«Η επανεμφάνιση του Συνοικισμού στην συνείδηση της πόλης», του Γρηγόρη Κλαδούχου

Οι  πρόσφυγες στο  συνοικισμό του  Ξυλοκάστρου έζησαν  την βία δυο φορές. Την Κεμαλική  βία και τον ξεριζωμό τους από τη  Μικρά  Aσία   αλλά  και  αργότερα τη Ναζιστική. Υπέστησαν  όμως  και  κάτι  ακόμη: την  πολεοδομική και  κοινωνική

περιθωριοποίησή  τους, την  αδιαφορία, την  εξορία από την πόλη.

Στις 13  Ιουνίου,  στην  αυλή  του, το  2^ο  Δημοτικό σχολείο, πραγματοποίησε  γιορτή  μνήμης  για τους  πρόσφυγες  Μικρασιάτες. Στην πρόσκληση του το 2^ο Δημοτικό-«Αριστοναύτειο» έγραφε: « Όταν τα σεντούκια ανοίγουν, το άρωμα της Ιώνιας Γης πλανιέται στο χώρο του σχολείου και μας μεταφέρει 90 χρόνια πίσω στη Σμύρνη, ‘‘της γης το άγαλμα’’, ‘‘της Ιωνίας στέμμα’’». Τα τραγούδια, οι χοροί, τα  θεατρικά  δρώμενα  γέμισαν  όσους  παρακολούθησαν  αυτή  την εκδήλωση  με την  πεποίθηση  ότι  τα  παιδιά  με  βαθειά  συνείδηση και  ευθύνη  σέβονταν  τον τόπο τους, την  ιστορία του. Παράλληλα  διασκέδασαν. Μια εκδήλωση  αγάπης και ανθρωπιάς.  Η δ/ντρια  του  σχολείου,  η κ. Βαρβάρα Νικολοπούλου-Νάτσιου ,οι  Δάσκαλοι  αλλά  και  ο  Σύλλογος γονέων  και  κηδεμόνων ήταν  οι εμψυχωτές  ενός μαθητικού  συνόλου με πηγαία, ειλικρινή  εκφραστικότητα  και συνειδητό σεβασμό. Εκεί , έγινε  πράξη η έννοια εκπαιδεύω,  είμαι  δάσκαλος.  Συνώνυμα ολοκληρωμένης ανθρωπιστικής παιδείας. Αυτοί  οι άνθρωποι που εμπνεύσθηκαν και  έκαναν  πράξη αυτή την εκδήλωση έσπασαν την  αντιεκπαίδευση στη λήθη.

Είχαμε και έχουμε αντιεκπαίδευση, γιατί οι θεσμοί βρέθηκαν στα χέρια ατόμων σκοταδισμού, πνευματικού ακρωτηριασμού. Σ αυτή τη σιωπή εντάσσεται η ρεπούσεια εκδοχή της ιστορίας, όπως θύμισε ο σχολικός σύμβουλος στον χαιρετισμό του. Όμως, τα εγκλήματα, τα βάσανα ανθρώπων και λαών συνεχίζονται, επαναλαμβάνονται,  όταν οι λαοί και οι άνθρωποι ξεχνούν, όταν δεν τιμωρούνται οι ένοχοι. Για την εμβληματική μορφή του  αντιαποικιακού,  σοσιαλιστικού και δημοκρατικού αγώνα, το Βάσο Λυσσαρίδη, ‘‘ατιμώρητα εγκλήματα υποτροπιάζουν… Η σιωπή ισοδυναμεί με συνενοχή και η απάθεια διευκολύνει τη συνέχιση.’’

 Οι πρόσφυγες έφεραν μαζί τους γνώσεις, ήθη, συμπεριφορές πολιτισμού. Έφεραν την έννοια της βιώσιμης   κοινωνίας,  τη δύναμη της προσφυγικής οικογένειας. Έφεραν την παραγωγική  γνώση, έναν υψηλού επιπέδου γαστρονομικό  πολιτισμό . Σ’ αυτό τον μικρό οικισμό ξαναγεννήθηκε η κοινή αυλή , στοιχείο μεσογειακής πολιτισμικής ταυτότητας. Διαπίστωσαν όμως και την αδιαφορία του κράτους και στην κεντρική και στην  αυτοδιοικητική  έκφρασή του, την απομόνωσή τους ως ιστορική και πολιτισμική  κοινότητα. Από τότε που  εγκαταστάθηκαν  δεν υπήρξε όχι μόνο εκδήλωση μνήμης, αλλά και καμιά στον συνοικισμό υποστηρικτική υποδομή και υπηρεσία. Ένα περιβάλλον συναισθηματικής  προσιτότητας  κυκλώθηκε, καλύφθηκε  από γνωστού τύπου πολυκατοικίες και  μεγαλοκαταστήματα.

Οι κάτοικοι του συνοικισμού διατηρούσαν την ελπίδα μιας  αξιοπρεπέστερης  ζωής, πίστευαν στη νίκη αξιών και την ηθική δικαίωσή τους.  Έβλεπαν όμως ότι κάθε ημέρα έχαναν τη θέση τους στην κοινωνία της πόλης. Άλλαζαν τα πάντα γύρω τους, χωρίς αυτούς, ήταν και παρέμεναν ξένοι στον  νέο τόπο τους. Μια αποξένωση, ένας άλλου τύπου ξεριζωμός. Πολεοδομικός και πολιτισμικός .Ένα ανίσχυρο οικιστικό κομμάτι σ’ ένα δύσμορφο και ανιστορικό  περιβάλλον. Η ιδεολογία της ασχήμιας  σε βάρος του μικρασιατικού συναισθήματος του ωραίου είναι η επιβολή της αδιαφορίας απέναντι στην ανθρωπιά.

 Ήταν πριν δέκα χρόνια στην συνάντηση ανθρώπων για μια νέα πόλη ,νέα αυτοδιοικητική  πρόταση, με οικολογία μνήμης, όταν γράφαμε στο προεκλογικό μας πρόγραμμα:

 «O Συνοικισμός ,στην ροή των κέντρων της πόλης, είναι ιστορική συνισταμένη. Συνοικισμός (και πολύ νωρίτερα οι Αριστοναύτες) έχουν κοινό το ταξίδι της αγωνίας,  ανάγκης, ξενιτεμού… Η ανηθικότητα της περιθωριοποίησης του Συνοικισμού είναι νίκη της λήθης απέναντι στη μνήμη. Το Πνευματικό Κέντρο θα έπρεπε προ πολλού να ερευνήσει, τεκμηριώσει, αναδείξει την ιστορική και κοινωνική σημασία της προσφυγικής πόλης. Ο Δήμος θα έπρεπε να εξασφαλίσει με τη διάνοιξη δρόμων την ενσωμάτωση του Συνοικισμού στην πόλη. Η θέση που του ανήκει είναι στις πρώτες σελίδες οδηγών της πόλης, στην συνείδηση των παιδιών του σχολείου, και πρέπει ν’ αποτελέσει  στοιχείο αναφοράς ενός πλέγματος πόρων και γεγονότων, ένα διαρκές ιστορικό-πολιτισμικό δρώμενο.»

Ο Συνοικισμός σε μια ομογενοποιημένη παραλία και πόλη, έχει μεγάλη συμβολική, ιστορική υπεραξία. Την υπεραξία της ανθρώπινης ζωής , των δικαιωμάτων, αλλά και του χώρου, ανέδειξε το δεύτερο δημοτικό σχολείο Ξυλοκάστρου. Έκανε το σχολείο με την έκθεση  προσφυγικού υλικού και την αυλή του, χώρο πολιτιστικών δρώμενων, ένα κεντρικό στοιχείο μιας νέας πολεοδομικότητας. Οι ανθρώπινες πράξεις και ο υλικός χώρος συναντώνται ως αξιολογικά στοιχεία επαναδόμησης της συνείδησης της πόλης. Αλλά δεν είναι απλά επαναθεμελίωση ταυτότητας. Είναι ζήτημα αρμονίας φυσικού, τεχνητού, ιστορικού περιβάλλοντος. Ο Συνοικισμός, εξάλλου, έχει μια πρόσοδο θέσης σε μια νέα πόλη στην περιοχή Αριστοναυτών και νέου σιδηροδρομικού σταθμού.

Οι μαθητές με τους δασκάλους τους μετείχαν σε μορφωτικά κινήματα χειραφέτησης, ανέδειξαν τον «πολιτισμό των πολεοδομικών διαμερισμάτων» διαδεδομένη  μετεξέλιξη πολιτισμικών αντιλήψεων της εξέγερσης του ‘68. Αντίθετα, ο «υψιπετής πολιτισμός», δηλαδή η απαιδευσία, κοστολόγησε τους πρόσφυγες στο κοινωνικό παθητικό και τα ‘‘σπίτια χαμηλά’’ ως μορφικά παράσιτα.

Σ’ εποχή απουσίας λόγου, προφανούς παρακμής, διορθωτική πορεία δείχνει ένα μέρος της εκπαιδευτικής κοινότητας. Επιμένουν στην αποχή γνώσης οι τοπικοί δημοτικοί σύμβουλοι  και ο δήμαρχος. Ας μη μιλήσουμε για την πνευματική οκνηρία αυτού που λέγεται πνευματικό κέντρο. Απουσίαζαν όλοι. Πιστοποίησαν την άγνοιά τους  για τη σημασία της ανθρώπινης ζωής  και τι σημαίνει υπεράσπισή της. Δεν σεβάστηκαν τα παιδιά που έγιναν δάσκαλοί τους.

ΓΡΗΓΌΡΗΣ  ΚΛΑΔΟΥΧΟΣ

20  ΙΟΥΝΙΟΥ  2012  (ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ)

ΞΥΛΟΚΑΣΤΡΟ  ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ