«Τρόποι, η ρητορική του έργου τέχνης»

Στην έκθεση ΤΡΟΠΟΙ, Η ΡΗΤΟΡΙΚΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΕΧΝΗΣ [πινακοθηκη ΑΡΧΕΙΑ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΡΝΟΥ, www.archiv.gr ] υπάρχουν έργα

(Σπύρου  Βασιλείου, Δημήτρη Γαλάνη,  Σπύρου Γιάνναρη, Δημήτρη Κόκκορη,  Φώτη Κόντογλου, Ράλλη Κοψίδη, Γιώργου Μαυροΐδη, Ευθύμη Παπαδημητρίου, Μαρίας Τριανταφύλλου,  Άννας Φαραντάτου, Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα)

  που, τα περισσότερα, κατατάσσονται στη γενιά του τριάντα Ανήκουν είτε στους πρωταγωνιστές της  συγκεκριμένης «ιστορικής  γενιάς»  είτε σε καλλιτέχνες, κυρίως γυναίκες, το έργο των οποίων αν και ανήκει χρονολογικά σε αυτή  τη γενιά, υφολογικά αποκλίνει . Μάλιστα, τα τελευταία αυτά έργα πολλές φορές εγγράφουν μία ξεχασμένη και εν πολλοίς απωθημένη παράδοση. Και στις δύο περιπτώσεις καλλιτεχνών ισχύουν μία σειρά από διαπιστώσεις . Η πρώτη είναι ότι ένα έργο δεν αναφέρεται κυρίως στον εαυτό του, αλλά σε άλλα έργα με τα οποία –με ποικίλους τρόπους– βρίσκεται σε επαφή και επίδραση. Στη φιλοσοφία υπάρχει η έννοια Stiftung- (ίδρυση- εγκαθίδρυση) που χρησιμοποιείται για να δηλώσει την απεριόριστη γονιμότητα του κάθε παρόντος, το οποίο δεν μπορεί ποτέ να είναι αυτό-αναφορικό, να δημιουργείται από μόνο του, αλλά ανακτά τη γονιμότητά του μέσα από μία παράδοση που διαρκώς το ανατροφοδοτεί. Το έργο του παρόντος μπορεί να προφασίζεται ότι ξεχνά τις καταβολές του και μόνο τότε να χαρίζει στο παρελθόν, όπως λέει ο Μερλώ-Ποντύ, «όχι μια επιβίωση, που είναι η υποκριτική μορφή της λήθης αλλά μια νέα ζωή, η οποία είναι η ευγενής μορφή της μνήμης.».

 Η επίδραση είναι η νέα ζωή που παίρνει το έργο. Μια μορφή ανιμισμού που τα στοιχεία του παρελθόντος περνούν στο παρόν. Η επίδραση καθίσταται αυτή η ευγενής μορφή της μνήμης που ανανεώνει. Οι μεγάλοι επίγονοι αφομοιώνουν την επίδραση με μεγάλη άνεση.

H επίδραση υπάρχει παντού. Ο Γκαίτε έλεγε στον Έκερμαν «από τη στιγμή που γεννιόμαστε η επίδραση του κόσμου είναι έντονη πάνω μας. Αν κάτι μένει είναι μόνο η ενεργητικότητα, η δύναμη, η βούληση». Ο Καντ σημείωνε ότι το αθώο μάτι είναι τυφλό και το παρθένο μυαλό άδειο. Το βλέμμα του καλλιτέχνη είναι πάντα στραμμένο στο παρελθόν της ζωγραφικής. Γνωρίζουμε πλέον ότι όχι μόνο το πώς αλλά και το τι βλέπουμε καθορίζεται από μια παράδοση της οποίας είμαστε μέρος. Μέσα από μια θεωρία της επίδρασης διαβάζεις το έργο ζωγραφικής ως διπλό. Ξεφεύγεις από τον φορμαλισμό και τότε εντάσσεται το έργο μέσα στην ιστορία. Η επίδραση είναι αγωνιστική, δύναμη για επικράτηση, δόλος αλλά και ψεύδος. Αποτελεί τη διαπίστωση πως όλος ο κόσμος μου ανήκει. Η κληρονομιά του παρελθόντος είναι για μένα. Πάνω απ’ όλα, εγκαθίδρυση του παρόντος σημαίνει επίδραση.                                     

   Όμως, αυτό το σχέδιο του ζωγράφου περιλαμβάνει τρόπους, (χρησιμοποιούμε την έννοια όπως στη ρητορική θεωρία) δηλαδή αυτά τα εκούσια σφάλματα, αυτά τα συνειδητά λάθη που αλλάζουν τον αναμενόμενο ρυθμό του νοήματος. Η «ακατάλληλη» χρήση της σειράς των λέξεων μέσα σε μία φράση ή της διάταξης των χρωμάτων σε ένα έργο.  Εργαλεία της ρητορικής όπως η απότομη πτώση, η παρήχηση, η κορύφωση κ.ά, μέσα στο εικαστικό έργο γίνονται παραστατικοί τρόποι για χρήση του καλλιτέχνη. Ένα μεγάλο μέρος των κατηγοριών της μορφής, στο έργο τέχνης, λειτουργεί με αντίστοιχο τρόπο.

  

Διάρκεια: από το Σάββατο 1 Ιουνίου έως την Κυριακή 28 Ιουλίου 2013.

αρχεία του μοντέρνου

Υμηττού 64, 15561 Χολαργός (Στάση Μετρό: Χολαργός)

αρχεία του μοντέρνου Υμηττού 64, 15561 Χολαργός (Στάση Μετρό: Χολαργός) 210 65 34 326 – www.archiv.gr info@archiv.gr

210 65 3εία του μοντέρνου

Υμηττού 64, 15561 Χολαργός (Στάση Μετρό: Χολαργός)

210 65 34 326 

Τρίτη έως Παρασκευή, 18:00 έως 22:00,

Σάββατο και Κυριακή, 11:30 έως 14.30.

Ξεναγήσεις, πρωινά Τρίτης-Πέμπτης, κατόπιν συνεννοήσεως.

Είσοδος ελεύθερη.

Εν όψει : Έργα των Σπύρου Γιάνναρη και  Άννας Φαραντάτου

---