ΨΗΦΙΣΜΑ για την εκδημία της Ομότ. καθηγήτριας Σόνιας Ιλίνσκαγια

 

Εταιρεία Κρητικών Σπουδών – Ίδρυμα Καψωμένου                                                                                        Έτος Ιδρύσεως: 1992, Αρ. Εγγραφής: 401/92                                                                                                        73005 Πύργος Αλικιανού Χανίων                                                                                                                                           Τηλ. + Fax: +30 28210 78831, κιν.: +30 6985677342                                                                                                       E-mail: eks-ik@eks-ik.eu, ekapsome@yahoo.gr                                                                                           Ιστοσελίδα: www.eks-ik.eu

                                                            ΨΗΦΙΣΜΑ για την εκδημία

                                            της Ομότ. καθηγήτριας Σόνιας Ιλίνσκαγια

 

 

Μόλις έγινε γνωστή η θλιβερή είδηση για την εκδημία της Ομότιμης καθηγήτριας Σόνιας Ιλίνσκαγια, το Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρείας Κρητικών Σπουδών – Ίδρυμα Γεωργίου και Αρτεμισίας Καψωμένου συνήλθε σε έκτακτη διά περιφοράς συνεδρία και εξέδωσε το ακόλουθο Ψήφισμα:

 

Το Διοικητικό Συμβούλιο και τα Μέλη της Εταιρείας Κρητικών Σπουδών συμμετέχουν στο πένθος της οικογένειας και της πανεπιστημιακής κοινότητας για την απώλεια της διακεκριμένης Ρωσίδας νεοελληνίστριας και θερμής φίλης της Εταιρείας μας, Σόνιας Ιλίνσκαγια-Αλεξανδροπούλου, Ομότιμης καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

    Η Σόνια Ιλίνσκαγια σπούδασε Κλασική Φιλολογία στο περίφημο Κρατικό Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας και παράλληλα ειδικεύτηκε στη Νεοελληνική και τη Ρωσική Φιλολογία. Το 1971 υποστήριξε τη διδακτορική της διατριβή με θέμα «Συμβολή στη μελέτη της μεταπολεμικής ποίησης στην Ελλάδα. Η μοίρα μιας γενιάς», από τις παλαιότερες συστηματικές μελέτες της πρώτης μεταπολεμικής ποιητικής γενιάς (της γενιάς του Τάσου Λειβαδίτη, Μανώλη Αναγνωστάκη, Μίλτου Σαχτούρη, Έκτορα Κακναβάτου κ.λ.π.), η οποία κυκλοφόρησε και στα ελληνικά (H Mοίρα μιας γενιάς, Αθήνα 1976) και συνέβαλε στην ενίσχυση του ενδιαφέροντος για τους ποιητές αυτούς, σε μια εποχή που η γενιά του ’30 μεσουρανούσε και μονοπωλούσε το ενδιαφέρον της κριτικής.

Η πιο σημαντική  συμβολή της Σόνιας Ιλίνσκαγια ήταν ότι με τις μελέτες της για την ελληνική λογοτεχνία και τις μεταφράσεις Ελλήνων ποιητών και πεζογράφων στα ρωσικά, έκαμε γνωστή στο ρωσικό κοινό την ελληνική λογοτεχνία (Ποίηση: Κάλβος, Καβάφης, Ρίτσος, Σεφέρης, Ελύτης, Βρεττάκος, Σινόπουλος, Λειβαδίτης, Αναγνωστάκης, Πατρίκιος, Σαχτούρης, Στεργιόπουλος κ.α. Πεζογραφία: Ξενόπουλος, Τερζάκης, Αλεξανδρόπουλος). Σε ανάλογο βαθμό συνέβαλε, με μελέτες, άρθρα και μεταφράσεις στα ελληνικά, στην πληρέστερη γνωριμία από το ελληνικό κοινό των μεγάλων Ρώσων συγγραφέων (Πούσκιν, Κριλόφ, Τουργκένιεφ, Ντοστογέφσκι, Τολστόι, Γκόγκολ, Αντρέγιεφ, Τσέχοφ, Γκόρκι, Μαγιακόφσκι, Αχμάτοβα, Γεσένιν, Πάστερνακ, Μπρόντσκι κ.ά.)

 

  

Ενδεικτικό για την αποδοχή του έργου της σ’ αυτό τον τομέα είναι το γεγονός ότι εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Ένωσης Συγγραφέων της ΕΣΣΔ ως κριτικός και μεταφράστρια της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας. Η Σόνια Ιλίνσκαγια παντρεύτηκε τον σπουδαίο Έλληνα πεζογράφο, ερευνητή και στοχαστή, Μήτσο Αλεξανδρόπουλο, πολιτικό πρόσφυγα στην ΕΣΣΔ, και αυτό ενίσχυσε την παραγωγικότητά τους, καθώς οι δυο τους συνεργάστηκαν δημιουργικά στους τομείς κοινού ενδιαφέροντος. Ως ερευνήτρια του Ινστιτούτου Σλαβικών και Βαλκανικών Μελετών της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ, η Ιλίνσκαγια στράφηκε στη συγκριτική έρευνα των ελληνορωσικών λογοτεχνικών και πολιτιστικών σχέσεων και ανέδειξε ενδιαφέρουσες αντιστοιχίες, συγγένειες και επιδράσεις. Έτσι, ενίσχυσε, στο μέτρο που της αναλογούσε, την αλληλογνωριμία και την παραδοσιακή φιλία των δύο λαών.

 Το ζεύγος εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Ελλάδα στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όπου συνέχισαν το έργο τους. Η Σόνια Ιλίνσκαγια εκλέχθηκε καθηγήτρια της Νέας Ελληνικής Φιλολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (1983) και απ’ αυτή τη θέση υπηρέτησε καλύτερα τους στόχους της. Παράλληλα με το διδακτικό ανέπτυξε και σημαντικό ερευνητικό έργο, συνεχίζοντας τη μελέτη των ελληνορωσικών λογοτεχνικών σχέσεων μέσα από ερευνητικά προγράμματα, στα οποία πήρε ως συνεργάτες τους Έλληνες φοιτητές της, μεταπτυχιακούς και υποψήφιους διδάκτορες, τους οποίους εμύησε στη συγκριτική φιλολογική έρευνα. Καρπός αυτών των ερευνών είναι μεταξύ άλλων: Η ρωσική λογοτεχνία στην Ελλάδα, 19ος αιώνας: Βιβλιογραφική δοκιμή, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 2006, όπως και τα προσωπικά της έργα: Μιχαήλ Λυκιαρδόπουλος. Ένας Έλληνας στο χώρο του ρωσικού συμβολισμού, Αθήνα 1989, Ελληνορωσικά συναπαντήματα, Ελληνικά Γράμματα, 2004, κ.ά. Προνομιακή θέση στις μελέτες της Σόνιας Ιλίνσκαγια, ρωσικές και ελληνικές, έχει ο ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης:  K.Π. Kαβάφης. Oι δρόμοι προς το ρεαλισμό στην ποίηση του 20ού αιώνα, Αθήνα 1983, Μόσχα 1984. – Ρωσική Καβαφειάδα, Μόσχα, 2000, όπου η Eισαγωγή, η μονογραφία του Κ.Π. Καβάφη, δοκίμια και μέρος των μεταφρασμένων στα ρωσικά ποιημάτων του Καβάφη γράφτηκαν από τη Σόνια Ιλίνσκαγια. Από τις άλλες καβαφικές της μελέτες και μεταφράσεις άξιες ιδιαίτερης μνείας είναι η έκδοση των Απάντων του ποιητή, μαζί με τα αποκηρυγμένα και τα «φυλαγμένα στο αρχείο» ποιήματα: Κ.Π. Καβάφης, Άπαντα τα ποιήματα (ελλην. έκδ. 2003, ρωσική έκδ. 2009), καθώς και η Ανθολογία της ποίησης του Καβάφη,  με αναλυτική γραμματολογική και ερμηνευτική εισαγωγή και σχόλια, η οποία περιλήφθηκε στη Σειρά Βιβλιοθήκη Κλασικών Νεοελλήνων Συγγραφέων του διεθνούς προγράμματος “Σύμπραξη Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων για την προώθηση των Νεοελληνικών Σπουδών” (Γεν. Συντονιστής Ερατ. Γ. Καψωμένος), η οποία κυκλοφόρησε σε δίγλωσσες εκδόσεις, ελληνοαραβική (2009), ελληνοϊσπανική (2012) και ελληνογαλλική (2015). Αφετέρου, χάρη στην προνομιακή σχέση που διατηρούσε με τα ρωσικά πανεπιστήμια, η Σόνια Ιλίνσκαγια διευκόλυνε τη συνεργασία με πανεπιστήμια της Μόσχας και της Αγ. Πετρούπολης. Στα τέλη της δεκαετίας του ’90, αντιπροσωπεία του Πανεπιστημίου Λομονόσοφ επισκέφθηκε το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και υπέγραψε σύμβαση εκπαιδευτικής συνεργασίας με τη Φιλοσοφική Σχολή, βάσει της οποίας πραγματοποιήθηκαν  επισκέψεις διδασκόντων και ανταλλαγές φοιτητών, μεταπτυχιακών και υποψηφίων διδακτόρων. Απ’ όλο το έργο της, αυτό που περισσότερο από κάθε άλλο θα κρατήσει τη μνήμη της ζωντανή είναι το γεγονός ότι κατάφερε να καλλιεργήσει και να αναδείξει τη γόνιμη σχέση ανάμεσα σε δυο μεγάλους ευρωπαϊκούς πολιτισμούς, τον ελληνικό και το ρωσικό, σε μια περίοδο που εξωπνευματικές σκοπιμότητες επιμένουν να κρατούν την Ευρώπη διαιρεμένη σε αντίπαλα στρατόπεδα.