί­ες τὸ ἔρ­γο τους.

       Ὅ­πως ἦ­ταν εὔ­λο­γο, ἡ ἀγ­γλι­κὴ Ἑ­ται­ρεί­α Συγ­γρα­φέ­ων (Society of Authors) ἀν­τέ­δρα­σε στὴν ὑ­πὸ σχε­δια­σμὸ νέ­α μεί­ω­ση. Ἐ­πε­λέ­γη ὡς τρό­πος ἡ δι­ορ­γά­νω­ση ἑ­νὸς μα­ρα­θω­νί­ου συγ­γρα­φῆς μι­κρο­δι­η­γή­μα­τος μέ­σῳ τοῦ twitter: κά­θε Τε­τάρ­τη, γιὰ πέν­τε ἑ­βδο­μά­δες (ἀ­πὸ τὶς 14 Σε­πτεμ­βρί­ου ὣς τὶς 12 Ὀ­κτω­βρί­ου 2011), ἕ­νας κα­τα­ξι­ω­μέ­νος συγ­γρα­φέ­ας, μέ­λος τῆς Ἑ­ται­ρεί­ας Συγ­γρα­φέ­ων, ἔ­δι­νε μέ­σω τοῦ twitter μιὰ ἐ­ναρ­κτή­ρια φρά­ση καὶ οἱ χρῆ­στες ἔ­πρε­πε νὰ συμ­πλη­ρώ­σουν τὴ συ­νέ­χεια. Κά­θε μι­κρο­δι­ή­γη­μα ἀ­πο­τε­λοῦν­ταν ἀ­πὸ πέν­τε ἀ­ναρ­τή­σεις (t­w­e­e­ts), τὶς ὁ­ποῖ­ες ἐ­πέ­λε­γε εἴ­τε ὁ ἴ­διος ὁ συγ­γρα­φέ­ας εἴ­τε κά­ποι­ος ἐ­πι­με­λη­τής. Τὸ κά­θε δι­ή­γη­μα ἔ­πρε­πε νὰ ἀ­ριθ­μεῖ συ­νο­λι­κὰ ἕ­ως 670 χα­ρα­κτῆ­ρες. Οἱ συγ­γρα­φεῖς ποὺ ἔ­λα­βαν μέ­ρος εἶ­ναι οἱ Σά­ι­μον Μπρὲτ (Si­mon Brett), Νὴλ Γκάιμαν (Neil Gai­man), Τζοὰν Χάρις (Jo­an­ne Har­ris), Ἴ­αν Ράνκιν (Ian Ran­kin) καὶ Σά­ρα Γου­ό­τερς (Sa­rah Wa­ters). Συ­νο­λι­κὰ ὁ «του­ι­το­μα­ρα­θώ­νιος» ἀ­πέ­δω­σε ἕ­ξι μι­κρο­δι­η­γή­μα­τα (τὴν τε­λευ­ταί­α Τε­τάρ­τη, 12 Ὀ­κτω­βρί­ου, ὁ Νὴλ Γκά­ι­μαν ποὺ ἔ­κλει­σε τὸν μα­ρα­θώ­νιο ἔ­δω­σε δύ­ο ἐ­ναρ­κτή­ρι­ες φρά­σεις). Συμ­πλη­ρω­μα­τι­κὰ τοῦ μα­ρα­θω­νί­ου, ὑ­πῆρ­χε —ὑ­πάρ­χει ἀ­κό­μη— δι­α­θέ­σι­μη στὸν ἱ­στό­το­πο τῆς Ἑ­ται­ρεί­ας Συγ­γρα­φέ­ων (www.societyofauthors.org) αἴ­τη­ση γιὰ τὴν ἀ­κύ­ρω­ση τῆς ἀ­πό­φα­σης τοῦ BBC, τὴν ὁ­ποί­α μπο­ρεῖ νὰ ὑ­πο­γρά­ψει κά­θε ἐν­δι­α­φε­ρό­με­νος. Ἐ­πί­σης, στὸν ἴ­διο ἱ­στό­το­πο μπο­ρεῖ κα­νεὶς νὰ ἀ­κού­σει τὰ ἕ­ξι μι­κρο­δι­η­γή­μα­τα ἀ­να­γνω­σμέ­να ἀ­πὸ τρεῖς δη­μο­φι­λεῖς βρε­τα­νοὺς ἠ­θο­ποι­ούς, τὴ Μπρέν­τα Μπλέ­θιν (Bren­da Ble­thyn), τὸν Μπὶλ Νάι (Bill Ni­ghy) καὶ τὸν Χιοὺ Μπόν­βιλ (Hugh Bon­ne­vil­le).

       Σύμ­φω­να μὲ τὴν ἀ­να­κοί­νω­ση τῆς Ἑ­ται­ρεί­ας Συγ­γρα­φέ­ων, τὸ ἐγ­χεί­ρη­μα κρί­νε­ται ἐ­πι­τυ­χές: χι­λιά­δες χρῆ­στες τοῦ twitter συμ­με­τεῖ­χαν κά­θε Τε­τάρ­τη στὴ συλ­λο­γι­κὴ συγ­γρα­φὴ κά­θε μι­κρο­δι­η­γή­μα­τος, ἐ­νῶ ἡ αἴ­τη­ση γιὰ ἀ­να­στο­λὴ τῆς ἀ­πό­φα­σης τοῦ BBC ἔ­χει συγ­κεν­τρώ­σει πά­νω ἀ­πὸ 7000 ὑ­πο­γρα­φές. 

Ἡ ἰ­δέ­α νὰ χρη­σι­μο­ποι­η­θεῖ γιὰ δη­μι­ουρ­γι­κοὺς σκο­ποὺς τὸ twitter, μὲ τοὺς ἐν­δι­α­φέ­ρον­τες φορ­μα­λι­στι­κοὺς πε­ρι­ο­ρι­σμοὺς ποὺ ἐ­πι­βάλ­λει ἡ τε­χνι­κὴ φύ­ση τοῦ μέ­σου, ἀ­κού­γε­ται ἑλ­κυ­στι­κή. Μοιά­ζει σὰν ἄ­σκη­ση ὕ­φους, ἡ ὁ­ποί­α κα­τ’ ἀ­να­λο­γί­αν θυ­μί­ζει τὶς αὐ­στη­ρὲς φόρ­μες τῆς ποί­η­σης πρὶν τὶς ρή­ξεις ποὺ ἐ­πέ­φε­ρε ὁ μον­τερ­νι­σμός· ἤ, κα­λύ­τε­ρα —μιᾶς καὶ τὸ δι­α­κύ­βευ­μα στὴν πε­ρί­πτω­ση αὐ­τὴ εἶ­ναι ἡ πα­ρα­γω­γὴ ἑ­νὸς κει­μέ­νου μὲ αἰ­σθη­τι­κὴ ἀ­ξί­α μὲν ἀλ­λὰ μὲ τὴ μέ­γι­στη οἰ­κο­νο­μί­α— τὸ χα­ι-κοὺ ἢ τὸ ἐ­πί­γραμ­μα. Ἐ­πι­πλέ­ον, εἶ­ναι αὐ­το­νό­η­το ὅ­τι ἡ δη­μο­φι­λί­α τῶν λε­γό­με­νων «μέ­σων κοι­νω­νι­κῆς δι­κτύ­ω­σης» ὅ­πως τὸ twitter ἐ­ξα­σφα­λί­ζει δη­μο­σι­ό­τη­τα. Ὁ­μοί­ως λει­τουρ­γεῖ καὶ ἡ συμ­με­το­χι­κὴ φύ­ση τοῦ μέ­σου, ἡ ὁ­ποί­α κι­νη­το­ποι­εῖ ἄ­κο­πα χι­λιά­δες κό­σμου.

       Μὲ ἄλ­λα λό­για, ἕ­νας «Τουϊ­το­μα­ρα­θώ­νιος γιὰ τὴ σω­τη­ρί­α τοῦ δι­η­γή­μα­τος» (ὅ­πως τι­τλο­φο­ρεῖ­ται τὸ ἄρ­θρο τοῦ Νὴλ Γκά­ι­μαν ποὺ ἀ­κο­λου­θεῖ­­ στὴν ἑ­πό­με­νη ἀνάρ­τη­ση) συ­νι­στᾶ ὁ­πωσ­δή­πο­τε μιὰ ἐ­πι­τυ­χη­μέ­νη, ἠ­χη­ρὴ κί­νη­ση γιὰ νὰ προ­ω­θη­θοῦν οἱ σκο­ποὶ τῶν δι­ορ­γα­νω­τῶν – μὲ τοὺς ὁ­ποί­ους ἀ­σφα­λῶς δὲν θὰ δι­α­φω­νοῦ­σαν πολ­λοί.

       Ὡ­στό­σο, τὸ ἀ­πο­τέ­λε­σμα, ἂν κρι­θεῖ μὲ αὐ­στη­ρὰ λο­γο­τε­χνι­κὰ κρι­τή­ρια, δὲν εἶ­ναι ἐν­θαρ­ρυν­τι­κό. Τὰ ἕ­ξι μι­κρο­δι­η­γή­μα­τα ποὺ ἀ­πέ­δω­σε ὁ του­ι­το­μα­ρα­θώ­νιος μᾶλ­λον δὲν ἀ­πο­τε­λοῦν ὄν­τως δι­η­γή­μα­τα. Ὁ Γκά­ι­μαν, δύ­ο μέ­ρες ἀ­φοῦ ξε­κί­νη­σε ὁ μα­ρα­θώ­νιος (το ἄρ­θρο του δη­μο­σι­εύ­τη­κε στὶς 16 Σε­πτεμ­βρί­ου στὸ ἀ­φι­ε­ρω­μέ­νο στὸ βι­βλί­ο ἰ­στο­λό­γιο τοῦ G­u­a­r­d­­i­an) ἐ­πε­σή­μαι­νε: «Ὁ του­ι­το­μα­ρα­θώ­νιος ποὺ κά­νου­με [­.­.­.] μπο­ρεῖ νὰ δώ­σει σπου­δαῖ­ες ἱ­στο­ρί­ες, μπο­ρεῖ καὶ ὄ­χι: ἡ συ­νερ­γα­τι­κὴ πνευ­μα­τι­κὴ ἐρ­γα­σί­α πολ­λῶν ἀν­θρώ­πων ἀ­πο­δί­δει ἐ­ξαι­ρε­τι­κὰ ὅ­ταν τὸ ζή­τη­μα εἶ­ναι ἡ συγ­κέν­τρω­ση εἰ­δή­σε­ων ἢ ὁ σχο­λια­σμός, ἀλ­λὰ συ­νή­θως δὲν πα­ρά­γει σπου­δαί­α τέ­χνη.» Καὶ ἔ­χει δί­κιο: τὰ μι­κρο­δι­η­γή­μα­τα ποὺ προ­έ­κυ­ψαν μοιά­ζουν μὲ συ­νον­θύ­λευ­μα δι­α­φο­ρε­τι­κῶν φω­νῶν καὶ αἰ­σθη­τι­κῶν ἐ­πι­λο­γῶν, ποὺ στὴν πλει­ο­ψη­φί­α τους δὲν κα­τα­λή­γουν που­θε­νά. Πα­ρό­λο ποὺ τὸ εἶ­δος τῆς ἱ­στο­ρί­ας ὁ­ρι­ζό­ταν πρὶν ἀ­πὸ κά­θε μα­ρα­θώ­νιο καὶ πα­ρό­λο ποὺ ὑ­πῆρ­χε ἐ­πι­με­λη­τὴς μὲ κα­θῆ­κον νὰ ἑ­νο­ποι­ή­σει ὑ­φο­λο­γι­κὰ καὶ νὰ δώ­σει κα­τεύ­θυν­ση στὰ ἑ­κα­τον­τά­δες μη­νύ­μα­τα ἀρ­μο­λο­γών­τας τα σὲ ἕ­να ἑ­νια­ῖο σῶ­μα, τὸ ἀ­πο­τέ­λε­σμα —δε­δο­μέ­νου καὶ τοῦ πε­ρι­ο­ρι­σμέ­νου χρό­νου συγ­γρα­φῆς— δὲν δι­και­ώ­νει τὶς προσ­δο­κί­ες γιὰ ἕ­να πραγ­μα­τι­κὰ ἀ­ξι­α­νά­γνω­στο κεί­με­νο.

       Πρέ­πει νὰ ση­μει­ω­θεῖ ὅ­τι αὐ­τὸ δὲν ση­μαί­νει ὅ­τι ἡ ἀ­πό­πει­ρα νὰ γρά­ψει κα­νεὶς ἐκ­κι­νών­τας ἀ­πὸ τοὺς πε­ρι­ο­ρι­σμοὺς τοῦ μέ­σου αὐ­τοῦ στε­ρεῖ­ται νο­ή­μα­τος· οἱ 670 χα­ρα­κτῆ­ρες ποὺ τέ­θη­καν ὡς ὅ­ριο θὰ μπο­ροῦ­σαν ἄ­νε­τα στὰ χέ­ρια ἑ­νὸς ἐ­παρ­κοῦς συγ­γρα­φέα νὰ ἀ­πο­τε­λέ­σουν ἱ­κα­νὸ χῶ­ρο —ἢ καὶ ἔ­ναυ­σμα— γιὰ νὰ ἀ­να­πτύ­ξει ἕ­να ἀ­ξι­ό­λο­γο, ὁ­λο­κλη­ρω­μέ­νο μι­κρο­δι­ή­γη­μα. Ἕ­να τέ­τοι­ο ἀ­πο­τέ­λε­σμα, ὅ­μως, εἶ­ναι πι­θα­νῶς ἐ­φι­κτὸ ὑ­πὸ συν­θῆ­κες δι­α­φο­ρε­τι­κὲς ἀ­π’ ὅ,τι ἐ­κεῖ­νες τοῦ του­ϊτο­μα­ρα­θώ­νιου· ἤ­τοι, ὅ­ταν συγ­γρα­φέ­ας εἶ­ναι ἕ­να πρό­σω­πο μὲ προ­σω­πι­κό­τη­τα, τα­λέν­το καὶ πλή­ρη ἔ­λεγ­χο τοῦ κει­μέ­νου, καὶ χω­ρὶς ἀ­σφυ­κτι­κὸ χρο­νι­κὸ πε­ρι­ο­ρι­σμό. Ἀ­σφα­λῶς, ὅ­λα κρί­νον­ται ἐκ τοῦ ἀ­πο­τε­λέ­σμα­τος· ὡ­στό­σο, ἕ­να κεί­με­νο λο­γο­τε­χνι­κῶν ἀ­ξι­ώ­σε­ων συ­νή­θως εἶ­ναι προ­ϊ­ὸν ἑ­νὸς συγ­γρα­φι­κοῦ νοῦ καὶ ἀ­πο­τε­λεῖ ἀ­πο­τύ­πω­ση τῆς μο­να­δι­κῆς προ­σω­πι­κό­τη­τας καὶ τῆς μο­να­δι­κῆς αἰ­σθη­τι­κῆς του.

ΠΗΓΗ : Περιοδικό ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ . Φωτο : Ο  Γιάννης Πατίλης, εμψυχωτής του λογοτεχνικού είδους "μπονζάϊ", με τον Ηλία Δημητρακόπουλο

Γιά­ννης Πα­λα­βός (Βελ­βεν­τὸ Κο­ζά­νης, 1980). Σπού­δα­σε δη­μο­σι­ο­γρα­φί­α στὸ ΑΠΘ καὶ πο­λι­τι­στι­κὴ δι­α­χεί­ρι­ση στὸ Παν­τεῖ­ο. Τὸ 2007 κυ­κλο­φό­ρη­σε ἀ­πὸ τὴν Intro Books ἡ συλ­λο­γὴ δι­η­γη­μά­των του Ἀ­λη­θι­νὴ ἀ­γά­πη καὶ ἄλ­λες ἱ­στο­ρί­ες. Τὸ 2009 κυ­κλο­φό­ρη­σε ἀ­πὸ τὶς ἐκ­δό­σεις Τό­πος τὸ βι­βλί­ο Σὰν Ἀν­γκρε / Τὰ δά­κρυ­α τῆς Φὸν Μπρά­ουν, ποὺ ἔ­γρα­ψε μα­ζὶ μὲ τὸν Σω­τή­ρη Μπα­μ­πα­τζι­μό­που­λο. Τὸ 2011 ἔ­γρα­ψε μα­ζὶ μὲ τὸν Τά­σο Ζα­φει­ριά­δη τὸ σε­νά­ριο γιὰ τὸ κό­μικ «Τὸ πτῶ­μα», σὲ σχέ­διο Θα­νά­ση Πέ­τρου (Jem­ma Press). Δι­η­γή­μα­τα καὶ με­τα­φρά­σεις του (με­τα­ξὺ ἄλ­λων: Edgar Lee Ma­sters, Mi­ro­slav Ho­lub, Mat­thew Ar­nold, Do­nald Jus­ti­ce) ἔ­χουν δη­μο­σι­ευ­θεῖ στὰ πε­ρι­ο­δι­κὰ Τὸ Δέν­τρο, Ἐν­τευ­κτή­ριο, (Δε)κα­τά, Ἡ Πα­ρέμ­βα­ση, e-po­e­ma κ.ἄ. Γιὰ τὸ ἱ­στο­λό­γιο τοῦ Πλα­νό­διου ἔ­χει με­τα­φρά­σει τὸ δι­ή­γη­μα τῆς Γου­ί­λα Κά­θερ «Πί­τερ» καὶ ἔ­χει ἐ­πι­με­λη­θεῖ τὸ ἀ­φι­έ­ρω­μα «Ὁ Ἄμ­προ­ουζ Μπὴρς καὶ οἱ “Φαν­τα­στι­κοὶ Μύ­θοι”­».